Σε μια πρόσφατη σάρωση ασφαλείας μέσα σε έναν εκτεταμένο περιφραγμένο προσφυγικό καταυλισμό που φιλοξενούσε 44.000 άτομα, βρέθηκε μια σειρά όπλων, δεκάδες μαχητές του Ισλαμικού Κράτους και μια γυναίκα Γιαζίντι που κρατούνταν από την οργάνωση για σχεδόν 10 χρόνια.
Για πολλούς, η φρίκη του Ισλαμικού Κράτους τελείωσε όταν μια στρατιωτική εκστρατεία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ώθησε σε κατάρρευση το αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο της οργάνωσης το 2019. Ωστόσο, πέντε χρόνια αργότερα, δεκάδες χιλιάδες άμαχοι εξακολουθούν να κρατούνται σε στρατόπεδα, συμπεριλαμβανομένου του Αλ Χολ γεμάτα με οικογένειες μαχητών του Ισλαμικού Κράτους και άλλων που παρασύρθηκαν κατά λάθος στο χάος της βορειοανατολικής Συρίας.
Οι καταυλισμοί είναι μέρος ενός μεγαλύτερου προβλήματος. Περίπου 9.000 μαχητές του Ισλαμικού Κράτους κρατούνται χωριστά σε ένα δίκτυο κέντρων κράτησης στην ίδια περιοχή. Τα στρατόπεδα και τα κέντρα κράτησης φυλάσσονται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, τη δύναμη υπό την ηγεσία των Κούρδων που ενώθηκαν με τις ΗΠΑ για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος και τώρα υποστηρίζονται από αμερικανικά στρατεύματα. Η άμεση πρόκληση για τις ΗΠΑ και τους διεθνείς εταίρους τους είναι να αμβλύνουν την ανθρωπιστική κατάσταση των κατοίκων των στρατοπέδων και να καταπολεμήσουν τις πεισματικές προσπάθειες του Ισλαμικού Κράτους να ριζοσπαστικοποιήσει τον πληθυσμό.
Φόβος για αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους
Αλλά το πιο τρομακτικό ερώτημα είναι πώς θα διασφαλιστεί ότι χιλιάδες κάτοικοι των στρατοπέδων και φυλακισμένοι μαχητές θα επαναπατριστούν στις πατρίδες τους προτού η περιοχή κατακλυστεί από περαιτέρω αναταραχή. Εάν μια μελλοντική κυβέρνηση των ΗΠΑ αποσύρει την υποστήριξή της στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις ή αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις, η ασφάλεια στα στρατόπεδα και τα κέντρα κράτησης θα μπορούσε να καταρρεύσει, πυροδοτώντας πιθανώς την αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους.
Οι ανησυχίες για την αναζωπύρωση του Ισλαμικού Κράτους εκτείνονται πέρα από τη Μέση Ανατολή. Αμερικανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η τρομοκρατική επίθεση την Παρασκευή σε αίθουσα συναυλιών σε προάστιο της Μόσχας που σκότωσε τουλάχιστον 133 ανθρώπους πραγματοποιήθηκε από ένα παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους που εδρεύει στο Αφγανιστάν, γνωστό ως ISIS-K. «Απολύτως το Al-Hol είναι μια ωρολογιακή βόμβα γιατί είναι ένα από τα πιο άθλια μέρη στη γη», δήλωσε η Dana Stroul, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Πενταγώνου για τη Μέση Ανατολή. Τα πιθανά ερεθίσματα για αυτή τη ωρολογιακή βόμβα θα μπορούσαν να έρθουν σε διαφορετικές μορφές.
Τον Οκτώβριο του 2019, ο τότε Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε την πλήρη αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία, προκαλώντας ανατριχίλες στον αμερικανικό στρατό προτού αντιστρέψει την πορεία του και επιλέξει να διατηρήσει περίπου 900 στρατιώτες στη χώρα. Δεν είναι σαφές ποια θα ήταν η θέση του Τραμπ για τη Συρία εάν επιστρέψει στον Λευκό Οίκο το επόμενο έτος.
Απειλές για τα στρατόπεδα με κρατούμενους του Ισλαμικού Κράτους
Μια πιθανή απειλή για την ασφάλεια των στρατοπέδων είναι η εχθρότητα μεταξύ των Κούρδων της Συρίας και της Τουρκίας, η οποία έχει βομβαρδίσει επανειλημμένα τις δυνάμεις τους και έχει πραγματοποιήσει εισβολές στη Συρία. Οι Κούρδοι της Συρίας έχουν προειδοποιήσει ότι μπορεί να χρειαστεί να ανακατευθύνουν τους φρουρούς τους σε άλλες αποστολές εάν δεχτούν συνεχή τουρκική επίθεση.
Η σφοδρή πολιτική του Ιράκ είναι ακόμα ένας μπαλαντέρ. Μια κίνηση σκληροπυρηνικών σιιτών πολιτικών στη Βαγδάτη να εκδιώξουν τους 2.500 αμερικανούς στρατιώτες στο Ιράκ θα μπορούσε να υπονομεύσει την προσπάθεια του Πενταγώνου να υποστηρίξει υλικοτεχνικά την πιο μετριοπαθή προσπάθειά του στη βορειοανατολική Συρία. Επιδεινώνει τη δύσκολη θέση των ΗΠΑ η απουσία οποιουδήποτε εναλλακτικού σχεδίου για τη στέγαση των εκτοπισμένων αμάχων και τη σύλληψη των μαχητών εάν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν τη Συρία και ο Σύρος εταίρος τους εγκαταλείψει την αποστολή.
Ούτε οι ΗΠΑ ούτε οι διεθνείς σύμμαχοί τους θέλουν να παραδώσουν τις εγκαταστάσεις στον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, το καθεστώς του οποίου έχει κατηγορηθεί για μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ούτε έχουν γίνει συζητήσεις για τη μεταφορά των εγκαταστάσεων στα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία δεν έχουν παρουσία σε μια ουσιαστικά ημιαυτόνομη περιοχή που είναι πέρα από τον έλεγχο των αρχών της Δαμασκού.
«Έχουμε στην κυριολεξία αυτή τη συζήτηση από το 2019», είπε η Devorah Margolin του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον για την Πολιτική της Εγγύς Ανατολής, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον. «Τα πιεστικά ερωτήματα τώρα είναι τι μπορούμε να κάνουμε για να κατανοήσει η διεθνής κοινότητα ότι ο επαναπατρισμός πρέπει να γίνει πιο γρήγορα και ποιο είναι το εναλλακτικό σχέδιο εάν φύγουν οι ΗΠΑ;»
Το στρατόπεδο αλ Χολ με το Ισλαμικό Κράτος
Ο προσφυγικός καταυλισμός αλ Χολ χρονολογείται δεκαετίες πίσω. Όμως, ο πληθυσμός του - μαζί με τις γειτονικές εγκαταστάσεις Roj - αυξήθηκε σε περισσότερους από 60.000 μετά την τελευταία στάση του Ισλαμικού Κράτους στη συριακή πόλη Baghouz στην κοιλάδα του ποταμού Ευφράτη.
Ο συνολικός πληθυσμός των δύο στρατοπέδων, τώρα 46.500, περιλαμβάνει γυναίκες που παντρεύτηκαν με άντρες από το Ισλαμικό Κράτος ή αναγκάστηκαν να κάνουν παιδιά με τους μαχητές της ομάδας. Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους των καταυλισμών είναι κάτω των 12 ετών. Υπάρχει επίσης ένας μικρός πληθυσμός ανδρών των οποίων ο βαθμός σύνδεσης με το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι πάντα γνωστός, σύμφωνα με αξιωματούχους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Μόνο το ένα τέταρτο των παιδιών στους καταυλισμούς λαμβάνουν τακτική εκπαίδευση, λένε αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Το φθινόπωρο του 2022, οι φύλακες του στρατοπέδου έκαναν μια φρικτή ανακάλυψη, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους: τα κεφάλια δύο Αιγυπτίων κοριτσιών, ενός 12 και ενός άλλου 13, στον υπόνομο του στρατοπέδου.
Η Cassandra Bodart, μια Βελγίδα στο στρατόπεδο Roj, θέλει να επιστρέψει στο σπίτι αλλά δεν τα κατάφερε. Έχασε το παιδί της σε βομβαρδισμό κατά τη διάρκεια του πολέμου, είπε, και δεν είναι γνωστό πού βρίσκεται ο σύζυγός της, μαχητής του Ισλαμικού Κράτους. Το Βέλγιο έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να την πάρει πίσω. Διαμαρτύρεται για την έλλειψη ρεύματος, αλλά το μεγαλύτερο μέλημά της είναι η ασφάλεια. «Δεν νιώθω ασφαλής», είπε.
Φόβος για το Ισλαμικό Κράτος - Τραγική η κατάσταση στο αλ Χολ
Ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ λέει ότι έκτοτε το βίαιο έγκλημα έχει μειωθεί τον περασμένο χρόνο, μια έκθεση από έναν εμπειρογνώμονα των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επισκέφθηκε το Αλ Χολ τον Ιούλιο του 2023 περιέγραψε μια επικίνδυνη ατμόσφαιρα.
«Η ανασφάλεια διαπερνά την καθημερινή ζωή στον καταυλισμό και περιστατικά βίας, συμπεριλαμβανομένων δολοφονιών, σωματικής βλάβης, εκφοβισμού και σεξουαλικής επίθεσης συμβαίνουν σε μερικούς τακτικά, χωρίς καμία έρευνα ή μέτρα για την πρόληψη της επανάληψης», ανέφερε η έκθεση του ΟΗΕ.
Μια επίμονη ανησυχία για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν ο χωρισμός εκατοντάδων αγοριών στην προεφηβία, τα οποία μεταφέρονται σε εγκαταστάσεις αποκλειστικά για άνδρες λόγω ανησυχιών ότι θα μπορούσαν να γίνουν κίνδυνοι για την ασφάλεια ή να εξαναγκαστούν να κάνουν σεξ με γυναίκες για να γεννήσουν την επόμενη γενιά μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, δήλωσαν αξιωματούχοι στο αλ Χολ. Οι χωρισμοί έχουν προκαλέσει φόβους στις οικογένειες και ώθησαν ορισμένες μητέρες να προσπαθήσουν να κρύψουν τα αρσενικά παιδιά τους για να τα κρατήσουν ασφαλή, ανέφερε ο ειδικός του ΟΗΕ.
Ένας αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι οι ΗΠΑ προτρέπουν να αφαιρεθούν τα αγόρια από τις μητέρες τους μόνο μετά από «εξαντλητική απόφαση ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη ασφάλειας για αυτό».
Οι φυλακές του Ισλαμικού Κράτους
Ένα παράλληλο δίκτυο 22 κέντρων κράτησης για μαχητές του Ισλαμικού Κράτους έχει τις δικές του προκλήσεις. Η ασφάλεια έχει βελτιωθεί σε μια μεγάλη φυλακή στη Χασάκα της Συρίας, όπου μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, οπλισμένοι με παγιδευμένα αυτοκίνητα, προσπάθησαν να εκραγούν τον Ιανουάριο του 2022. Οι ΗΠΑ βοήθησαν να τερματιστεί αυτή η ρήξη από τη φυλακή με αεροπορικές επιδρομές, αλλά μια έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή του Πενταγώνου πέρυσι είπε ότι οκτώ εγκαταστάσεις φυλακών απαιτούσαν «άμεσες βελτιώσεις» και ότι τα προγράμματα για την εκπαίδευση Σύριων φρουρών τόσο για τα κέντρα κράτησης όσο και για τα στρατόπεδα είχαν καθυστερήσει.
Η πιο μακροπρόθεσμη λύση είναι να κερδίσουμε τους πληθυσμούς στα στρατόπεδα και τα κέντρα κράτησης. Αλλά οι επαναπατρισμοί είναι πολύ αργοί και πολλές χώρες διστάζουν να πάρουν πίσω τους πολίτες τους.
Τα τελευταία τρία χρόνια, περίπου 10.200 άτομα στο αλ Χολ και το Ροτζ έχουν επαναπατριστεί. Αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ λένε ότι ελπίζουν να επαναπατρίσουν αρκετές χιλιάδες ακόμη φέτος, συμπεριλαμβανομένων 600 έως 700 μη Ιρακινών και μη Σύριων. Ήταν πολύ πιο δύσκολο να επαναπατριστούν.
Σχεδόν 800 μαχητές, κυρίως Ιρακινοί, έχουν σταλεί στις χώρες τους τα τελευταία τρία χρόνια, αν και παραμένουν περίπου 9.000 μαχητές. Περιλαμβάνουν 1.800 που ήρθαν από χώρες εκτός της Συρίας και του Ιράκ για να ενταχθούν στο Ισλαμικό Κράτος και που αποδείχτηκε ότι είναι πιο δύσκολο να στείλουν σπίτι τους. Πέρυσι, οι ΗΠΑ επαναπατρίστηκαν μόνο 17 Σαουδάραβες μαχητές αυτής της ομάδας.
Στα στρατόπεδα εκπροσωπούνται περισσότερες από 75 χώρες, συμπεριλαμβανομένων περίπου 100 μαχητών Ουιγούρων και περίπου 1.500 αμάχων Ουιγούρων, οι οποίοι δεν μπορούν να επιστραφούν στην Κίνα λόγω ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Περίπου 40 Αμερικανοί έχουν επιστρέψει από τους καταυλισμούς, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν δώδεκα που αντιμετώπισαν δίωξη στις ΗΠΑ. Ενενήντα εννέα γυναίκες και παιδιά Κιργιζίας επαναπατρίστηκαν από τους καταυλισμούς νωρίτερα αυτό το έτος. Η Ρωσία έχει επαναπατρίσει 448 άτομα από τη Συρία από το 2019, η πλειονότητα των οποίων επέστρεψε από τη βορειοανατολική Συρία, συμπεριλαμβανομένων των στρατοπέδων αλ Χολ και Ροτζ, σύμφωνα με μια βάση δεδομένων που ετοίμασε η Margolin. Περίπου 2.000 Ρώσοι πολίτες παραμένουν στους καταυλισμούς και τα κέντρα κράτησης, κυρίως γυναίκες και παιδιά, σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους. Οι ΗΠΑ δεν εμπλέκονται σε ρωσικούς επαναπατρισμούς.
Ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής των ΗΠΑ στην περιοχή, στρατηγός Erik Kurilla, ο οποίος επισκέφθηκε τα στρατόπεδα αλ Χολ και Ροτζ νωρίτερα αυτό το μήνα, τόνισε την ανάγκη συρρίκνωσης των στρατοπέδων. «Αυτό απαιτεί τη συνεχή προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας να επιστρέψει αυτές τις οικογένειες στις χώρες καταγωγής τους», είπε. Αυτό, ωστόσο, θα εξακολουθούσε να αφήνει την ανάγκη για μια μακροπρόθεσμη λύση. «Η πραγματικότητα είναι ότι η Αλ Χολ υπήρχε πριν από το 2019. Η Αλ Χολ θα συνεχίσει να υπάρχει», είπε ο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Δεν ξέρουμε ακριβώς πώς θα είναι οι μακροπρόθεσμοι αριθμοί, αλλά θα υπάρχουν άνθρωποι μέσα και γύρω από το Al-Hol για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Με πληροφορίες Wall Street Journal
