Η νέα έκθεση «Democracy Index» του Economist, για το 2024, κατατάσσει την Ελλάδα στις χώρες με πλήρη δημοκρατία (full democracy), που αποτυπώνεται στον σχετικό χάρτη με σκούρα μπλε απόχρωση.
Με βαθμολογία 8,07 στα 10, η Ελλάδα κατατάσσεται 25η από τα 167 κράτη, συνολικά, ξεπερνώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιταλία και τη Γαλλία.
Η Ελλάδα που ανέβηκε στη συγκεκριμένη κατηγορία μόλις πέρυσι, καταγράφει πτώση πέντε θέσεων σε σχέση με το 2023.
- Ειδικότερα, στον πλουραλισμό η Ελλάδα αποσπά άριστα 10.
- Στη λειτουργία της κυβέρνησης, όμως, λαμβάνει τη χαμηλότερη βαθμολογία 6,79.
- Στην πολιτική συμμετοχή έχει τη δεύτερη χαμηλότερη επίδοση με 7,22 μονάδες.
- Η πολιτική κουλτούρα βαθμολογείται με 7,5 και οι ελευθερίες με 8,82 μονάδες.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον τελευταίο δείκτη δημοκρατίας που δημοσίευσε η EIU, στις 27 Φεβρουαρίου, η παγκόσμια δημοκρατία βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην σχεδόν δύο δεκαετιών ιστορία του δείκτη.
Από το 2006 η EIU έχει βαθμολογήσει 167 χώρες και εδάφη σε κλίμακα από το μηδέν έως το δέκα με βάση πέντε κριτήρια: εκλογική διαδικασία και πλουραλισμός, λειτουργία της κυβέρνησης, πολιτική συμμετοχή, πολιτική κουλτούρα και πολιτικές ελευθερίες. Στη συνέχεια, οι χώρες ομαδοποιούνται σε τέσσερις κατηγορίες: πλήρεις δημοκρατίες, ελαττωματικές δημοκρατίες, υβριδικά καθεστώτα και αυταρχικά καθεστώτα.
«Η Ευρώπη, όπου βρίσκονται οι εννέα από τις δέκα πρώτες χώρες του δείκτη, είδε κάποιες αξιοσημείωτες μειώσεις. Η Γαλλία υποβαθμίστηκε από "πλήρη" σε "ελαττωματική δημοκρατία". Αυτό αντικατοπτρίζει κυρίως την επιδείνωση της βαθμολογίας εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, αφού οι πρόωρες εκλογές του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν τον Ιούνιο απέτυχαν να εξασφαλίσουν νομοθετική πλειοψηφία για οποιοδήποτε κόμμα ή μπλοκ» γράφει το δημοσίευμα του περιοδικού και συνεχίζει: «Η Ρουμανία υποβαθμίστηκε επίσης μετά τους ισχυρισμούς για ρωσική ανάμιξη, παράνομες τακτικές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και παραβιάσεις της χρηματοδότησης της προεκλογικής εκστρατείας, που ώθησαν το συνταγματικό δικαστήριο να ακυρώσει τις προεδρικές εκλογές και να ζητήσει νέα ψηφοφορία. Στην Ασία, η Νότια Κορέα βγήκε από την κατηγορία της πλήρους δημοκρατίας όταν ο πρόεδρος Γιουν Σουκ Γιολ κήρυξε -και στη συνέχεια ανακάλεσε εσπευσμένα- στρατιωτικό νόμο, βυθίζοντας τη χώρα σε κρίση».
Global democracy is in bad shape after the biggest election year in history, according to the latest index published by our sister company, EIU. An increase in authoritarianism is driving the trend https://t.co/BIBNJv1zaX pic.twitter.com/0WMMIzFJZ1
— The Economist (@TheEconomist) February 27, 2025
Για 16η συνεχή χρονιά, η Νορβηγία ανακηρύχθηκε η πιο δημοκρατική χώρα στον κόσμο, με βαθμολογία 9,81. Ακολούθησαν η Νέα Ζηλανδία και η Σουηδία. Το Αφγανιστάν ήταν η χώρα με τη χαμηλότερη κατάταξη από το 2021, συγκεντρώνοντας μόλις 0,25 βαθμούς. Η μεγαλύτερη αλλαγή προήλθε από το Μπαγκλαντές, το οποίο έπεσε 25 θέσεις. Η ανοικοδόμηση της δημοκρατίας εκεί θα είναι ένα τεράστιο έργο μετά την απομάκρυνση της Σέιχ Χασίνα, του επί μακρόν αυταρχικού κυβερνήτη της χώρας. Υπάρχει όμως λόγος για αισιοδοξία. Μια προσωρινή τεχνοκρατική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Μοχάμεντ Γιούνους, βραβευμένο με Νόμπελ Ειρήνης, αποκατέστησε την τάξη και σταθεροποίησε την οικονομία. Για τους λόγους αυτούς, ανακηρύχθηκε από τον Economist το Μπαγκλαντές χώρα της χρονιάς το 2024.
Η Ελλάδα πάνω από ΗΠΑ, Ιταλία και Γαλλία
Ακόμη και η Ευρώπη, όπου βρίσκονται οι εννέα από τις δέκα πρώτες χώρες του δείκτη, είδε κάποιες αξιοσημείωτες μειώσεις. Την ώρα που η Ελλάδα βρίσκεται στις χώρες με πλήρη δημοκρατία, η Γαλλία υποβαθμίστηκε από πλήρη δημοκρατία σε ελαττωματική. Αυτό αντικατοπτρίζει κυρίως την επιδείνωση της βαθμολογίας της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, αφού οι πρόωρες εκλογές του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν τον Ιούνιο απέτυχαν να εξασφαλίσουν νομοθετική πλειοψηφία για οποιοδήποτε κόμμα ή μπλοκ. (Τέσσερις διαφορετικοί πρωθυπουργοί κατά τη διάρκεια του έτους δεν συνέβαλαν στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης).
Η Ρουμανία υποβαθμίστηκε επίσης, αφού οι ισχυρισμοί για ρωσική ανάμιξη, παράνομες τακτικές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και παραβιάσεις της χρηματοδότησης της προεκλογικής εκστρατείας ώθησαν το συνταγματικό δικαστήριο να ακυρώσει τις προεδρικές εκλογές και να ζητήσει νέα ψηφοφορία. Στην Ασία, η Νότια Κορέα βγήκε από την κατηγορία της πλήρους δημοκρατίας αφού ο πρόεδρος Γιουν Σουκ Γιολ κήρυξε -και στη συνέχεια ανακάλεσε εσπευσμένα- στρατιωτικό νόμο, βυθίζοντας τη χώρα σε κρίση.
Η Αμερική παρέμεινε μια ελαττωματική δημοκρατία, μετατοπίζοντας ελάχιστα τη θέση της το 2023. Αλλά θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μεγαλύτερα προβλήματα φέτος: ο πρώτος μήνας της δεύτερης θητείας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη αμφισβητήσει την πολιτική ανεξαρτησία της δημόσιας διοίκησης και έχει δει έναν καταιγισμό εκτελεστικών διαταγμάτων αμφίβολης νομικής εξουσίας.
Η νίκη του Τραμπ το 2024 ήταν μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας αντίδρασης κατά των κατεστημένων αξιωματούχων. Η επόμενη δοκιμασία για την παγκόσμια δημοκρατία το 2025 θα είναι το πώς αυτοί οι νεοεκλεγέντες ηγέτες θα επιλέξουν να κυβερνήσουν.
Ο χάρτης «Democracy Index»
Πλήρης δημοκρατία (Full democracy) — σκούρο μπλε: Αυτές οι χώρες διαθέτουν ισχυρούς θεσμούς, διαφανή εκλογικές διαδικασίες και σεβασμό στις πολιτικές ελευθερίες. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, οι σκανδιναβικές χώρες, η Νέα Ζηλανδία και στην τελευταία θέση η Ελλάδα.
Ελαττωματική δημοκρατία (Flawed democracy) — ανοιχτό μπλε: Χώρες με ελεύθερες εκλογές και σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά με αδυναμίες στη διακυβέρνηση, τη συμμετοχή των πολιτών ή τη λειτουργία των θεσμών. Σε αυτή την κατηγορία εμφανίζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Υβριδικό καθεστώς (Hybrid regime) — κίτρινο: Αυτές οι χώρες βρίσκονται κάπου στη μέση, με δημοκρατικά χαρακτηριστικά μεν αλλά στοιχεία αυταρχισμού δε, όπως ανελεύθερες εκλογές, διαφθορά και περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης. Παραδείγματα είναι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής.
Αυταρχικό καθεστώς (Authoritarian regime) — κόκκινες αποχρώσεις: Αυτές οι χώρες έχουν από περιορισμένες έως και ανύπαρκτες πολιτικές ελευθερίες, καταπιεστικά καθεστώτα και απόλυτο έλεγχο της εξουσίας. Εκεί κατατάσσονται χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, καθώς και χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα να ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
