Με επιμελητή τον Βραζιλιάνο Adriano Pedrosa, καλλιτεχνικό διευθυντή του Μουσείου Τέχνης του Σάο Πάολο, η 60ή Μπιενάλε της Βενετίας 2024 περνά από τα σουρεαλιστικά όνειρα της Λεονόρα Κάρινγκτον, που το βιβλίο της «The milk of dreams» είχε δώσει τον τίτλο στην 59η Μπιενάλε, στην οποία πρωταγωνιστούσαν οι γυναίκες καλλιτέχνιδες, σε ένα «Κάλεσμα σε δράση» όπως είναι ο φετινός τίτλος της διοργάνωσης και της κεντρικής έκθεσης στο Αρσενάλε.
Ο επιμελητής της 60ής Μπιενάλε αποκάλυψε τα σχέδιά του για την πιο διάσημη έκθεση στον κόσμο που ξεκινά τον Απρίλιο. Υπάρχουν 331 καλλιτέχνες συνολικά στην κύρια διεθνή έκθεση με τίτλο «Foreigners Everywhere», η οποία πραγματοποιείται «σε έναν κόσμο γεμάτο κρίσεις σχετικά με τις μετακινήσεις ανθρώπων πέρα από τα σύνορα», όπως είπε στη συνέντευξη Τύπου της διοργάνωσης. «Όπου κι αν πάτε, πάντα θα συναντάτε ξένους», είπε, «όπου κι αν βρεθείς, βαθιά μέσα σου είσαι πάντα ένας ξένος». Ο τίτλος και το περιεχόμενο της έκθεσης εκφράζει διαφορές και ανισότητες που εξαρτώνται από θέματα όπως η φυλή, η σεξουαλικότητα, ο πλούτος κ.λπ.
«Οι αυτόχθονες καλλιτέχνες θα έχουν έντονη, "εμβληματική" παρουσία στην Μπιενάλε», είπε ο Pedrosa. Η κολεκτίβα Mahku, που έρχεται από τα σύνορα Βραζιλίας και Περού, θα ζωγραφίσει μια μνημειακή τοιχογραφία στην πρόσοψη του Κεντρικού Περιπτέρου στο Giardini, όπου φιλοξενούνται τα εθνικά περίπτερα.
Ο Pedrosa λέει ότι αισθάνεται πως οι δικές του εμπειρίες αντικατοπτρίζονται στο θέμα. Ο ίδιος έχει ζήσει στο εξωτερικό και, όπως είπε, είχε την τύχη να ταξιδέψει εκτενώς, αλλά συχνά τον αντιμετώπιζαν ως «τριτοκοσμικό ξένο», παρόλο που κατέχει «ένα από τα πιο αξιοσέβαστα διαβατήρια του Παγκόσμιου Νότου». Το ζήτημα αποκτά ιδιαίτερη σημασία στη Βενετία που συνδέεται με τη Μεσόγειο και έχει αποτελέσει στο παρελθόν το πιο σημαντικό κέντρο εμπορίου της περιοχής. «Ο πληθυσμός της σήμερα αποτελείται από 50.000 κατοίκους. Αυτός ο αριθμός μπορεί να φτάσει τις 165.000 σε περιόδους αιχμής λόγω του τεράστιου αριθμού τουριστών, ενός είδους προνομιούχων ξένων», είπε. Είναι ο πρώτος ανοιχτά queer επιμελητής της Μπιενάλε και ο πρώτος Λατινοαμερικανός που επιμελήθηκε την πιο σημαντική διεθνή έκθεση τέχνης.
Το αισθητικό νήμα που διατρέχει την Μπιενάλε προέρχεται από την κολεκτίβα Claire Fontaine με έδρα το Παρίσι, η οποία έφτιαξε μια σειρά από γλυπτά νέον αποδίδοντας τη φράση «Stranieri Ovunque» ή «Ξένοι Παντού» (η φράση αρχικά προέρχεται από το όνομα μιας συλλογικότητας του Τορίνο που πολέμησε τον ρατσισμό και την ξενοφοβία στην Ιταλία στις αρχές της δεκαετίας του 2000). Αρκετά γλυπτά της Claire Fontaine θα παρουσιαστούν γύρω από τον εκθεσιακό χώρο του Αρσενάλε, των πρώην ναυπηγείων της Βενετίας.
«Οι αυτόχθονες καλλιτέχνες θα έχουν έντονη, "εμβληματική" παρουσία στην Μπιενάλε», είπε ο Pedrosa. Η κολεκτίβα Mahku, που έρχεται από τα σύνορα Βραζιλίας και Περού, θα ζωγραφίσει μια μνημειακή τοιχογραφία στην πρόσοψη του Κεντρικού Περιπτέρου στο Giardini, όπου φιλοξενούνται τα εθνικά περίπτερα. Στο Αρσενάλε, η κολεκτίβα Mataaho από τη Νέα Ζηλανδία θα παρουσιάσει μια μεγάλη εγκατάσταση στην πρώτη αίθουσα.
Θα υπάρχει επίσης μια ειδική ενότητα αφιερωμένη στο «Αρχείο Ανυπακοής», που ιδρύθηκε από τον Marco Scotini, το οποίο περιγράφεται ως «οδηγός χρήστη για τέσσερις δεκαετίες κοινωνικής ανυπακοής, όπως φαίνεται μέσα από την ιστορία και τη γεωγραφία».
Θα δοθεί έμφαση στα υφάσματα, με έργα της Χιλιανής συλλογικότητας ραπτικής Bordadoras de Isla Negra καθώς και των καλλιτεχνών Dana Awartini, Frieda Toranzo-Jaeger, Liz Collins, Pacita Abad και Yinka Shonibare.
Η Μπιενάλε θα περιλαμβάνει επίσης έναν Ιστορικό Πυρήνα (Nucleo Storico), που θα περιλαμβάνει έργα καλλιτεχνών του 20ού αιώνα από τη Λατινική Αμερική, την Αφρική, τον αραβικό κόσμο και την Ασία, που χρονολογούνται από το 1905 έως το 1990. «Ο ευρωπαϊκός μοντερνισμός ταξίδεψε πολύ πέρα από την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, συχνά συνυφασμένος με την αποικιοκρατία, και πολλοί καλλιτέχνες από τον Παγκόσμιο Νότο ταξίδεψαν στην Ευρώπη για να τον μελετήσουν. Ωστόσο, ο μοντερνισμός ενσωματώθηκε στον Παγκόσμιο Νότο, παίρνοντας επανειλημμένα ριζικά νέα σχήματα και μορφές σε διάλογο με τοπικές και ιθαγενείς αναφορές», δήλωσε ο Pedrosa .
Το Nucleo Storico θα χωριστεί σε τρεις ενότητες: «Πορτρέτα», «Αφαίρεση» και «Ιταλική Διασπορά». Θα περιλαμβάνει ένα έργο ανά καλλιτέχνη, απλωμένο στο Κεντρικό Περίπτερο και στο Αρσενάλε. Στο τμήμα «Πορτρέτα» θα συμμετάσχουν 112 καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων οι Selwyn Wilson, Cícero Dias, Yêdamaria, Laura Rodig, Rómulo Rozo, Inji Aflatoun, Grace Salome Kwami, Lee Quede και Gerard Sekoto.
Στο «Abstraction» («Αφαίρεση») θα συμμετάσχουν οι Sandy Adsett, Fanny Sanín, Etel Adnan, Eduardo Terrazas και Samia Halaby. Το τμήμα που είναι αφιερωμένο στην παγκόσμια ιταλική καλλιτεχνική διασπορά του 20ού αιώνα περιλαμβάνει καλλιτέχνες όπως οι Lidy Prati, Nenne Sanguineti Poggi, Gianni Bertini και Lina Bo Bardi.
Η διεθνής έκθεση που ξεκινά στις 20 Απριλίου και θα διαρκέσει έως την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2024 έχει ως κατευθυντήρια γραμμή να παρουσιάσει καλλιτέχνες που δεν έχουν συμμετάσχει ποτέ στη Διεθνή Έκθεση –αν και ορισμένοι από αυτούς μπορεί να έχουν παρουσιαστεί σε ένα Εθνικό Περίπτερο– σε δυο ενότητες, το Nucleo Contemporaneo και το Nucleo Storico.
Με πληροφορίες από: BIENNALE ARTE 2024
