Τα πηγαίνω καλά με την επιστημονική φαντασία και το φανταστικό, αν και τα τελευταία χρόνια –τα χρόνια του περισπασμού– το ενδιαφέρον μου έχει μετατοπιστεί στον κινηματογράφο και στις τηλεοπτικές σειρές. Βιβλία; Λίγα και μετρημένα. Παραμένω πιστός στους κλασικούς και στους μοντέρνους κλασικούς συγγραφείς, με όποιες φρέσκες προτάσεις έρχονται από φίλους (με την απορία πάντα πώς προλαβαίνουν οι ίδιοι να τα διαβάσουν). Είναι και αυτό το φορμάτ που θέλει τα περισσότερα νέα και δημοφιλή βιβλία να ολοκληρώνονται σε τρεις ή και περισσότερες συνέχειες, κάτι που τρομάζει αρκετούς. Διάθεση έχεις. Χρόνο βρίσκεις;
Μιας και μιλάμε για προτάσεις φίλων, αυτές που θα εμπιστευτείς περισσότερο από κάθε κριτική, η Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής Φαντασίας είναι μία από τις λέσχες που χτίστηκαν μέσα από τις φιλίες και τις συζητήσεις οι οποίες αναπτύχθηκαν από τα μέλη της και μέσα από το κοινό τους ενδιαφέρον και πάθος για την επιστημονική φαντασία.
1998-2023: Η Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής Φαντασίας (ΑΛΕΦ) φέτος γιορτάζει τα 25α της γενέθλια, νιώθει πάντα νέα και καλεί όλους τους φίλους της επιστημονικής φαντασίας και του φανταστικού να γίνουν μέλη της και να μοιραστούν αυτό το κοινό πάθος. «Δεν υπάρχει κάποιου είδους μύηση, μπορεί ο καθένας ελεύθερα να γραφτεί, αρκεί να μη μας πει "θα σας κάνω μια παρουσίαση για τα UFO που κατέβηκαν εδώ την προηγούμενη βδομάδα και το κρύβουν στις ειδήσεις"» μας λένε οι άνθρωποι της ΑΛΕΦ χαριτολογώντας. Ναι, πολλές φορές στην Ελλάδα παρεξηγούμε έννοιες όπως το φανταστικό.
Την επιστημονική φαντασία και το φανταστικό τα βλέπουμε ως τέχνη. Δεν τα βλέπουμε ως θεωρίες συνομωσίας.
Σε ένα καφέ στου Παπάγου, ένα απόγευμα του Μαρτίου, συναντήθηκα με τέσσερα μέλη της ΑΛΕΦ, την Αντωνία Κατσαβού (πρόεδρος του Δ.Σ. της λέσχης), τη συγγραφέα Βάσω Χρήστου (γραμματέας), μαζί με τα ιδρυτικά της μέλη Γιώργο Κατσαβό (ταμίας) και Βαγγέλη Κρητικό (έχει διατελέσει πολλές φορές μέλος του Δ.Σ.). Μαζί μου έφερα και κάποιες δικές τους εκδόσεις, μέρος της συλλογής μου, όπως το επίσημο περιοδικό της λέσχης, τα «Φανταστικά Χρονικά», που φέτος γιορτάζει τα δικά του, 20ά γενέθλια. Με έκπληξη βλέπω ότι κάποια από αυτά τα τεύχη και εκδόσεις της λέσχης τα είχαν φέρει και οι ίδιοι μαζί τους για να μου τα κάνουν δώρο. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος καλός μου φίλος, φίλος της επιστημονικής φαντασίας, βρέθηκε την επόμενη μέρα χωρίς να το περιμένει με κάποια περιοδικά και βιβλία στην κατοχή του. Κάτι σαν το «φαινόμενο της πεταλούδας»…
— Φέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από την ίδρυση της ΑΛΕΦ. Τι κρατάτε από αυτό το ταξίδι;
Βάσω Χρήστου: Κρατάω φίλους. Άτομα με κοινά ενδιαφέροντα, κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Ένα από τα σημαντικά πράγματα είναι να μαθαίνεις, να διαβάζεις κάτι ενδιαφέρον και ωραίο και να το μοιράζεσαι με κάποιον που καταλαβαίνει. Αυτό μας συνέβη. Αυτό ήταν ένα από τα πράγματα που δημιούργησε η λέσχη, μαζί με πολλές φιλίες για πολλά χρόνια. Αυτήν τη συντροφικότητα. Και από εκεί και πέρα, βέβαια, και το άνοιγμα των οριζόντων που σου προσφέρει ένας τέτοιος χώρος, και φυσικά τα βιβλία. Βγαίνουν κάποια βιβλία, κάποια περιοδικά, έχεις απτό αποτέλεσμα.
Αντωνία Κατσαβού: Τις φιλίες που αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται τις θεωρώ πάρα πολύ σημαντικές. Είναι πολλά τα χρόνια που είμαστε μαζί τα ίδια άτομα, άσχετα αν πάντα εμπλουτίζεται η λέσχη με νέα άτομα ή πολλά από τα ιδρυτικά μέλη έχουν φύγει για διάφορους λόγους (μεταθέσεις, φόρτος εργασίας). Με τους φίλους έχω ζήσει όμορφες εμπειρίες εκδηλώσεων, είτε με το κινηματογραφικό φεστιβάλ που κάναμε για 9 χρόνια, είτε εμπειρίες από τα λογοτεχνικά εργαστήρια που κάνουμε και τα μισά γίνονται στο σπίτι της Βάσως και τα άλλα μισά στο δικό μου… Από την έκδοση του περιοδικού της ΑΛΕΦ, από το φεστιβάλ στην Ερμούπολη της Σύρου, από ομιλίες και άλλα πολλά. Δεν είναι ότι είσαι σε μια λέσχη και βρίσκεσαι σε ένα κλειστό –έστω φιλικό– περιβάλλον που καταντάει και σαν μια μικρή οικογένεια στο τέλος, συνεργάζεσαι και με άλλους συλλόγους και ανθρώπους με ίδια ενδιαφέροντα και μοιράζεσαι πράγματα μαζί τους. Φοβερές εμπειρίες.
— Πότε ιδρύθηκε η ΑΛΕΦ και πώς βρεθήκατε όλοι αυτοί οι άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα μαζί;
Γιώργος Κατσαβός: Το 1998 έμπαινε σιγά σιγά το διαδίκτυο στην Ελλάδα. Υπήρχαν κάποια πρώιμα chatrooms τότε –και mailing lists– όπου έμπαιναν και έγραφαν κάποιοι, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, οι οποίοι βρήκαν ότι είχαν κοινό ενδιαφέρον για την επιστημονική φαντασία. Υπήρχαν και τα blockbuster κινηματογραφικά έργα, βέβαια, που είχαν δώσει μια ώθηση. Αρχίσαμε να μιλάμε τότε στο chat, άγνωστοι, δεν μπορούσαμε να βάλουμε ούτε τις φωτογραφίες μας. Αποφασίστηκε στις 14 Φεβρουαρίου του 1998 να βρεθούν για φαγητό έξω και να γνωριστούν μεταξύ τους κάποια μέλη του chat. Είχαν ξεχάσει ότι ήταν του Αγίου Βαλεντίνου και όταν βγήκαν γινόταν πανικός, λογικό και επόμενο. Βρέθηκε τελικά ένα μέρος, καμιά 10αριά άτομα πήγαν –εγώ δεν ήμουν σε αυτή την πρώτη πρώτη συνάντηση, αλλά στις επόμενες– και κάπως έτσι ξεκίνησε. Όλοι είχαν nicknames στο chat και σιγά σιγά αποκάλυψαν από κοντά τα ονόματα και τα πρόσωπά τους.
Δημιουργήθηκε μεγάλος ενθουσιασμός από αυτήν τη συνάντηση και από τις επόμενες που ήρθαν, είχαμε πολλά κοινά ενδιαφέροντα, αλλά μας έφεραν κοντά και οι διαφορές στις απόψεις γύρω από την επιστημονική φαντασία. Δημιουργήθηκαν καλές συζητήσεις.
Τρία άτομα λοιπόν, ο Χριστόδουλος Λιθαρής, η Σταυρούλα Βεντούρι και ο Βασίλης Καράβολας, είχαν την ιδέα για την ίδρυση μιας λέσχης επιστημονικής φαντασίας. Δεν ήξεραν ή δεν ξέραμε πώς να ξεκινήσουμε κάτι τέτοιο, αλλά είπαμε «πάμε να το κάνουμε». Το έμαθα και εγώ και πήγα στην πρώτη συνάντηση στο πατάρι ενός ζαχαροπλαστείου. Ο Χριστόδουλος Λιθαρής παρουσίαζε το βιβλίο «Οι ειδήσεις των 11» του Αμερικανού συγγραφέα Νόρμαν Σπίνραντ. Ενθουσιάστηκα από το περιβάλλον. Οι κοινές ιδέες αλλά και οι διαφορετικές απόψεις δημιουργούσαν συζητήσεις ωρών και δεν ήθελε να φύγει κανείς. Αναγκάστηκαν να μας πουν ότι το μαγαζί κλείνει για να φύγουμε…
Προϋπήρχε και ένα ρεύμα γύρω από την επιστημονική φαντασία σε άλλο ένα βιβλιοπωλείο στην Καλλιδρομίου, του Μάριου Βερέττα, γνωστού εκδότη και συγγραφέα, που κάθε βράδυ στις 20:00 έκανε πολιτιστικές εκδηλώσεις και κάθε Παρασκευή ήταν αφιερωμένες στην επιστημονική φαντασία. Δεν γνωριζόμασταν τότε.
Δεν είχαμε κάποιο σχέδιο. Πολλές φορές, φεύγοντας το βράδυ, αναρωτιόμασταν. Τώρα τι κάνουμε; Ωραία τα λέμε, μιλάμε, μετά τι; Πώς το πάμε παρακάτω όλο αυτό;
Βαγγέλης Κρητικός: Ψηλαφητά προχωράγαμε. Πώς λειτουργούν άλλοι σύλλογοι; Α, έχουν ένα καταστατικό. Πώς φτιάχνουμε ένα καταστατικό; Πρέπει να μιλήσουμε με έναν δικηγόρο. Βήμα βήμα.
— Με τι ασχολείται η λέσχη; Ποιες είναι οι δραστηριότητές της;
Βάσω Χρήστου: Οι δραστηριότητές μας είναι κυρίως γύρω από τις αναγνώσεις διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας, εκατοντάδες από αυτές, ομιλίες-διαλέξεις και παρουσιάσεις βιβλίων, έχουμε κάνει πάρα πολλές εκδηλώσεις, βρισκόμαστε στο 39ο λογοτεχνικό εργαστήριο τώρα. Εκδίδουμε τα δικά μας βιβλία και ανθολογίες, τα περισσότερα με διηγήματα των μελών της λέσχης, ενώ εκδίδουμε και το επίσημο περιοδικό της λέσχης εδώ και 20 χρόνια, τα «Φανταστικά Χρονικά».
Επίσης, συνεργαζόμαστε και με άλλους ελληνικούς συλλόγους, δεν είμαστε κλειστοί. Με τον Ελληνικό Σύλλογο Φίλων Τόλκιν, είχαμε συμμετοχές στο Φεστιβάλ Επιστημονικής Φαντασίας Ερμούπολης στη Σύρο, παίρναμε μέρος στο φεστιβάλ ΦantastiCon στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, έχουμε στενή συνεργασία με το εργαστήρι δημιουργικής γραφής Tales of the Wyrd στη Θεσσαλονίκη, που είναι μέλη μας τα παιδιά που διδάσκουν εκεί και υπάρχει συνεχής ανταλλαγή απόψεων, παρακολουθούμε τα δικά τους, αυτοί τα δικά μας, έχουμε δικά μας άτομα στη δική τους ανθολογία ή δικούς τους στη δική μας, μας εκπροσωπούν σε συνέδρια, όπως στα Χανιά, στο Chaniartoon, όπου και έκαναν μία ομιλία. Οι ίδιοι είμαστε μέλη του Βρετανικού Συλλόγου Επιστημονικής Φαντασίας που έχει ιστορία 60 χρόνων. Πολλά μέλη μας δημοσιεύουν διηγήματα σε περιοδικά του εξωτερικού και έτσι μας γνωρίζουν και πολλοί στο εξωτερικό. Την επιστημονική φαντασία και το φανταστικό τα βλέπουμε ως τέχνη. Δεν τα βλέπουμε ως θεωρίες συνομωσίας ή κάτι τέτοιο.
Βαγγέλης Κρητικός: Μια μικρή παρένθεση. Όταν συζητάγαμε πώς θα στήσουμε τη λέσχη, πολλά βασικά μέλη είχαν αυτό τον φόβο, πώς θα περιχαρακώσουμε τη λέσχη από αυτόν τον κύκλο. Ξεκινήσαμε και σε μια εποχή που ήταν πολύ δημοφιλείς οι εκπομπές του Χαρδαβέλλα και διάφορες άλλες. Ακόμα και κάποια ανάλογα βιβλία τα έβρισκες στα ράφια με τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας. Μεγάλο λάθος.
Βάσω Χρήστου: Ασχολούμαστε με την επιστημονική φαντασία μέσα από τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, το θέατρο, τα κόμικς, την τηλεόραση… Δεν μιλάμε πια για την κλασική και μόνο επιστημονική φαντασία της δεκαετίας του ’30, του ’40 και ’50. Έχει απομακρυνθεί από όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, δεν έχουμε ιστορίες τύπου «α, έχουμε ένα διαστημόπλοιο και πάμε να αποικίσουμε σε άλλους πλανήτες». Σήμερα, η επιστημονική φαντασία μιλάει περισσότερο για τις συνέπειες που μπορεί να υποστεί ο άνθρωπος και η κοινωνία από κάποιες αλλαγές της τεχνολογίας, αλλαγές στο περιβάλλον… Η «ομπρέλα» της επιστημονικής φαντασίας έχει πλέον ανοίξει πάρα πολύ. Βλέπεις μέσα και το fantasy, άλλες μορφές, την αστική φαντασία, ακόμα και τον τρόμο αν έχει στοιχεία φανταστικού.
— Πολλοί έμαθαν για τη λέσχη και μέσα από το κινηματογραφικό φεστιβάλ SFF-rated Athens που διοργανώνατε για χρόνια, μέχρι και το 2014, με προβολές μεγάλου και μικρού μήκους ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Το έχω θολό σαν μνήμη, είχα έρθει το 2006 στο πρώτο σας φεστιβάλ στο Bios, με προβολές ταινιών μικρού μήκους του Γιάννη Βεσλεμέ και του Άγγελου Φραντζή, μεταξύ άλλων. Θα επιστρέψει το SFF-rated κάποια στιγμή;
Γιώργος Κατσαβός: Δεν σκεφτόμαστε να το προσπαθήσουμε ξανά. Έκλεισε ο κύκλος του, έφυγαν από τη ζωή δύο μέλη που βοήθησαν τα μέγιστα για το φεστιβάλ, ο Άγγελος Μαστοράκης, που ήταν και στην «Ελευθεροτυπία», ο οποίος είχε στήσει μια πλατφόρμα όπου μαζεύαμε ταινίες από όλο τον κόσμο, και ο Σπύρος Βρετός, δημοσιογράφος και μεταφραστής. Το φεστιβάλ ήταν κάτι δύσκολο, διαρκούσε μία εβδομάδα και δεν ήταν επικερδές. Έτσι κάναμε πίσω. Τώρα δεν υπάρχει και χρόνος…
Αντωνία Κατσαβού: Θα ήθελα να το επαναλάβουμε κάποια στιγμή. Αυτό πάντως που θα ήθελα, ως σύλλογος με ιστορία 25 χρόνων, είναι να διοργανώσουμε ένα διεθνές συνέδριο. Έχουμε Έλληνες γνώστες του είδους, πάνω σε διάφορους τομείς, που θα μπορούσαν να μιλήσουν και να προσελκύσουν κόσμο. Κάτι που μας το ζητάνε και σύλλογοι από το εξωτερικό.
Γιώργος Κατσαβός: Είχαν ξεκινήσει συζητήσεις για μια τέτοια διοργάνωση, αλλά μας πρόλαβε ο COVID και κόπηκαν όλα…
— Γιατί θεωρείτε σημαντική την επιστημονική φαντασία;
Βάσω Χρήστου: Πρώτα πρώτα η επιστημονική φαντασία σού ανοίγει ορίζοντες για πράγματα που αφορούν εσένα τον ίδιο και τη διπλανή πόρτα, αλλά πολλές φορές τους ανοίγει με την ασφάλεια της απόστασης είτε του τόπου είτε του χρόνου…
Σε κάνει να σκεφτείς, για παράδειγμα, μια εφεύρεση. Εγώ λέω κάτι απλό, πες ότι βγαίνει τώρα ένα χάπι, το πίνω και ξέρω ότι έχω άλλα 10 χρόνια ζωής πέρα από αυτά που είχα. Οι τεράστιες επιπτώσεις που θα έχει αυτό σε κάνουν να σκεφτείς απίστευτα πράγματα. Μπορείς να ανοίξεις ένα τετράδιο και να το γεμίσεις, «θα γίνει και αυτό, θα γίνει και εκείνο». Και δεν μας ενδιαφέρει τόσο η τεχνολογία όσο η επίδραση που έχει στον άνθρωπο.
Βαγγέλης Κρητικός: Ένα συναρπαστικό στοιχείο που έχει η επιστημονική φαντασία είναι η διαφορά σκέψης που έχει με τη συμβατική λογοτεχνία, όπως, καλώς ή κακώς, την ονομάζουμε. Η συμβατική λογοτεχνία μέχρι τα τέλη του 1800 δεν αντιλαμβανόταν την έννοια της αλλαγής γιατί και οι ίδιες οι κοινωνίες δεν αντιλαμβάνονταν την έννοια της αλλαγής. Συνήθως καταπιάνονταν με διαχρονικά ερωτήματα, τις σχέσεις των ανθρώπων, τις κοινωνίες των ανθρώπων… Μπαίνει η βιομηχανική επανάσταση και αρχίζουν και βλέπουν οι άνθρωποι ότι αρχίζει και αλλάζει η κοινωνία. Οπότε αυτό αρχίζει και δημιουργεί ερωτήματα. Δηλαδή το αύριο δεν θα είναι ίδιο με το σήμερα. Πόσο διαφορετικό θα είναι αυτό το αύριο; Κάποιος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας είχε πει ότι τις βάσεις για την επιστημονική φαντασία τις είχε βάλει ο Δαρβίνος. Για ποιον λόγο; Γιατί έβαλε τον σπόρο της αλλαγής, ότι υπάρχει αλλαγή στη φύση, η φύση δεν είναι παγιωμένη, είναι κάτι που αλλάζει.
— Υπάρχουν κάποια αντιπροσωπευτικά σύγχρονα ελληνικά έργα επιστημονικής φαντασίας;
Γιώργος Κατσαβός: Δεν νομίζω ότι υπάρχουν. Στην Ελλάδα έκανε παλαιότερα κάποια βήματα η τηλεόραση μέσω του Νίκου Μαστοράκη, κάποιες μίνι σειρές, στη μία έπαιζε και ο Μάκης Πανώριος που χάσαμε πολύ πρόσφατα. Ελληνική ταινία επιστημονικής φαντασίας δεν υπάρχει. Υπάρχουν fantasy ή μυθιστορίες, αλλά μέχρι εκεί.
Αντωνία Κατσαβού: Στη λογοτεχνία θα έλεγα ότι τη μεγαλύτερη επιτυχία την είχε η εξάτομη ανθολογία-συλλογή διηγημάτων που επιμελήθηκε ο Μάκης Πανώριος («Το Ελληνικό Φανταστικό Διήγημα», εκδόσεις Αίολος, 1987-2012).
Γιώργος Κατσαβός: Από πιο παλιά βιβλία, θυμάμαι, είχε γράψει σχετικά με αυτό και η Δόμνα Παστουρματζή, τον Πέτρο Πικρό (σ.σ. δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» και από τους πρώτους Έλληνες συγγραφείς που ασχολήθηκαν με την επιστημονική φαντασία και την παιδική λογοτεχνία) που το 1930 –ή και λίγο νωρίτερα– είχε γράψει ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας με τίτλο «Ο άνθρωπος που έχασε τον εαυτό του». Δεν ξέρω αν μπορεί να βρεθεί σήμερα. Αυτό, όμως, που υπάρχει και εκδόθηκε ξανά ήταν το βιβλίο «Από τη Γη στον Άρη» του Δημοσθένη Βουτυρά από το 1929. Αυτά είναι τα πρώτα αντιπροσωπευτικά δείγματα.
Στον κινηματογράφο μάλλον είναι κάπως απογοητευτικά τα πράγματα. Είχαμε μιλήσει με έναν νεαρό σκηνοθέτη όταν διοργανώναμε το φεστιβάλ κινηματογράφου, πολύ ενημερωμένο για την επιστημονική φαντασία, και του λέγαμε «μα εσείς πού είσαστε, τα νέα παιδιά;». Μας απάντησε χωρίς περιστροφή: «Με το που πάμε να υποβάλουμε σενάριο στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δεν το ανοίγουν, σαν να μας διώχνουν».
Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Παναγιωτάτος, φίλος της λέσχης, έχει γυρίσει ταινίες επιστημονικής φαντασίας ή ταινίες που κινούνται στον χώρο του φανταστικού («Οι εραστές στη μηχανή του χρόνου», «L’usine du Vampire», «Η τρίτη νύχτα»), είχε δημιουργήσει και σκηνοθετήσει και δύο σειρές στην ΕΡΤ με μικρά αυτοτελή επεισόδια επιστημονικής φαντασίας («Ελληνικές ιστορίες μυστηρίου και φαντασίας», «Μαγική Νύχτα»). Έκανε και ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ξένες σε ξένη χώρα: 50 ελληνικές ταινίες μυστηρίου και φαντασίας» για ελληνικές ταινίες που έβγαιναν από τα συνηθισμένα, θρίλερ, αστυνομικά, μυστηρίου, τρόμου, οι περισσότερες από τις οποίες πέρασαν απαρατήρητες στην Ελλάδα, σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου κάποιες πήγαν πολύ καλά.
— Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με την επιστημονική φαντασία;
Γιώργος Κατσαβός: Η πρώτη μου επαφή με την επιστημονική φαντασία ήταν όταν πήγαινα στην Ε' δημοτικού και η νονά μου μού έφερε το κλασικό εικονογραφημένο «Η μηχανή που τρέχει μέσα στα χρόνια» («The Time Machine») του Χ. Τζ. Γουέλς. Το διάβασα, ενθουσιάστηκα, και πήγα με τη μάνα μου στις εκδόσεις και βιβλιοπωλείο Ατλαντίς στην οδό Κοραή για να βρω το βιβλίο. Ήθελα και άλλες πληροφορίες. Δεν ήξερα τότε τον όρο επιστημονική φαντασία. Πάμε μέσα, ρωτάει μια κυρία τη μάνα μου «τι θέλετε;». Είχα το κλασικό εικονογραφημένο υπό μάλης και λέω στην υπάλληλο «θέλω και το βιβλίο». Και είπε η κυρία στη μάνα μου «α, ο νεαρός ενδιαφέρεται για επιστημονική φαντασία». Εκεί άκουσα για πρώτη φορά τον όρο και ενθουσιάστηκα. «Λυπάμαι, κυρία μου, δεν υπάρχει μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά» ήρθε η απάντηση. Πέρα από τον Ιούλιο Βερν, δεν υπήρχε τότε κάτι άλλο…
— Πώς κύλησαν τα πράγματα για τη λέσχη κατά την περίοδο της πανδημίας;
Βάσω Χρήστου: Στην αρχή ένιωσα πάρα πολύ άσχημα. Είχα την αίσθηση ότι πάρα πολύς κόσμος πραγματικά θεωρούσε ότι «έλα, 10-15 μέρες θα είναι και θα τελειώσουμε», αλλά εμείς μάλλον ήμασταν πολύ διαβασμένοι και είχαμε στο μυαλό μας το χειρότερο σενάριο. Τώρα είμαστε βετεράνοι και στην πραγματικότητα. Είχαμε πάντως μια αίσθηση, το λέγαμε, το λέγαμε ξανά, το βλέπαμε, αλλά φυσικά δεν θέλαμε να μας συμβεί…
Βαγγέλης Κρητικός: Στο δεύτερο lockdown, δεν ξέρω πώς μου ήρθε αυτή η έμπνευση, άρχισα να διαβάζω την «Πανούκλα» του Καμί. Ευτυχώς που είχε αισιόδοξο τέλος, με βοήθησε αυτό.
Γιώργος Κατσαβός: Στην πανδημία πήγαμε καλύτερα. Ξεκίνησαν σημαντικές επαφές –μέσω Zoom κιόλας– με Γερμανία, με Αγγλία… Η ανθολογία «α2525: Ιστορίες από την Αθήνα του μέλλοντος» βγήκε στα ιταλικά και στα αγγλικά, όλα αυτά μέσα στο διάστημα της πανδημίας.
Αντωνία Κατσαβού: Υπήρξαν πολλές δημοσιεύσεις σε περιοδικά, ένα διήγημα της Βάσως μπήκε σε αγγλική ανθολογία με τίτλο «Οι Γείτονες» (από Ιταλό εκδότη). Η τεχνολογία μάς βοήθησε στον καιρό του lockdown. Δεν χαθήκαμε. Όχι μόνο δεν απομονωθήκαμε, είχαμε και τον γερμανικό σύλλογο που μας παρουσίασε τις δικές του δραστηριότητες, πώς ιδρύθηκαν, τι κάνουν, τα περιοδικά που βγάζουν. Έκαναν αφιέρωμα στους Έλληνες. Μέχρι και ένας Ρουμάνος εκδότης μας προσέγγισε και εκδόθηκε μια πολύ ωραία ανθολογία στην οποία συμπεριλήφθηκε και ένα διήγημα του Κώστα Χαρίτου, όπως και σε μία τουρκική ανθολογία.
— Υπάρχει κάποιο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας που να σχετίζεται με μια πανδημία; Φαντάζομαι υπάρχουν πολλά.
Γιώργος Κατσαβός: Όπως κάνουμε πολύ συχνά, είχαμε παρουσιάσει και ένα βιβλίο του 1949 με τίτλο «Earth Abides», του Αμερικανού συγγραφέα και ιστορικού Τζορτζ Ρ. Στιούαρτ. Αυτό αναφέρεται σε μια πανδημία, είναι βέβαια μετα-αποκαλυπτικό βιβλίο, με τους περισσότερους ανθρώπους να έχουν αφανιστεί, με τον πρωταγωνιστή μάλλον να έχει αποκτήσει ανοσία, τον είχε δαγκώσει ένας κροταλίας και επέζησε. Από εκεί και έπειτα δείχνει την εξέλιξη του πολιτισμού να βαδίζει προς τα πίσω. Δηλαδή, επιβίωσαν ομάδες ανθρώπων, οργανώθηκαν. Ο πιο παλιός ήξερε πώς ήταν η ζωή, τους δίδαξε τη γλώσσα, τη γραφή… Τα συστήματα μονάδων ακόμα λειτουργούσαν, το νερό, το ηλεκτρικό ρεύμα. Σιγά σιγά, όμως, επειδή ήταν πολλοί λίγοι πια, άρχισαν να χαλάνε οι μονάδες και οι άνθρωποι άρχισαν να βαδίζουν προς τα πίσω. Τα νέα παιδιά, δεν υπήρχε και κάποια κρίσιμη μάζα να τα κρατήσει, είχαν διδαχθεί το τόξο, όχι τα πυροβόλα όπλα, και αυτό χρησιμοποιούσαν… Δεν έχει μεταφραστεί ποτέ στα ελληνικά.
— Πολλά από τα μέλη της λέσχης είναι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το γράψιμο. Έχουν πάρει μέρος στα λογοτεχνικά εργαστήρια της ΑΛΕΦ και έχουν δει τα διηγήματά τους σε εκδόσεις της λέσχης και σε άλλους εκδοτικούς οίκους. Ξεχωρίζετε κάποια;
Γιώργος Κατσαβός: Αγαπάμε πολύ τη Βάσω Χρήστου, όχι ότι βρίσκεται ανάμεσά μας, αλλά είναι πάρα πολύ καλή συγγραφέας. Με ενθουσιάζει. Έχω ζήσει τα διηγήματά της, δημιουργεί ωραίες εικόνες και τα ζω πραγματικά.
Αντωνία Κατσαβού: Το κυριότερο προσόν της είναι ότι μπορεί να πάρει μια ιστορία fantasy και να την κάνει επιστημονική φαντασία και το ανάποδο. Έχει κυκλοφορήσει μία συλλογή διηγημάτων που λες, πώς είναι δυνατόν ο ίδιος άνθρωπος να γράφει και έτσι και αλλιώς;
Γιώργος Κατσαβός: Στη λέσχη υπάρχουν μερικά πάρα πολύ καλά ταλέντα. Για παράδειγμα, ο Μιχάλης Μανωλιός που έχει πάρει και διεθνές βραβείο τo 2010 για ένα διήγημά του. Γνωρίζαμε το διήγημα, αλλά μετά μάθαμε ότι έχει πάρει και διεθνές βραβείο. Υπάρχει ο Κώστας Χαρίτος. Κάποιες Ελληνίδες που ζουν στο εξωτερικό, όπως η Ναταλία Θεοδωρίδου που ζει στην Αγγλία, η οποία υπήρξε πολλές φορές υποψήφια για βραβείο Nebula (σ.σ.: Το 2022, μάλιστα, κέρδισε και το Emerging Writer Award του σκοτσέζικου Moniack Mhor - National Writing Centre). Επίσης, η Ευγενία Τριανταφύλλου είναι πολύ ανερχόμενη και νέα, επίσης υποψήφια για βραβείο Nebula (σ.σ.: Τα σημαντικότερα λογοτεχνικά βραβεία για την επιστημονική φαντασία). Υπάρχουν πολλά παιδιά, μέλη της λέσχης, που γράφουν κατευθείαν στα αγγλικά και δημοσιεύουν σε περιοδικά του εξωτερικού.
Η συζήτηση πηγαίνει και προς τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, με τίτλους όπως «Blade Runner» και «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» να είναι ανάμεσα στις αγαπημένες των μελών της λέσχης, έχοντας πάντα μια ιδιαίτερη αγάπη και ενδιαφέρον και προς τις πιο ανεξάρτητες παραγωγές.
— Έχετε αγαπημένα βιβλία ή αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση;
Βαγγέλης Κρητικός: Είναι δύσκολο να πω για αγαπημένα βιβλία, γιατί ειδικά η επιστημονική φαντασία έχει περάσει τόσες περιόδους που προτιμώ να έχω κάποιους αγαπημένους συγγραφείς, π.χ. από την κλασική περίοδο, παρ’ όλα αυτά δεν θεωρώ ότι τα βιβλία τους είναι τα πιο αντιπροσωπευτικά γιατί έχει εξελιχθεί η επιστημονική φαντασία. Κάθε εποχή έχει τους δικούς καλούς εκπροσώπους.
Γιώργος Κατσαβός: Το αγαπημένο μου βιβλίο πάντως είναι το «The Day of the Triffids» (1951) του Τζον Γουίντχαμ, εδώ το κυκλοφόρησε ο Εξάντας με τον τίτλο «H Ώρα των Τριφίδων». Το θεώρησα πολύ καλό και προχωρημένο για την εποχή του και λογικό σε μέγεθος και σελίδες. Η επιστημονική φαντασία είναι δύσκολη. Δεν είναι εύκολη.
Βαγγέλης Κρητικός: Είναι και εύκολη. Πρέπει όμως να επενδύσεις χρόνο για να μπεις σε έναν νέο κόσμο. Και εγώ όταν ξεκινάω ένα νέο βιβλίο από έναν νέο συγγραφέα, μου τρώει αρκετό χρόνο μέχρι να καταλάβω τι ακριβώς περιγράφει, ποιος είναι ο κόσμος στον οποίο θέλει να μας βάλει, ένας κόσμος διαφορετικός από αυτόν που ζούμε…
Γιώργος Κατσαβός: Ναι, γι’ αυτό λέω ότι είναι δύσκολη. Πολλοί φοβούνται ότι ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας εμπεριέχει γνώσεις επιστημονικές και τόσα άλλα.
Βάσω: Υπάρχει ο Βρετανός συγγραφέας Άλαστερ Ρέινολντς που έχει γράψει πολλά βιβλία, απίστευτους κόσμους, τόσες πολλές ιδέες, τόσα πολλά ευρήματα και δεν έχουν βγει ακόμα ως ταινίες ή ίσως σειρές, γιατί είναι μεγάλα.
Θα μπορούσα να μιλάω για ώρες με τα πολύ φιλόξενα και ενθουσιώδη μέλη της ΑΛΕΦ, αλλά κάπου έπρεπε να μπει μια τελεία. Περισσότερα για τις επόμενες δραστηριότητες της λέσχης και το πώς να γίνετε μέλος μπορείτε να βρείτε στην επίσημη σελίδα τους, ενώ διατηρούν και ένα πολύ ενεργό group στο Facebook.
Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής Φαντασίας
alef.gr
Facebook
