«Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος” είχε γράψει κάποτε ο Καβάφης (“σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, είσαι τόσο ηλίθιος που θα βρεθείς στη Θράκη” είχε γράψει και ο Αρκάς αλλά αυτό, αν μη τι άλλω, είναι κομματάκι άσχετο). Ο μεγάλος ποιητής, όταν έγραφε για τα εμπόδια αυτού του περιβόητου δρόμου, είχε στο μυαλό του τους Λαιστρυγόνες, τους Κύκλωπες και τα λοιπά sci-fi τέρατα που συνάντησε ο Οδυσσέας στο ταξίδι του. Παρ’όλα αυτά, παρέλειψε να σημειώσει το μεγαλύτερο εμπόδιο όλων, αυτό που θα μπορούσε να καταστρέψει την ιδέα αλλά και την αξία του πολυπόθητου προορισμού ανεπανόρθωτα: τις προσδοκίες (ΤΑΝΤΑΑΑΑ).
Ας πιάσω τώρα τον Οδυσσέα για να οδηγηθώ στο main point μου με την τόσο βαθοκουλτουροψαγμένη μεταφορά: Αν ο πολυμήχανος Οδυσσέας ξεκινούσε το ταξίδι του από την Τροία με την προσδοκία ότι η Πηνελόπη θα τον περιμένει καρτερικά στο ταπεινό παλάτι τους και έφτανε μόνο για να συνειδητοποιήσει ότι η Πηνελόπη πάρταρε ολημερίς και οληνυχτίς και με τους 40 μνηστήρες, ξεχνώντας το όνομά του και την ύπαρξή του, η Ιθάκη θα έχανε κάθε αξία. Σαφέστερα, “στο διάολο και τα καλοκαιρινά πρωιά και τα σεντέφια και τα κοράλλια”. Ο προορισμός του θα είχε χάσει κάθε νόημα και ουσία, οι κόποι του θα είχαν πάει στράφι και όλο αυτό το 10 χρόνων γεμάτο εμπειρίες και εικόνες ταξίδι, επισήμως πλέον, θα ήταν απλά (πολύς) χαμένος χρόνος. Ποιά ήταν η εγγύησή του όμως πως η Πηνελόπη θα τον περιμένει πιστή, μετά από 10 χρόνια; Πού θα βασιζόταν αυτή του η μεγάλη προσδοκία;
Αρκετούς αιώνες αργότερα, οι προσδοκίες παίζουν ακριβώς τον ίδιο ρόλο. Έχουμε ένα δεδομένο, μία πιθανή εξέλιξη μίας ιστορίας. Συνήθως, η εν λόγω εξέλιξη δεν μας πειράζει και πολύ (κοινώς θα σκίζαμε τα βρακιά μας για να πραγματοποιηθεί). Από τη στιγμή που αποδεχόμαστε την πολυπόθητη εξέλιξη ως δυνητικά πραγματοποιήσιμη, αποκτούμε ελπίδες. Οι ελπίδες οδηγούν στις προσδοκίες και οι προσδοκίες γεννούν και άλλες ελπίδες. Και από εκεί που είχαμε απλά μία πιθανή εξέλιξη, καταλήγουμε υποσυνείδητα να θεωρούμε αυτή την εξέλιξη μία “αναπόφευκτη μελλοντική έκβαση της ιστορίας” καθώς έχουμε γεννήσει και εναποθέσει κάθε ελπίδα μας σε αυτή. Τί γίνεται λοιπόν όταν οι προσδοκίες σου δεν επαληθεύονται; Την απάντηση θα την βρεις κάπου εκείστον πάτο που θα έχεις πιάσει.
Τα πράγματα εδώ περιπλέκονται περισσότερο. Γιατί είναι στη φύση του ανθρώπου να ελπίζει και στη φύση του ανθρώπου να απογοητεύεται όταν η πραγματικότητα δεν συνάδει με τις προσδοκίες του. Γίνεται να μην προσδοκούμε κάτι; Σαφώς και όχι. Γίνεται να προσπαθήσουμε να μην προσδοκούμε; Ναι αν έχουμε αποφασίσει ότι θα το παίξουμε σκληροπυρηνικοί για ένα διάστημα και μετά θα συνειδητοποιήσουμε ότι μπορεί μεν να μην περιμένουμε κάτι αλλά σίγουρα το ελπίζουμε.
Όταν ελπίζεις, χάνεις κάθε αυτοκυριαρχία. Αλλά ίσως αυτό είναι και το νόημα της ελπίδας: Να ονειρεύεσαι χωρίς λογική, χωρίς ανάλυση στατιστικών επιτυχίας και αποτυχίας. Να ελπίζεις χωρίς να γνωρίζεις την έκβαση των γεγονότων, χωρίς να θέτεις όρια στον εαυτό σου και στις επιθυμίες σου. Να προσδοκείς χωρίς τους μίζερους περιορισμούς της πραγματικότητας.
Και αν –και όταν- η έκβαση της ιστορίας σε ρίξει, μην ξεχάσεις ότι στην προσπάθειά σου, όντως κέρδισες πολλά. Και φρόντισε να πέσεις με στυλ.
σχόλια