Την Κυριακή που μας πέρασε βρέθηκα ντάλα (ήλιο και κρύο μαζί) μεσημέρι, Πειραιώς 254 μαζί τους αγαπημένους μου φίλους Λεωνίδα και Ειρήνη. Για μία ώρα και κάτι παρακολουθήσαμε την παράσταση της Όλιας Λαζαρίδου, του Γιώργου Νανούρη και του Ηλία Κουνέλα με τίτλο "Από τι ζουν οι άνθρωποι", μια θεατρική διασκευή διηγήματος του Τολστόι, και την παρακολουθήσαμε όλοι μαζί, mixed, παιδιά και ενήλικες. -Να εξομολογηθώ εδώ ότι είναι από τις λίγες φορές που ενσταλάζει μέσα μου η βεβαιότητα ότι το έργο κατάλαβαν καλύτερα οι πρώτο.
Από τι ζουν οι άνθρωποι, αλήθεια; Μια ερώτηση απλή, τόσο απλή που απαντιέται γνήσια μόνο μέσα από ένα...παραμύθι!Ας τα πάρουμε από την αρχή...Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας φτωχός, πολύ φτωχός παπουτσής. Κόντρα στην ίδια του τη φτώχεια προτάσσει τη ζεστή του καρδιά και μια κρύα νύχτα, παίρνει μαζί του, στο σπίτι του έναν σκυφτό, περιπλανώμενο,γυμνό άνθρωπο. Τον κουβαλάει και τον φέρνει μπροστά στα φοβισμένα και έκθαμβα μάτια της γυναίκας του, Ματριόσα, ενώ μαζί συμφωνούν να του δώσουν στέγη και τροφή. Και ο Συμεών, να τον κάνει βοηθό του. Ναι, βοηθό του. (Έτσι συμβαίνει στα παραμύθια). Ο φτωχός παπουτσής τώρα, λένε, φτιάχνει τα πιο γερά παπούτσια!Ο βοηθός του δηλαδή!...Η ιστορία αποκτά το ιδιαίτερο νόημά της όταν με αντάλλαγμα πολλά-πολλά λεφτά, ένας νοήμων (πολύ νοήμων) άνθρωπος, τούς ζητά εκείνα τα παπούτσια που δεν θα χαλάσουν ΠΟΤΈ! (Ναι, καλά διαβάσατε, ΠΟΤΈ!)...Το γεγονός αυτό γίνεται αφορμή για να γνωρίσουμε το Μιχαήλ και τελικά τον ίδιο τον άνθρωπο: αυτό που έχει στην καρδιά του, αυτό που δεν ξέρει και –το βασικότερο όλων- από τι τελικά ζει..!
Η δομή της θεατρικής διασκευής είναι τέτοια, που η κύρια αντιπαραβολή με το διήγημα μας μεταφέρει στους δρόμους της σύγχρονης και άγριας -για τους μόνους και αδύναμους- Αθήνας. Μια γυναίκα (Όλια Λαζαρίδου) και η σκιά της, μας διηγούνται παράλληλα τη δική τους διαδρομή μέσα στην πόλη, την ίδια ώρα που αποφασίζουν να προσφέρουν το απλό και να ονειρευτούν, παρά τη σκληρότητα της εποχής, μια άλλη κοινωνική «συνθήκη».
Η Όλια Λαζαρίδου αναλαμβάνει –μαζί με αυτόν γυναίκας με τη σκιά- τέσσερις συνολικά ρόλους: της Ματριόσα, του νοήμονος ανθρώπου που ζητά αθάνατα παπούτσια και αυτόν της γυναίκας που έρχεται από μακριά. Οι ερμηνείες της αγγίζουν τις καρδιές μας γιατί ζωντανεύει μπροστάστα μάτια μας τους ήρωες αυτούς σαν ανθρώπους του σήμερα, υπαρκτούς, καθημερινούς:μαλακώνει την καρδιά της Ματριόσα αποκαλύπτοντας την αγάπη που φωλιάζει μέσα της και νικάει το φόβο, γελοιοποιεί τη θεοποίηση του νου από έναν ματαιόδοξο πουζητά και εκβιάζει για παπούτσια που δεν θα χαλάσουν ποτέ και πείθει για το δύσκολο αλλά μοναδικό πέρασμα στην ελπίδα μέσα από την απελπισία της γυναίκας που έρχεται από μακριά. Ο Γιώργος Νανούρης μας προσφέρει την αυθεντικότητα, την αγνότητα,τη συμπονετική φύση και το θάρρος του Συμεών επί σκηνής ενώ ο Ηλίας Κουνέλας έχει αναλάβει το δύσκολο ρόλο να μας μιλήσει κυρίως με τη σιωπή του, σε ένα ρόλο με αυξημένες απαιτήσεις κινητικής –και όχι μόνο- έκφρασης και το κάνει μοναδικά!
Τα σύγχρονα κείμενα αυτής της αφήγησης είναι της ίδιας της πρωταγωνίστριας ενώ τα σκηνικά επιμελήθηκαν και οιτρεις ηθοποιοί μαζί. Τα τελευταία αποτελούν το βασικό μέσο το οποίο προσδίδει στο έργο το διηγηματικό του χαρακτήρα ενώ είναι ευρηματικά κυρίως λόγω της αξιοποίησής τους : τα αντικείμενα εποχής βοηθούν τους ηθοποιούς να συνθέσουν επί σκηνής εικόνες και αναπαραστάσεις όπως αυτές που μπορεί να βρει κανείς στις σελίδες ενός παραμυθιού: λίγο φαντασμαγορικές και λίγο σουρεαλιστικές! Αυτές ακριβώς τις υπερβατικές εικόνες ντύνει με ζεστασιά και τρυφερότητα η μουσική με πιάνο του Κωσταντίνου Βήτα.
Η ίδια η παράσταση είναι βαθιά επίκαιρη και ιδιαίτερα σοβαρή. Ωστόσο, είναι κατάλληλη για παιδιά! Ίσως γιατί μόνο αυτά μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ότι διαθέτουν την ωριμότητα της αθωότητας και του αυθορμητισμού που απαιτεί ένα διήγημα-παραμύθι! Και για τουςαντίστροφους ακριβώς λόγους είναι ένα έργο ακόμα πιο κατάλληλο για μεγάλους!...Εστιάζει στο ίδιο το νόημα της ύπαρξή μας: Ποια είναι η αλήθεια που μας κάνει να ζούμε πραγματικά; Τι είναι αυτό που μας κρατάει όντως ζωντανούς;...Μιλάει ξεκάθαρα για την προσωπική ανάληψη ευθύνης, μέσα από την αντιμετώπισή του διπλανού μας ως πρόσωπο, μέσα από το δόσιμο, το μοίρασμα, την αλληλεγγύη. Και τολμά να μιλήσει ανοιχτά και για τον ίδιο το Θεό ως την έκφραση όλων των παραπάνω.
Στην εποχή όπου βολεύει το απρόσωπο της ελεημοσύνης, η απόσταση από το συνολικό πρόβλημα και την κατάσταση του άλλου -του κάθε άλλου-, όπου πρυτανεύει το ατομικό δικαίωμα και –παρά τηνκατρακύλα μας- η προσωπική εξασφάλιση, το «Από τι ζουν οι άνθρωποι» επανεκκινεί καρδιές για έναν απλό λόγο: θίγει την ουσία της ύπαρξής μας, το νόημα στη ζωήμας, μάς θυμίζει ότι μέσα μας υπάρχουν οι βάσεις για αληθινή ζωή. Μέσα από μια ιστορία που με την απλότητά της και μια διαδικασία –θα έλεγε κανείς- εις ατόπου απαγωγής, μάς αφήνει με μία μόνο πιθανή απάντηση που να αξίζει τον κόπο: την Αγάπη.
Τι φοβερό να διαπιστώνεις μέσα από μία παράσταση, ότι η βασική σου «πείνα» και «δίψα» δεν είναι νέτες-σκέτες, στεγνές κυριολεξίες δηλαδή...
Υ.Γ. Best of: Πίσω μας καθόταν ο μικρός Βαγγέλης. Όλα τα παιδάκια είναι ανήσυχα στην αρχή (και ίσως και κατά τη διάρκεια μιας παράστασης). Αλλά αυτός είχε βαθύτερες ανησυχίες:
-"Μαμά, τι έπαθε αυτός; Πέθανε η οικογένειά του;" (για το γυμνό περιπλανώμενο Μιχαήλ...)
-Όλια Λαζαρίδου: "Τι να΄ναι αυτό που κουβαλάει στους ώμους του;" (την ώρα που ο Συμεών φέρνει στο σπίτι το Μιχαήλ)!
-Βαγγέλης: "Άνθρωπος είναι, άνθρωπος!!!!"
(Και το καλύτερο):
Για λίγα δευτερόλεπτα σβήνουν τα φώτα στη σκηνή και ο παπουτσής Συμεών, μαζί με το βοηθό του αραδιάζουν στο πάτωμα της σκηνής κουτιά, πολλά κουτιά με παπούτσια. Τα φώτα ξανανάβουν:
-Βαγγέλης: "Εδώ υπάρχει μια ακαταστασία!!!"
Και κάπως έτσι, για λίγα δευτερόλεπτα, μέσα σε στιγμές μαγείας που ήδη βιώναμε, ξεσπάσαμε και για λίγο στα γέλια...
σχόλια