Η θεματολογία των ταινιών του Πέδρο Αλμοδόβαρ περιστρέφεται διαρκώς γύρω από γυναίκες. Περικυκλωμένος από πανίσχυρες γυναικείες φιγούρες στα παιδικά του χρόνια, μεγαλώνοντας, τους έδωσε δικαιωματικά εκτός από τη λατρεία του και τον κυρίαρχο ρόλο στο σινεμά του.
Όταν τον ρωτούν το γιατί, σε συνέντευξη απαντά μεταξύ άλλων: «Δε θα έλεγα ότι άντρες και γυναίκες έχουν διαφορετικά προβλήματα. Έχουν τα ίδια προβλήματα, τις ίδιες χαρές και είναι αναγκασμένοι να υποφέρουν από τα ίδια πράγματα. Αλλά νομίζω ότι οι γυναίκες είναι πιο ελεύθερες στο να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Είναι λιγότερο ντροπαλές και προκατειλημμένες. Νομίζω ότι οι γυναίκες μπορούν να μας εκπλήξουν πολύ περισσότερο.»
Γυναίκες θύματα και μέγαιρες, ευάλωτες και παντοδύναμες, μελοδραματικές και γνήσια τραγικές, ανέραστες και ηδυπαθείς, παραμένουν πάνω απ' όλα σινεφιλικά ερωτεύσιμες μέσα στην αλμοδοβαρική υπερβολή τους.
Αλλά οι άντρες; Ποια θέση κατέχουν σ' αυτήν την ιδιότυπη κινηματογραφική μητριαρχία;
Οι άντρες του Αλμοδόβαρ μένουν πάντα στη σκιά, καταδυναστευμένοι ακόμα και όταν είναι θύτες, παραγκωνισμένοι ακόμα και όταν πρόκειται για macho κυνικά όντα που τις εγκαταλείπουν, κομπάρσοι στις ζωές τους, ακόμα και όταν τις αγαπούν. Μικροί πλανήτες που έλκονται από ένα θηριώδες μητρικό άστρο.
Αλλά και στην περίπτωση που πρωταγωνιστούν, όπως στην «Κακή εκπαίδευση» –μια ταινία αποκλειστικά για άντρες– η γυναικεία φύση και οι διάφορες εκδηλώσεις της είναι και πάλι κυρίαρχη.
Η διαρκής αναζήτηση της σεξουαλικής ταυτότητας και οι εξτραβαγκάντζες του Αλμοδόβαρ από την αρχή είχαν ξεφύγει κατά πολύ από μια επίπεδη queer αισθητική. Και φυσικά επιδέχονται πολλαπλές αναγνώσεις.
Η πρακτική της παρενδυσίας που κυρίως βλέπουμε στα «Ψηλά τακούνια», «Ο Νόμος του Πόθου», «Όλα για τη μητέρα μου» και «Κακή εκπαίδευση» σημαίνει κάτι πολύ παραπάνω για τον Αλμοδόβαρ. Μπορεί να είναι απλώς ένας ρόλος, μια μεταμφίεση, ένα εργαλείο αλλά όχι απαραίτητα πράξη απελευθέρωσης.
Τρανσέξουαλ, drag queens, τραβεστί: αυτό που κάνουν είναι να εκδηλώσουν τη θηλυκότητά τους, χωρίς να θέλουν απαραίτητα να είναι και γυναίκες και αυτό μπορεί να είναι και μια νέα φυλακή που τους συνθλίβει. Δεν υπολείπονται διόλου σε τραγικότητα. Ο Αλμοδόβαρ υπερνικά τα κλισέ για τις τρανσέξουαλ και τις κλασικές διαχωριστικές γραμμές των φύλων. Καταλύει τις νόρμες περί αρσενικού.
Τίποτε δεν είναι δεδομένο εδώ, καμία σεξουαλική παρόρμηση δεν μπορεί να θεωρηθεί εξ ορισμού παγιωμένη.
Ο Miguel Bosé στα «Ψηλά Τακούνια», στο ρόλο της αισθησιακής drag queen Letal ξετυλίγει ταυτόχρονα την αρσενική και θηλυκή του πλευρά σε μια μόνο δυνατή σεκάνς. Όταν σε μια συμβολική κίνηση η Victoria Abril τον βοηθά να ελευθερωθεί από τα γυναικεία του ρούχα θ' ανακαλύψει έκπληκτη την αρρενωπότητά του ως Hugo ή -σε δεύτερη μεταμφίεση- ως δικαστή Dominguez.
Στο «Όλα για τη μητέρα μου» πάλι η μητρότητα υφίσταται τις δυσβάσταχτες συνέπειες της αντιπαράθεσης με την δισυπόστατη πατρότητα της τραβεστί Λόλα.
Οι ταινίες του Αλμοδόβαρ μοιάζουν με ένα εκπεφρασμένο σύμπλεγμα Animus και Anima –τα αρχέτυπα της κατά Γιουνγκ ψυχολογίας εδώ εξωτερικεύονται και οι λανθάνουσες αρσενικές και θηλυκές πλευρές που ενυπάρχουν στον καθένα εκδηλώνονται σε υπερδυναμικά θηλυκά και θηλύμορφα αρσενικά. Αλλά και πάλι η πλάστιγγα μάλλον γέρνει υπέρ του Anima. Ίσως με τις ταινίες του ο Αλμοδόβαρ δεν δείχνει απλώς τη λατρεία του προς τις γυναίκες αλλά αποδίδει τα εύσημά του στην πέρα από περιορισμούς των φύλων γυναικεία φύση, όπως την εισπράττει ο ίδιος.
Στην πραγματικότητα οι ακκισμοί μιας απαστράπτουσας drag queen μπορεί να είναι και αυτοί μέσα στην δραματουργική τους υπερβολή μια ακόμα έκφραση του πάθους των ταινιών του και μια ακόμα μελέτη για την ανεξιχνίαστη ανθρώπινη φύση.
σχόλια