Η Ινδία έχει κληθεί να περπατήσει σε διπλωματικό τεντωμένο σκοινί για την Ουκρανία τις τελευταίες ημέρες, στην προσπάθεια να ισορροπήσει τους δεσμούς της με Μόσχα και Δύση.
Η πρώτη δήλωση του Δελχί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν κατονόμασε άμεσα καμία χώρα, αλλά δήλωσε ότι λυπάται που δεν εισακούστηκαν οι εκκλήσεις της διεθνής κοινότητας για διπλωματία και διάλογο.
Ωστόσο, δεν επέκρινε τη Ρωσία. Και προτού το Συμβούλιο Ασφαλείας καταδικάσει την εισβολή, Ρωσία, ΗΠΑ και Ουκρανία κάλεσαν το Δελχί «να κάνει το σωστό».
Ουκρανία και Ρωσία κάλεσαν δημοσίως το Δελχί να πάρει ξεκάθαρη θέση, αλλά η Ινδία επέλεξε να απέχει την ψηφοφορία. Μια προσεκτική ανάγνωση της δήλωσής της, όμως, δείχνει ότι όντως προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και ζήτησε έμμεσα από τη Μόσχα να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο.
Η Ινδία μίλησε για τη σημασία «του διεθνούς δικαίου και του σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών», προσθέτοντας ότι «όλα τα κράτη μέλη πρέπει να τιμούν αυτές τις αρχές».
Όμως η απόφαση της Ινδίας να απέχει εγείρει ερωτήματα, ιδιαίτερα στη Δύση, σχετικά με το εάν η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο θα έπρεπε να είχε πάρει σαφέστερη θέση.
Ο πρώην Ινδός διπλωμάτης JN Misra λέει ότι η Ινδία «έχει να διαλέξει ανάμεσα σε κακές και χειρότερες επιλογές». «Δεν μπορείς να γέρνεις και τις δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα. Η Ινδία δεν έχει κατονομάσει καμία χώρα, κάτι που δείχνει ότι δεν θα κοντράρει τη Μόσχα. Έπρεπε διακριτικά να επιλέξει μια πλευρά και το έκανε», προσθέτει.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την προσπάθεια της Ινδίας να βρει διπλωματική ισορροπία σχετικά με την Ουκρανία. Ο σημαντικότερος είναι οι δοκιμασμένες στο χρόνο σχέσεις της με τη Μόσχα, σε επίπεδο διπλωματίας και άμυνας.
Η Ρωσία εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων της Ινδίας, παρόλο που το μερίδιό της έχει πέσει στο 49% από 70% λόγω της απόφασης της δεύτερης να ενισχύσει την εγχώρια αμυντική παραγωγή.
Επίσης, η Ρωσία προμηθεύει εξοπλισμό όπως το αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα S-400 που δίνει στην Ινδία υπολογίσιμη υπεροχή έναντι της Κίνας και του Πακιστάν, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προχώρησε στην παραγγελία παρά τις απειλές για επικείμενες κυρώσεις των ΗΠΑ.
Επιπλέον, είναι δύσκολο για το Δελχί να παραβλέψει δεκαετίες διπλωματικής συνεργασίας με τη Ρωσία σε πολλά θέματα. Η Μόσχα άσκησε βέτο σε ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το αμφισβητούμενο Κασμίρ στο παρελθόν για να βοηθήσει την Ινδία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ινδία φαίνεται να ακολουθεί την περίφημη στρατηγική της ουδετερότητας και του διαλόγου για την επίλυση προβλημάτων.
Ο Michael Kugelman, αναπληρωτής διευθυντής του think tank του Wilson Center, λέει ότι η στάση της Ινδίας δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς συμφωνεί με την παλαιότερη στρατηγική της, προσθέτοντας ότι το Δελχί «δεν δείχνει άνετο με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, αλλά δεν είναι πιθανό να αλλάξει στάση».
«Απλώς δεν έχει την πολυτέλεια να το κάνει αυτή τη στιγμή λόγω της άμυνας και των γεωπολιτικών αναγκών της», λέει. Αν και προσθέτει ότι το Δελχί επέλεξε κάποια δυνατά λόγια στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να δείξει ότι δεν νιώθει άνετα με την κατάσταση στην Ουκρανία.
Η Ινδία έχει επίσης το δύσκολο έργο της προσπάθειας απομάκρυνσης 20.000 πολιτών, κυρίως φοιτητών, από την Ουκρανία.
Ο πρώην Ινδός διπλωμάτης Anil Triguniyat, ο οποίος υπηρέτησε σε Μόσχα και Λιβύη, όπου επέβλεψε την εκκένωση Ινδών πολιτών όταν ξέσπασε η σύγκρουση το 2011, λέει ότι απαιτούνται διαβεβαιώσεις ασφαλείας από όλα τα μέρη σε μια σύγκρουση για να πραγματοποιηθεί επιτυχημένη επιχείρηση εκκένωσης.
«Η Ινδία δεν μπορεί να διακινδυνεύσει την ασφάλεια των πολιτών της. Επιπλέον, βλέπει την συνολική εικόνα που περιλαμβάνει διατήρηση σχέσεων με όλους», προσθέτει.
Υπό αυτή την έννοια, η Ινδία βρίσκεται σε μοναδική θέση καθώς είναι μια από τις λίγες χώρες που διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με την Ουάσιγκτον όσο και με τη Μόσχα.
Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι μίλησε με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και ο υπουργός Εξωτερικών Σουμπραχμανιάμ Τζαϊσανκάρ είχε συνομιλίες με αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον.
Ο Μόντι είχε επίσης συνομιλίες με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο Triguniyat λέει ότι η Ινδία τα κατάφερε καλά στο να κρατήσει ανοιχτούς τους διπλωματικούς διαύλους και με τις δύο πλευρές.
«Η Ινδία δεν επέκρινε ευθέως τη Ρωσία, αλλά δεν είναι ότι έκλεισε και τα μάτια στα δεινά των Ουκρανών. Υιοθέτησε μια πιο αμερόληπτη προσέγγιση. Μίλησε έντονα για την εδαφική ακεραιότητα στο Συμβούλιο Ασφαλείας και ήθελε ξεκάθαρα να τονίσει τη δεινή θέση της Ουκρανίας», πρόσθεσε.
Ωστόσο, εάν η Ουάσιγκτον και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της συνεχίσουν να επιβάλλουν αυστηρές κυρώσεις στη Ρωσία, η Ινδία μπορεί να δυσκολευτεί να συνεχίσει να συνεργάζεται με τη Μόσχα.
Οι ΗΠΑ φαίνεται να κατανοούν τη θέση της Ινδίας αυτή τη στιγμή, αλλά δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι θα συνεχίσουν να το κάνουν.
Όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ρωτήθηκε πρόσφατα για τη στάση της Ινδίας, δεν έδωσε σαφή απάντηση. «Θα έχουμε διαβουλεύσεις με την Ινδία [για την Ουκρανία]. Δεν το έχουμε επιλύσει πλήρως», είπε.
Το θέμα των κυρώσεων σχετικά με την αγορά των S-400 εξακολουθεί να υφίσταται. Ο νόμος Caatsa εισήχθη το 2017 με σκοπό οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις σε Ρωσία, Ιράν και Βόρεια Κορέα. Επίσης, απαγορεύει σε οποιαδήποτε χώρα να υπογράφει αμυντικές συμφωνίες με αυτά τα έθνη.
Εν τω μεταξύ, η Μόσχα θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις μέσω της ενίσχυση των δεσμών με τον βασικό αντίπαλο της Ινδίας, το Πακιστάν, εάν δει αλλαγή στη στρατηγική του Δελχί.
Η Ρωσία έχει αποδεχτεί τους στενούς δεσμούς της Ινδίας με τις ΗΠΑ τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά η Ουκρανία είναι μια κόκκινη γραμμή που δεν θα ήθελε να περάσει το Δελχί.
Ο Kugelman κάτι τέτοιο θα συνέβαινε μόνο αν οι συγκρούσεις στην Ουκρανία παραταθούν και καταλήξουν να δημιουργήσουν έναν διχασμένο κόσμο.
«Ας ελπίσουμε ότι δεν θα συμβεί. Αλλά αν συμβεί, η εξωτερική πολιτική της Ινδίας θα δοκιμαστεί σοβαρά», λέει.
Με πληροφορίες από BBC
