Οι δακτύλιοι του Κρόνου είναι από τα πιο διάσημα και θεαματικά χαρακτηριστικά του ηλιακού συστήματος. Η Γη μπορεί κάποτε να είχε κάτι παρόμοιο.
Σε μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο Earth & Planetary Science Letters, επιστήμονες παρουσίασαν στοιχεία ότι η Γη μπορεί να είχε δακτύλιο. Η ύπαρξη ενός τέτοιου δακτυλίου, που σχηματίστηκε πριν από περίπου 466 εκατομμύρια χρόνια και διατηρήθηκε για μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, θα μπορούσε να εξηγήσει αρκετούς γρίφους στο παρελθόν του πλανήτη μας.
Πριν από περίπου 466 εκατ. χρόνια, πολλοί μετεωρίτες άρχισαν να χτυπούν τη Γη. Αυτό είναι γνωστό επειδή πολλοί κρατήρες πρόσκρουσης σχηματίστηκαν σε μια γεωλογικά σύντομη περίοδο. Την ίδια περίοδο βρίσκουμε επίσης κοιτάσματα ασβεστόλιθου σε όλη την Ευρώπη, τη Ρωσία και την Κίνα που περιέχουν πολύ υψηλά επίπεδα συντριμμιών από έναν συγκεκριμένο τύπο μετεωρίτη. Τα υπολείμματα μετεωριτών σε αυτά τα ιζηματογενή πετρώματα δείχνουν σημάδια ότι εκτέθηκαν στη διαστημική ακτινοβολία για πολύ λιγότερο χρόνο από ό,τι βλέπουμε στους μετεωρίτες που πέφτουν σήμερα. Πολλά τσουνάμι συνέβησαν επίσης αυτή τη στιγμή, όπως φαίνεται από άλλα ασυνήθιστα μπερδεμένα ιζηματογενή πετρώματα.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά σχετίζονται πιθανότατα μεταξύ τους. Τι τα συνδέει όμως;
Ένα μοτίβο κρατήρων
Είκοσι ένας κρατήρες πρόσκρουσης μετεωριτών που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου υψηλής πρόσκρουσης, είναι γνωστοί. Οι επιστήμονες τους εξέτασαν και προσπάθησαν να διαπιστώσουν αν υπήρχε κάποιο μοτίβο στις τοποθεσίες τους. Χρησιμοποιώντας μοντέλα για το πώς κινούνταν οι τεκτονικές πλάκες της Γης στο παρελθόν, χαρτογράφησαν το πού βρίσκονταν όλοι αυτοί οι κρατήρες όταν πρωτοδημιουργήθηκαν. Βρήκαν πως όλοι οι κρατήρες βρίσκονται σε ηπείρους που ήταν κοντά στον ισημερινό αυτή την περίοδο, και κανένας δεν βρίσκεται σε μέρη που ήταν πιο κοντά στους πόλους.
Έτσι όλες οι προσκρούσεις έγιναν κοντά στον ισημερινό. Είναι όμως αυτό στην πραγματικότητα ένα σωστό δείγμα των επιπτώσεων που σημειώθηκαν;
Οι επιστήμονες μέτρησαν τι ποσοστό από την επιφάνεια της γης που να μπορεί να συντηρήσει έναν κρατήρα ήταν κοντά στον ισημερινό εκείνη την εποχή. Μόνο περίπου το 30% κατάλληλου εδάφους ήταν κοντά στον ισημερινό, με το 70% σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη. Υπό κανονικές συνθήκες, οι αστεροειδείς που χτυπούν τη Γη μπορούν να χτυπήσουν σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος, τυχαία, όπως βλέπουμε στους κρατήρες στη Σελήνη, τον Άρη και τον Ερμή. Επομένως, είναι εξαιρετικά απίθανο και οι 21 κρατήρες αυτής της περιόδου να σχηματίζονται κοντά στον ισημερινό αν δεν ήταν συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Θα περίμεναν να δούν πολλούς ακόμα κρατήρες και σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η καλύτερη εξήγηση για όλα αυτά τα στοιχεία είναι ότι ένας μεγάλος αστεροειδής διαλύθηκε κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης με τη Γη. Για αρκετές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, τα συντρίμμια του αστεροειδούς έπεφταν βροχή στη Γη, δημιουργώντας το μοτίβο των κρατήρων, των ιζημάτων και των τσουνάμι που περιγράφουμε παραπάνω.
Πώς σχηματίζονται οι δακτύλιοι
Ίσως είναι γνωστό ότι ο Κρόνος δεν είναι ο μόνος πλανήτης με δακτυλίους. Ο Δίας, ο Ποσειδώνας και ο Ουρανός έχουν επίσης λιγότερο εμφανείς δακτυλίους. Μερικοί επιστήμονες έχουν εκφράσει την άποψη μάλιστα ότι ο Φόβος και ο Δείμος, τα μικρά φεγγάρια του Άρη, μπορεί να είναι απομεινάρια ενός αρχαίου δακτυλίου.
Έτσι, είναι πολλά γνωστά για το πώς σχηματίζονται οι δακτύλιοι. Δείτε πώς λειτουργεί. Όταν ένα μικρό σώμα (όπως ένας αστεροειδής) περνά κοντά σε ένα μεγάλο σώμα (όπως ένας πλανήτης), τεντώνεται από τη βαρύτητα. Εάν πλησιάσει αρκετά (μέσα σε μια απόσταση που ονομάζεται όριο Roche), το μικρό σώμα θα χωριστεί σε πολλά μικροσκοπικά κομμάτια και σε μικρό αριθμό μεγαλύτερα κομμάτια. Όλα αυτά τα θραύσματα θα τιναχτούν γύρω και σταδιακά θα εξελιχθούν σε έναν δακτύλιο συντριμμιών που θα περιστρέφεται γύρω από τον ισημερινό του μεγαλύτερου σώματος. Με την πάροδο του χρόνου, το υλικό στον δακτύλιο θα πέσει στο μεγαλύτερο σώμα, όπου τα μεγαλύτερα κομμάτια θα σχηματίσουν κρατήρες πρόσκρουσης. Αυτοί οι κρατήρες θα βρίσκονται κοντά στον ισημερινό.
Έτσι, εάν η Γη κατέστρεφε και «μαγνήτιζε» έναν διερχόμενο αστεροειδή πριν από περίπου 466 εκατομμύρια χρόνια, αυτό θα εξηγούσε τις ανώμαλες θέσεις των κρατήρων πρόσκρουσης, τα συντρίμμια μετεωριτών σε ιζηματογενή πετρώματα, τα τσουνάμι και τη σχετικά σύντομη έκθεση των μετεωριτών στη διαστημική ακτινοβολία.
Ένα γιγάντιο σκίαστρο;
Τότε, οι ήπειροι βρίσκονταν σε διαφορετικές θέσεις λόγω της ηπειρωτικής μετατόπισης. Μεγάλο μέρος της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Αυστραλίας ήταν κοντά στον ισημερινό, ενώ η Αφρική και η Νότια Αμερική ήταν σε υψηλότερα νότια γεωγραφικά πλάτη. Ο δακτύλιος θα ήταν γύρω από τον ισημερινό. Και δεδομένου ότι ο άξονας της Γης έχει κλίση σε σχέση με την τροχιά του γύρω από τον ήλιο, ο δακτύλιος θα δημιουργούσε σκιά σε διάφορα μέρη της επιφάνειας της Γης. Αυτή η σκίαση με τη σειρά της μπορεί να έχει προκαλέσει παγκόσμια ψύξη, καθώς λιγότερο ηλιακό φως έφτασε στην επιφάνεια του πλανήτη.
Αυτό μας φέρνει σε ένα άλλο ενδιαφέρον παζλ. Πριν από περίπου 465 εκατομμύρια χρόνια, ο πλανήτης μας άρχισε να ψύχεται δραματικά. Πριν από 445 εκατομμύρια χρόνια βρισκόταν στην Εποχή των Παγετώνων του Χιρνάντ, την ψυχρότερη περίοδο των τελευταίων μισού δισεκατομμυρίου ετών.
Ήταν ένας δακτύλιος που σκίαζε τη Γη υπεύθυνος για αυτήν την ακραία ψύξη; Το επόμενο βήμα στην επιστημονική μας έρευνα είναι να φτιάξουμε μαθηματικά μοντέλα για το πώς οι αστεροειδείς διασπώνται και διασκορπίζονται και πώς εξελίσσεται ο δακτύλιος που προκύπτει με την πάροδο του χρόνου. Αυτό θα δημιουργήσει το σκηνικό για τη μοντελοποίηση του κλίματος που διερευνά πόση ψύξη θα μπορούσε να επιβληθεί από έναν τέτοιο δακτύλιο.
Πληροφορίες από Phys.org
