Παρά την πρόοδο της δυτικής ιατρικής, καταγράφονται ολοένα και περισσότερα περιστατικά ασθενειών που πιστευόταν ότι είχαν καταπολεμηθεί (ως προς τη σοβαρότητά τους).
Η πτώση των ποσοστών εμβολιασμού στην παιδική ηλικία, οι αλλαγές στις συμπεριφορές και τις διατροφικές συνήθειες και η κλιματική αλλαγή συνέβαλαν στο να επιστρέψουν ασθένειες σε χώρες που πιστευόταν ότι είχαν παταχθεί.
Επιπλέον, τα βακτήρια γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, πράγμα που σημαίνει ότι απειλείται ένα από τα σημαντικότερα «όπλα» των τελευταίων 100 ετών.
Ενώ τα πλούσια έθνη μπόρεσαν να εξαλείψουν πολλές από τις επιδημίες των προηγούμενων αιώνων μέσω συντονισμένων εκστρατειών εμβολιασμού, έξυπνων μηνυμάτων δημόσιας υγείας και της εξάπλωσης αποτελεσματικών σύγχρονων φαρμάκων, τον 21ο αιώνα η εικόνα αντιστράφηκε. Με την πανδημία του κορωνοϊού, και την «εποχή του παγκόσμιου βρασμού» να έχουν μπει στο μίγμα, τα συστήματα υγείας έχουν μείνει πίσω όσον αφορά στην αντιμετώπιση ορισμένων από τις παλαιότερες ασθένειες.
Ιλαρά
Η ιλαρά είναι μια από τις πιο μεταδοτικές ασθένειες. Επιδημίες της εμφανίζονταν κάθε δύο με τρία χρόνια, προκαλώντας περισσότερους από 2 εκατομμύρια θανάτους.
Όλα αυτά όμως άλλαξαν όταν ο λεγόμενος πατέρας των σύγχρονων εμβολίων, ο Τζον Φράνκλιν Έντερς, ανέπτυξε εμβόλιο για την ιλαρά.
Το πρώτο εμβόλιο έλαβε άδεια χρήσης το 1963 και ακολούθησε ευρεία χρήση του. Επειδή, όμως, η ασθένεια είναι τόσο μεταδοτική, η ανοσία στις κοινότητες πρέπει να φτάνει ακόμα και το 95% για να σταματήσει η εξάπλωσή της.
Σήμερα, αυτά τα ποσοστά δεν επιτυγχάνονται, με αποτέλεσμα να έχουν ξεσπάσει επιδημίες σε όλη την Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ελλάδα, η Τσεχική Δημοκρατία και η Αλβανία έχουν βγει από τη λίστα των χωρών - απαλλαγμένων από την ιλαρά.
Μόλις δύο μήνες μετά την έναρξη του 2023, υπήρχαν ήδη 900 κρούσματα ιλαράς σε ευρωπαϊκό έδαφος - υπερβαίνοντας τον συνολικό αριθμό του 2022.
Η Ολλανδία έχει προειδοποιήσει ότι η μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης θα οδηγήσει σε επανεμφάνιση της ασθένειας. Στο Λονδίνο, ο Οργανισμός Ασφαλείας Υγείας δήλωσε τον Ιούλιο ότι η πρωτεύουσα είναι έτοιμη για δεκάδες χιλιάδες κρούσματα καθώς -τα ήδη χαμηλά επίπεδα εμβολιασμού - μειώθηκαν σημαντικά τα επίπεδα εμβολιασμού κατά την πανδημία.
Τα στοιχεία από το Λονδίνο διαμορφώνουν «μια τρομακτική εικόνα», δήλωσε ο Andrew Pollard, διευθυντής της Ομάδας Εμβολίων της Οξφόρδης. »Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τη σοβαρότητα αυτού του μηνύματος» είχε προειδοποιήσει τότε.
Σύφιλη
Η σύφιλη είναι μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη βακτηριακή νόσος που μπορεί να αντιμετωπιστεί με πενικιλίνη, εάν εντοπιστεί έγκαιρα. Εάν όχι, εξελίσσεται σε στάδια, με το πρώτο να είναι μια ανώδυνη πληγή, το δεύτερο ένα εξάνθημα με μερικά ακόμα συμπτώματα, όπως πυρετός ή κόπωση, και το τρίτο -ένα λανθάνον στάδιο- όπου τα βακτήρια παραμένουν στο σώμα αλλά δεν προκαλούν προβλήματα. Σε τελικό στάδιο, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα όργανα και να οδηγήσει στον θάνατο.
Στα τέλη του 18ου αιώνα, υπολογίζεται ότι πάνω από 1/5 Λονδρέζους είχε σύφιλη, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των 30. Τώρα, ο Οργανισμός Υγείας της χώρας ενημερώνει, και πάλι, για μαζικές εξάρσεις, με τον αριθμό των κρουσμάτων το 2022 - 8.692 - να είναι ο μεγαλύτερος ετήσιος αριθμός από το 1948.
Η πιο πρόσφατη ετήσια επιδημιολογική έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων δείχνει ότι τα κρούσματα σε ολόκληρη την ΕΕ βρίσκονται σε ανοδική πορεία. Το υψηλότερο ποσοστό το 2019 καταγράφηκε στη Μάλτα, ακολουθούμενη από την Ιρλανδία.
Ουρική αρθρίτιδα
Η ασθένεια των βασιλέων, όπως λέγεται η ουρική αρθρίδα, επέστρεψε και αυτή τη φορά δεν είναι μόνο οι «γαλαζοαίματοι» τα θύματα.
Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένας επώδυνος τύπος αρθρίτιδας όπου σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι γύρω από τις αρθρώσεις - συχνά στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Τα κρούσματα αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, με τις ΗΠΑ και τον Καναδά να έχουν τις μεγαλύτερες.
Οι κατηγορίες που κινδυνεύουν περισσότεροι είναι οι άνδρες, οι παχύσαρκοι, όσοι έχουν προβλήματα υγείας όπως υψηλή αρτηριακή πίεση και διαβήτη, όσοι καταναλώνουν τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη. Ρόλο παίζει και η κατανάλωση αλκόολ.
Με τα ποσοστά της παχυσαρκίας στην ευρωπαϊκή περιοχή να μην δείχνουν σημάδια επιβράδυνσης, φαίνεται ότι η ασθένεια των βασιλιάδων μπορεί να μην εξαφανιστεί σύντομα.
Λέπρα
Αυτή η σοβαρή δερματική ασθένεια, που προκαλείται από ένα βακτήριο και οδηγεί σε νευρική βλάβη και απώλεια αισθήσεων στο δέρμα, τα μάτια και τη μύτη, είναι κάτι που λίγοι άνθρωποι που ζουν στις δυτικές χώρες θα έχουν δει ποτέ. Μέχρι τώρα.
Μια νέα αναφορά δείχνει ότι η λέπρα μπορεί να έχει γίνει ενδημική στη Φλόριντα. Ο αριθμός των αναφερόμενων κρουσμάτων έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία στις νοτιοανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ. Ενώ ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής έχει κατηγορηθεί για την αύξηση, οι ερευνητές έχουν επίσης επισημάνει την κακή διαχείριση της πάθησης.
Ιστορικά, η πολιτική ήταν να στέλνουν τα άτομα με την ασθένεια σε απομακρυσμένα νησιά καραντίνας, γνωστά ως αποικίες λεπρών. Τώρα, μπορεί να θεραπευτεί με πολύμηνη θεραπεία με πολλαπλά φάρμακα και η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αποτρέψει την αναπηρία.
Ελονοσία
Η ελονοσία δεν ήταν πάντα μια ασθένεια που εμφανιζόταν μόνο στις τροπικές περιοχές της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Κρούσματα παρατηρήθηκαν στις ελώδεις περιοχές του Παρισιού και κατά μήκος του ποταμού Τάμεση του Λονδίνου, ενώ στην ιταλική Σαρδηνία παρατηρήθηκαν 300 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους στα τέλη του 1800. Όμως, η Ευρώπη κατάφερε να εξαλείψει την ελονοσία μέσω ενός τεράστιου μεταπολεμικού προγράμματος ψεκασμών με εντομοκτόνα, αποξήρανσης βάλτων και φαρμακευτικής θεραπείας.
Αν και η ελονοσία δεν έχει ακόμη επιστρέψει πλήρως στην περιοχή - εκτός από μερικά τοπικά μεταδιδόμενα κρούσματα - η άνοδος άλλων ασθενειών που μεταδίδονται από κουνούπια, όπως ο δάγκειος πυρετός και ο ιός του Δυτικού Νείλου, θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα προειδοποιητικό σήμα που αναβοσβήνει. Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, τον Ιούνιο τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ εξέδωσαν συναγερμό για αρκετά τοπικά κρούσματα ελονοσίας.
Όσον αφορά την τύχη της Ευρώπης, ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Ταμείου για την καταπολέμηση του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας Peter Sands δήλωσε ότι με την αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων στην περιοχή, η Ευρώπη «μπορεί κάλλιστα να δει την ελονοσία να επιστρέφει».
Με πληροφορίες από Politico
