«Το μετά μπορεί να είναι φωτεινό και υπέροχο αλλά εσύ δεν το γνωρίζεις»
Η απόφαση σου να παρατήσεις τα πάντα και να τα ταξιδέψεις κάνοντας εθελοντικές εργασίες ή δουλειές με τις οποίες δεν είχες καταπιαστεί μέχρι σήμερα ήταν μια απόφαση της στιγμής ή προέκυψε μετά από σκέψη ετών;
Κάποια στιγμή το 2009 - στα 33 μου - ένα «τούβλο» έπεσε στο κεφάλι μου. Είχα δέκα χρόνια να ταξιδέψω. Πάντα υποχρεώσεις, νοίκια, λογαριασμοί έμπαιναν μπροστά στα «θέλω» της ψυχής μου. Χρόνια ήθελα το ταξίδι, αλλά είχε θαφτεί στο υποσυνείδητο. Άρχισα να ψάχνω φτηνές λύσεις, στα μέτρα μου. Ο εθελοντισμός θα μου επέτρεπε να ταξιδέψω οικονομικά και να κάνω κάτι που ήθελα πολύ. Να μην είμαι τουρίστας. Να ζήσω με μια οικογένεια. Να πάρω τις μυρωδιές ενός τόπου, να αποτυπώσω τις εικόνες με την φωτογραφική μου μηχανή. Να νιώσω τις μυρωδιές, τα χρώματα. Και ναι, το διαφορετικό ήταν αυτό που ήθελα πάντα, θέλω να κάνω πολλά πράγματα, βαριέμαι συνέχεια με τα ίδια. Με εξέπληξε η ικανότητά μου να κάνω αγροτικές δουλειές με τις οποίες δεν είχα καταπιαστεί ποτέ ξανά.
Στα πρώτα σου ποστ το 2010 επαναλαμβάνεις αρκετές φορές την φράση «θέλω μια νέα ζωή». Τι ήταν αυτό που σε πίεζε στην παλιά σου ζωή ώστε να αναζητήσεις μια καινούρια;
Στην «παλιά» ζωή δεν υπήρχε ζωή. Δεν ήμουνα ο εαυτός μου. Ήμουνα αυτή που ήθελε ο εκάστοτε εργοδότης, ο εκάστοτε έρωτας... Ένας χαμελαίων χωρίς δικά του θέλω, χωρίς σκοπό. Ας προσθέσω εδώ και μία Αθήνα, που από φωτεινή μητρόπολη γεμάτη ευκαιρίες μετατρεπόταν σιγά σιγά σε σκοτεινό μπουντρούμι με φωτιές, διαδηλώσεις και νεκρούς. Για πολύ καιρό έψαχνα αυτό που ψάχνουν πολλοί τελευταία: Τον φωτεινό, απολαυστικό εαυτό μου. Κι αυτός θα έλαμπε μόνο αν ξεφλούδιζα τα πρέπει, τις προκαταλήψεις και τους φόβους μου. Αυτή που ήμουνα πραγματικά, έπαιρνε μορφή. Μια ταξιδιώτισσα. Στη ζωή.
Έχεις δουλέψει με παιδιά, αναφέρεσαι συχνά στην αγάπη σου για τα παιδιά και για τα πράγματα που μπορεί να μάθεις από αυτά. Πως ήταν η δική σου παιδική ηλικία;
Θυμάμαι όμορφα παιδικά χρόνια. Η οικογένειά μου ήταν πολύ υποστηρικτική, μου έδωσε μόρφωση και αγάπη. Μπορεί να είχαν δυσκολίες αλλά εμένα δεν μου έλειψε τίποτα. Στο δημοτικό σχολείο είχα τα πιο πολλά προβλήματα. Η ανάγκη του να «ανήκω» με έκανε τον καραγκιόζη της τάξης. Αυτό όμως έφερνε τα αντίθετα αποτελέσματα και όλοι με κοροίδευαν. Ήμουνα ένα διαφορετικό παιδί που φορούσε χοντρά αντιαισθητικά γυαλιά κι έκανε χαζομάρες όλη την ώρα. Και θυμάμαι πως έλεγα μέσα μου «μια μέρα θα σας δείξω εγώ...». Μεγαλώνοντας, στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, τα πράγματα καλυτέρεψαν. Η ενασχόλησή μου με τη μουσική με βοήθησε να κοινωνικοποιηθώ καλύτερα. Τραγουδούσα στις γιορτές του σχολείου, ωδείο, συγκροτήματα... Είχα γίνει σχολική φίρμα με γυαλιά!
«Είμαι τριάντα κάτι και αισθάνομαι παιδί» γράφεις σε κάποιο σημείο του blog σου. Κάποιος μπορεί να πει ότι βρέθηκες περιπλανώμενη σε αυτή την ηλικία μόνο και μόνο γιατί δεν αντέχεις τις ευθύνες της ενήλικης ζωής. Τι θα του απαντούσες;
Όντως μπορεί να το πει αυτό κάποιος. Γιατί όμως πρέπει να σκοτώνουμε το παιδί μέσα μας όταν ενηλικιωνόμαστε; Δεν το καταλαβαίνω αυτό. Όσο πιο πολύ ακούς τον παιδικό εαυτό σου, τόσο πιο καλά περνάς, με ό, τι κι αν ασχολείσαι. Τις ευθύνες μας τις δημιουργούμε εμείς και ανταποκρινόμαστε σ’ αυτές. Και τί σημαίνει «ενήλικες ευθύνες;» Ποιες είναι αυτές οι περίφημες ευθύνες των ενηλίκων; Δεν είναι ενήλικη συμπεριφορά να αναλαμβάνεις την ευθύνη του εαυτού σου και να κάνεις αυτό που λαχταράς ανεξαρτήτως του κόστους;
Στο blog σου έχεις αναφερθεί στους γονείς σου και στις αντιδράσεις τους όταν τους ανακοίνωσες την απόφαση. Λίγο πριν δουλέψεις εθελόντρια σε στάβλους γράφεις «Η μορφωμένη κόρη τους θα λένε ότι καθαρίζει στάβλους». Πως είναι σήμερα δυο χρόνια μετά οι σχέσεις σας; Δυσκολεύτηκες να τους πείσεις ότι είναι μια συνειδητή απόφαση;
Οι γονείς μου ανήκουν σ’ εκείνη τη γενιά που θεωρούσε την αγροτική εργασία παρακατιανή. Δούλεψαν σκληρά για να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους και για να μορφώσουν τα δυο παιδιά τους. Το έκαναν για να έχουμε μια καλή ζωή. Τους φαινόταν αδιανόητο να θέλω να «ρίξω» τον εαυτό μου τις χειρονακτικές δουλειές και μάλιστα δωρεάν! Καταλαβαίνω το σοκ! Τότε είχα θυμώσει πολύ με την αντίδρασή τους, ήταν σαν να περνούσα μία εφηβική κρίση. Δεν πείστηκαν. Οι σχέσεις μας διαταράχτηκαν για αρκετό καιρό, αυτό είναι αλήθεια. Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε και κάναμε τον κύκλο μας. Τους τελευταίους τέσσερις μήνες ζω στην πόλη που μεγάλωσα στην επαρχία και τους βλέπω πολύ συχνά. Τους παρατηρώ. Πώς σκέφτονται, τι κάνουν, πώς βλέπουν τα πράγματα. Κάποιες νοοτροπίες μου φαίνονται ανόητες και κάποιες φορές εκπλήσσομαι με την προοδευτικότητα των ιδεών τους. Φαντάζομαι ότι σιγά σιγά κατανοώ τις ρίζες από τις οποίες προέρχομαι και μπορώ να τους συγχωρήσω και ταυτόχρονα να μην μπω στα δικά τους καλούπια και να συνεχίσω να ζω τη δική μου ζωή.
Αναφέρεις συχνά στο blog σου την λέξη «απόφαση». Τελικά οι άνθρωποι είμαστε μόνο οι αποφάσεις μας;
Δεν πιστεύω στην τύχη ή στις συμπτώσεις. Κάθε στιγμή που περνάει παίρνουμε αποφάσεις. Από το πιο απλό «τι θα φάω σήμερα» μέχρι το πιο σύνθετο «θέλω αυτόν τον άνθρωπο στη ζωή μου;» Το πιστεύω ότι είμαστε οι αποφάσεις μας. Αν αποφασίσεις να παραιτηθείς από μία δουλειά που σε βασανίζει είναι μία επιλογή που θα σε οδηγήσει κάπου. Αν αποφασίσεις να μείνεις, θα ζήσεις με την απόφασή σου. Υπάρχει μία δύναμη που σου δίνει η γνώση ότι έχεις τον έλεγχο των επιλογών σου. Παίρνεις την ευθύνη του εαυτού σου. Ξέρεις ότι αυτή η απόφαση είναι δική σου και μπορείς να την αλλάξεις ανά πάσα στιγμή όσο κι αν φοβάσαι, όσο κι αν τρέμεις τι θα γίνει μετά. Αλλά το μετά μπορεί να μην είναι ζοφερό. Το μετά μπορεί να είναι φωτεινό και υπέροχο, αλλά εσύ δεν το γνωρίζεις, σου είναι άγνωστο. Θέλει λίγο εξάσκηση νομίζω να κάνεις συνειδητές επιλογές και να μαθαίνεις από αυτές. Και να μην γκρινιάζεις απλώς ότι φταίει ο τάδε άνθρωπος ή η τάδε κυβέρνηση γι αυτό που σου συμβαίνει. Δεν είναι εύκολο, γι’ αυτό και δεν μπορούν - δεν θέλουν - να το κάνουν όλοι. Κι εγώ ακόμα εκπαιδεύομαι σ’ αυτό...
Κάποιες φορές όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν εμφανίστηκε «το τέρας» από το παρελθόν. Για να το αντιμετωπίσεις έκανες μια λίστα με τα πράγματα που έχεις πετύχει μέχρι εκείνη την στιγμή. Ποια μορφή έχει αυτό το «τέρας»;
Το δικό μου «τέρας» συχνά λέει πως δεν αξίζω τίποτα. Παλιά το τέρας μου ήταν μεγάλο σαν δράκος και πολύ απειλητικό έβγαζε φωτιές από το στόμα. Μούδιαζα μπροστά του, έπεφτα στην αδράνεια. Πίστευα πραγματικά πως δεν αξίζω τίποτα. Και μετά το είδα. Είδα ότι με κινεί το τέρας που εγώ ταΐζω με τους φόβους και τις ανασφάλειές μου. Του είχα δώσει τόση τροφή... Κατάφερα και το είδα. Ήταν εκεί απέναντι και μούγκριζε. Όμως ήταν χρόνια εκεί αλλά δεν είχε καταφέρει να με σκοτώσει ακόμα. Και συνειδητοποίησα ότι δεν πρόκειται ποτέ να με σκοτώσει, δεν έχει δύναμη παρά μόνο τη δύναμη που του επιτρέπω εγώ να έχει. Κάθε φορά που εμφανιζόταν του έλεγα απλά «ναι καλά» και συνέχιζα να περπατάω. Σιγά σιγά άρχισε να μικραίνει. Δεν ήταν πια τόσο απειλητικό... Είναι ακόμα εκεί αλλά είναι περίπου σαν σκύλος. Κι εγώ αγαπάω πολύ τους σκύλους. Δεν με φοβίζουν. Το γρύλισμά του σχεδόν δεν ακούγεται. Μπορώ να του φωνάξω ότι αξίζω και εκείνο απλά μαζεύεται στη γωνία του και το βουλώνει.
Γράφεις φράσεις όπως « Είμαι ερωτευμένη με το δράμα μου πρέπει να ξεκολλήσω» ή «Πήρα λάθος μονοπάτι. Είμαι ένα κορίτσι που θέλει να πάει στα βουνά» σαν να κάνεις διάλογο με κάποιο ψυχοθεραπευτή. Έχεις κάνει ψυχοθεραπεία;
Ναι, τέσσερα χρόνια συστημική ψυχοθεραπεία και αρκετό διάβασμα. Εμπειρία ζωής. Η ψυχοθεραπεία σε βοηθάει να συμφιλιωθείς με τα συναισθήματά σου, να τα αναγνωρίσεις. Ουσιαστικά γνωρίζεις τον εαυτό σου. Όταν ολοκλήρωσα τον κύκλο της θεραπείας ήταν τρομαχτικό να «βγω στον κόσμο» χωρίς το δεκανίκι του ψυχολόγου. Όμως η δική μου ψυχολόγος με εμπιστεύτηκε. Γνώριζε καλά ότι έχω τη δύναμη να συνεχίσω μόνη μου. Τώρα πια είμαι ο ψυχολόγος του εαυτού μου. Και το blog είναι πολύ συχνά ένας διάλογος με τον εσωτερικό μου ψυχολόγο. Ρωτάω και απαντάω. Είμαι αυστηρή με τον εαυτό μου. Δεν μου επιτρέπω να μου λέω ψέματα. Μπορεί να μην τα καταφέρνω πάντα, αλλά αυτός είναι ο στόχος. Σαν να κρυσταλλώνονται τα θέματα όταν γράφω γι’ αυτά. Σαν να μπορώ καλύτερα να βγάλω άκρη. Και, που ξέρεις, κάποιος εκεί έξω μπορεί να έχει τις ίδιες ανησυχίες και τα ίδια διλήμματα. Μπορεί ο δικός μου εσωτερικός διάλογος να βοηθήσει και κάποιον άλλον. Είναι ένα δημόσιο ημερολόγιο και δεν αυτολογοκρίνομαι ακριβώς γι’ αυτό. Πρώτον για να βγάλω εγώ τα συμπεράσματά μου για τη ζωή μου και δεύτερον να δώσω ίσως την ευκαιρία σε κάποιον εκεί έξω να δει τα πράγματα με άλλο μάτι.
Σπούδασες Ιστορία της τέχνης στο Λονδίνο. Με τι ήθελες να ασχοληθείς αρχικά; Τι ήταν αυτό που σε έκανε να αλλάξεις γνώμη στην πορεία;
Εγώ με τη μουσική ήθελα να ασχοληθώ! Στην Αγγλία ξεκίνησα για διπλό (joint) πτυχίο. Δεν τα κατάφερα όμως και συνέχισα με το δεύτερο πιο αγαπημένο μου θέμα, την Ιστορία Τέχνης. Η τετραετία που πέρασα στην Αγγλία περιελάμβανε και πολλά ταξίδια, στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ολλανδία... Κυρίως για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Επέστρεψα γιατί δεν άντεχα το κρύο και μετά από πίεση της οικογένειας. Δεν επέστρεψα στην επαρχία, έμεινα στην Αθήνα. Έκανα πολλές δουλειές, συντάκτρια, πωλήτρια σε μαγαζιά, σε γκαλερί, τηλεφωνήτρια... Ούτε κατάλαβα πως πέρασαν δέκα χρόνια! Και τότε έσκασε η βόμβα. Ότι ζω τη ζωή σαν υπνωτισμένη, έχω μία ελαφριά κατάθλιψη, η δημιουργικότητα μου έχει πιάσει πάτο, έχω να μπω σε αεροπλάνο 10 χρόνια... Ξεκίνησα ψυχοθεραπεία και μου πήρε περίπου πέντε χρόνια να ξαναμπώ σε αεροπλάνο... Ήταν μια αργή, επίπονη διαδικασία για να βγω από το τέλμα που είχα μπει. Και μια και μιλάμε για αποφάσεις, εκείνη η απόφαση με έφερε εδώ που είμαι τώρα.
Αγαπάς την φύση. Καλύπτει κάποιες ανάγκες σου που δεν μπορεί να καλύψει η πόλη;
Η φύση έχει άλλο ρυθμό. Αν παρατηρήσεις προσεκτικά θα ανακαλύψεις πολλά πράγματα. Τα πουλιά δεν αγχώνονται από που θα έρθει το επόμενο γεύμα τους, δεν πασχίζουν γι’ αυτό. Γνωρίζουν ότι δεν θα τους λείψει τίποτα. Το χώμα είναι ζωντανό, κρύβει μέσα του ζωή, σκουλήκια, σπόρους και βολβούς. Αηδία; Δεν το βλέπω έτσι... Τα δέντρα μεγαλώνουν ερήμην μας, ακόμα και στην Αθήνα υπάρχουν πλατάνια που έχουν σπάσει τις πλάκες του πεζοδρομίου, αργά αλλά σταθερά, με μία τρομαχτική δύναμη. Ο σκύλος, η γάτα, το άλογο θα σε πλησιάσουν χωρίς να ξέρουν την ταυτότητά σου. Λευκός, μαύρος, κίτρινος, πλούσιος, φτωχός απλά δεν τα νοιάζει. Αισθάνονται την ψυχοσύνθεσή σου και αυτό τους φτάνει. Ηρεμώ στη φύση. Και για να μην παρεξηγηθώ, αγαπώ εξίσου και τις ανέσεις της πόλης. Τρεχούμενο νερό στη βρύση. Ψυγείο. Ηλεκτρισμός. Τεχνολογία. Λατρεύω την τεχνολογία, μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε αυτή τη συνέντευξη, να έχω το blog. Όταν έχεις και την εμπειρία της φύσης, εκτιμάς καλύτερα όλα αυτά που έχει κάνει ο άνθρωπος για να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του. Ελπίζω κάποτε να βρεθεί μια ισορροπία σ’ αυτά τα δύο.
Έχεις γράψει ότι βασίζεσαι στην καλοσύνη των ξένων. Στο ταξίδι σου μέχρι σήμερα έχεις συναντήσει μόνο καλοσύνη από την πλευρά των ξένων;
Πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, ναι. Το ξέρω ότι είναι τεράστιο κλισέ αυτό με τη θετική ενέργεια, αλλά για μένα έχει λειτουργήσει πολλές φορές. Έχω νιώσει στο πετσί μου την καλοσύνη. Είμαι θετικός άνθρωπος και αντιμετωπίζω συνήθως ευγένεια από τους αγνώστους και μία συγκινητική προσφορά. Προφανώς κι εγώ προσφέρω χωρίς να το καταλαβαίνω, χωρίς να δίνω σημασία στο μέγεθος της προσφοράς. Και μου επιστρέφεται. Προσφορά μπορεί να είναι κι ένας καλός λόγος, μια γλυκιά κουβέντα, κάτι τέλος πάντων που εσένα σου φαίνεται μικρό αλλά είναι τεράστιο γι’ αυτόν που το δέχεται. Όλα είναι καθρέφτες. Όλοι είναι καθρέφτες. Ακόμα κι αν κάποιος με στενοχωρήσει πάλι μέσα μου θα κοιτάξω. Ποια σκοτεινή πλευρά μου, μου καθρεφτίζει; Τι μάθημα έχω να πάρω απ’ αυτή τη συμπεριφορά; Αυτό είναι που σε πάει παρακάτω. Αλλιώς κάθεσαι και βράζεις στο ζουμί σου.
Στη Σίφνο κάποια στιγμή βρίσκεσαι σε ένα αδιέξοδο. Γράφεις «Είναι αποφάσεις. Μπορείς να αλλάξεις τις αποφάσεις όποτε θες». Δεν είναι κουραστικό να αλλάζεις συνέχεια αποφάσεις;
Μα, αν η απόφαση που πήρες δεν λειτουργεί, πρέπει να την αλλάξεις! Δεν ξέρω αν είναι κουραστικό είναι όμως σίγουρα απαραίτητο. Κι αν δεν είναι συνειδητό, θα γίνει ασυνείδητα. Και η ασυνείδητη απόφαση μπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο. Είχα μια προαίσθηση ότι η απόφασή μου να πάω να δουλέψω στη Σίφνο δεν θα πήγαινε καλά. Κάτι η προδιάθεσή μου για περιπέτεια, κάτι η ανάγκη μου να δουλέψω με έκανε να παραμερίσω τη διαίσθηση. Και όντως αυτή η απόφαση πήγε στραβά, πολύ στραβά. Στο τέλος έπρεπε να πάρω μια άλλη απόφαση, μια διαφορετική απόφαση. Παραιτήθηκα πριν τελειώσει η σεζόν. Και απελευθερώθηκα. Και βρήκα μια άλλη δουλειά αυγουστιάτικα - στο τέλος της σεζόν - όταν όλες οι δουλειές ήταν ήδη κλεισμένες. Μία δουλειά που συνεχίστηκε μάλιστα και το χειμώνα! Τι θα γινόταν αν δεν είχα παραιτηθεί, αν δεν άλλαζα την απόφασή μου? Θα ήμουνα δυστυχισμένη σε ένα φωτεινό νησί.
Καθαρίζεις στάβλους στην Σκύρο. Παίρνει μέρος στο μάζεμα ελιάς στην Ιταλία. Δουλειές χειρωνακτικές και δύσκολες. Μήπως θες να στείλεις το μήνυμα ότι οι γυναίκες μπορούν να κάνουν τα πάντα; Ποια η γνώμη σου για το φεμινισμό;
Δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες και τα κουτάκια. Θεωρώ ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί για τα πάντα ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ηλικία... Τα κουτάκια είναι μεγάλη παγίδα. Ο φεμινισμός συγκεκριμένα έχει μία υποψία θυμού και μίσους για τους άντρες. Είναι άλλη μία ταμπέλα. «Είμαι φεμινίστρια άρα μπορώ να κάνω τα πάντα»; Δεν μου ταιριάζει καθόλου. Είμαι άνθρωπος και έχω τη δύναμη να κάνω τα πάντα. Αιώνες προπαγάνδας χωρίζουν τις ανθρώπινες φυλές, προκαλούν μίση. Ασχολήσου με την ομάδα που μισείς, μην ασχολείσαι με αυτό που εσύ είσαι, με τις δυνατότητές σου, με το πως να καλυτερέψεις αυτό τον κόσμο που ζεις. Σε κρίνουν, κρίνεις, είναι ένας φαύλος κύκλος, θέλει μεγάλη ωριμότητα και θάρρος να βγεις από τον κύκλο. Γιατί αν βγεις από τον κύκλο δεν θα «ανήκεις». Θα σε γελοιοποιήσουν. Αν μπορείς να το αντέξεις αυτό, προχωράς. Αν όχι, μένεις εκεί, στάσιμος. Δεν σου κρύβω ότι τα σχόλια στο blog δεν ήταν πάντα ενθαρρυντικά. Και πονούσε αυτό. Αλλά δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους, ε;
«Βρίσκω την αγάπη των ανθρώπων εκεί που δεν το περιμένω» γράφεις. Θες να μας εκμυστηρευτείς μια τέτοια ιστορία απρόσμενης αγάπης;
Στο μπλογκ υπάρχει ένα κουμπί για δωρεές. Όταν το έβαλα σκεφτόμουν ότι κάποιος που του αρέσει το γράψιμό μου, μπορεί να μου στείλει κάτι συμβολικό, όπως θα έκανε και κάποιος που αγοράζει ένα βιβλίο. Έπαθα πλάκα όταν κάποιοι άγνωστοι εμπνεύστηκαν αρκετά ώστε να φτάσουν μου προσφέρουν τον οβολό τους! Φυσικά υπάρχουν και οι άλλοι που με είπαν ζητιάνα...
Στην Ιταλία οι άνθρωποι της φάρμας με βοήθησαν να βρω δουλειά μετά το μάζεμα της ελιάς γιατί ήθελα να μείνω λίγο ακόμα... Δεν βρέθηκε τίποτα τελικά κι εγώ γύρισα πίσω στην Ελλάδα, αλλά εκείνοι έκαναν ό, τι καλύτερο μπορούσαν!
Αγάπη βρήκα επίσης στα βλέμματα των άλλων εθελοντών - ταξιδευτών, αυτών που έρχονταν από την άλλη άκρη του κόσμου κι όμως είχαμε τόσα κοινά...
Διακατέχεσαι από το πνεύμα του δρόμου. Είσαι σε διαρκή κίνηση, δουλεύεις σε χειρωνακτικές εργασίες, αγαπάς την αβεβαιότητα και δεν σταματά να σε εκπλήσσει η φύση. Έχεις διαβάσει το "On the Road" του Κέρουακ; Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
Δύσκολη ερώτηση για έναν βιβλιοφάγο... Το είχα διαβάσει παλιά. Μου άρεσε. Θα ήθελα να ακολουθήσω τη διαδρομή του βιβλίου κάποτε. Ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς είναι ο Τομ Ρόμπινς. Έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία, αν και τώρα πια νομίζω ότι τον έχω ξεπεράσει. Και ο Καζαντζάκης και ο Χέμινγουεη. Και οι συγγραφείς-τρελοκομεία Ντάγκλας Άνταμς και Τέρυ Πράτσετ. Τελευταία δεν πολυδιαβάζω μυθιστορήματα, πιο πολύ ψυχολογία και εσωτερισμό. Από Γιάλομ μέχρι Νήλ Ντόναλτ Γουόλς. New Age το λένε; Άλλη μια ταμπέλα! Πρόσφατα διάβασα και δύο βιβλία «δρόμου» το «Νομαδικόν» του Δημήτρη Μαμάκου και το «Αφρικής Μέθεξη» της Ελένης Γκίνου. Και τα δύο με ταξιδέψανε στην Ασία και την Αφρική αντίστοιχα. Επικοινώνησα δικτυακά και με τους δύο και θεωρώ ότι απέκτησα δύο καινούργιους φίλους με παρόμοια ενδιαφέροντα!
Το Σεπτέμβριο του 2011 ο φίλος σου αρρωσταίνει από καρκίνο. Το ταξίδι σου μοιάζει να συνεχίζεται στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου. Μοιράζεσαι το θυμό και την λύπη σου με τους αναγνώστες. Δίνεις λεπτομέρειες για την ασθένεια του. Όταν πεθαίνει συνεχίζεις να εξομολογείσαι το πώς αισθάνεσαι. Μου είχε κάνει εντύπωση εκείνο το ποστ όπου είσαι μόνη σου στο δωμάτιο του διαμερίσματος μετά το θάνατο του και ακούς τα αγαπημένα του σάουντρακ. Πόσο εξομολογητικοί μπορούμε να είμαστε στο ίντερνετ; Δεν φοβήθηκες ότι κάποιοι μπορούν να παίξουν με τα συναισθήματα σου μέσα στην ανωνυμία του δικτύου για να σε πονέσουν;
Γενικά οι άνθρωποι δείχνουν ευαισθησία σε ζητήματα όπως ο καρκίνος. Δεν σε πονάνε όταν πονάς. Κάθε οικογένεια έχει μια ιστορία καρκίνου να πει. Αυτή η αρρώστια είναι δύσκολη τόσο γι’ αυτόν που την έχει όσο και γι’ αυτούς που φροντίζουν τον άρρωστο, ειδικά γι’ αυτόν τον έναν, που φροντίζει πιο πολύ απ’ όλους. Βλέπεις έναν άνθρωπο που αγαπάς να λιώνει, να τελειώνει, να φέρεται αλλοπρόσαλλα, να σε πληγώνει γιατί είναι και ο ίδιος πληγωμένος... Και ταυτόχρονα πρέπει να μαζεύεις τα κομμάτια σου και να τρέχεις σε υπηρεσίες, νοσοκομεία, γκισέ, να προσπαθείς να καταλάβεις τι σου λένε, να γίνεσαι μεσάζοντας γιατί ο άρρωστος δεν θέλει - δεν μπορεί - να ακούσει... Στο σπίτι νοσοκόμα, μαγείρισσα, εξομολογήτρια, καθαρίστρια, έχεις ένα άρρωστο παιδί που θέλει φροντίδα. Εξαφανίζεται ο άνθρωπος που γνώρισες και αγάπησες. Υπάρχει μόνο η αρρώστια. Και ναι, πέρασα και πολύ θυμό και πολλή θλίψη. Ευτυχώς που υπήρχε αυτό το blog να λέω την αλήθεια. Γιατί η αλήθεια μέσα στο σπίτι δεν αντεχόταν, δεν υπήρχε αλήθεια πια. Ο δικός μου άρρωστος δεν ήθελε να ξέρει. Κι εγώ μέσα μου σκιζόμουνα, ήθελα να τα πω, να τα γράψω. Ευτυχώς υπήρξαν φίλοι αδερφικοί, γείτονες, οικογένεια, αλλά και άγνωστοι άνθρωποι που μας στήριξαν, ψυχολογικά, οικονομικά, μαγειρεύοντας, με τόσους πολλούς τρόπους που ήταν συγκινητικό. Έχω μία τεράστια ευγνωμοσύνη μέσα μου για όλους όσους μας βοήθησαν.
To αγαπημένο μου ποστ είναι εκείνο όπου μιλάς για τον κίνδυνο να χάσει κάποιος τον εαυτό του μέσα στον καρκίνο του άλλου. Αποφασίζεις να του σταθείς μέχρι την τελευταία του στιγμή αλλά δεν θες να ξεχάσεις το όνειρα σου. Πως έχεις καταφέρει να πας ένα βήμα παρακάτω από τις ενοχές που καταβάλουν τους περισσότερους από εμάς μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις;
Αναζήτησα ψυχολογική υποστήριξη την οποία βρήκα μέσω ίντερνετ (εδώ). Παρείχαν δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη σε καρκινοπαθείς και τους συγγενείς τους. Απίστευτη βοήθεια - η ιερή μου Τετάρτη - έτσι την έλεγα. Δεν ήξερα τίποτα για τον καρκίνο. Είχα έναν άνθρωπο στο σπίτι και δεν ήξερα τι να κάνω, τι να πω, πως να τον αντιμετωπίσω. Ήταν μεγάλη στήριξη αυτό το πρόγραμμα, μου έλυνε πρακτικές απορίες και συναισθηματικές απορίες. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να βοηθήσεις κανέναν αν δεν δώσεις λίγο χρόνο στον εαυτό σου. Αυτό είναι δεδομένο σε οποιαδήποτε δύσκολη κατάσταση και δεν είναι εγωιστικό. Οι ψυχικές μπαταρίες εξαντλούνται. Οι ενοχές δεν βοηθούν κανέναν. Ούτε τον άρρωστο ούτε τον συνοδό του αρρώστου. Περνάνε και οι δύο τα λούκια τους, είναι μέσα στην καταιγίδα, δεν σκέφτονται καθαρά. Υπήρχαν φορές που χρειαζόταν να ξυπνήσω μέσα στην νύχτα για πολλοστή φορά. Με έπιαναν τα κλάματα από την αϋπνία. Ίσως έτσι να νιώθουν και οι μαμάδες όταν εξαντλούνται πια από τις νυχτερινές ανάγκες των μωρών τους... Κάποιες φορές χρειάστηκε να «βγω» από την κατάσταση για να δω τα πράγματα από μακριά. Να θυμηθώ ποια είμαι. Για να αντέξω.
Πως ήταν οι μήνες του πένθους που ακολούθησαν για εσένα; Βρήκες διαφυγή μέσα από την δημιουργικότητα;
Το παράδοξο είναι ότι πενθούσα στους έξι μήνες που κράτησε η αρρώστια. Έφευγε. Κι εγώ θύμωνα και έκλαιγα εναλλάξ. Όταν ήρθε ο θάνατος σχεδόν ανακουφίστηκα. Δεν άντεχε άλλο, ούτε κι εγώ. Αυτό μπορεί να το καταλάβει μόνο όποιος το έχει ζήσει από κοντά. Θέλω να πιστεύω ότι είναι σε έναν τόπο με φως. Δεν πιστεύω οτι ο θάνατος είναι το τέλος. Από πολύ παλιά ερευνούσα το θάνατο, διάβαζα ό, τι βιβλίο έπεφτε στα χέρια μου. Στην κηδεία φόρεσα λευκά. Ήθελα να πιστεύω ότι το πνεύμα του ήταν εκεί, μαζί μας. Όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος σου λείπει. Σου λείπουν οι κουβέντες και όλα αυτά που ζήσατε μαζί. Κλαις και μετά γελάς και μετά ξανακλαις... Είναι μια διαδικασία. Ο χρόνος περνάει κι εσύ δεν ξέρεις αν «πρέπει» να συνεχίσεις να κλαις, αν «πρέπει» να βγεις για μια μπύρα με τους φίλους σου... Η δική μου απόφαση ήταν να τον τιμήσω ζώντας τη ζωή. Στις τρεις μέρες πήγαμε στο θέατρο με τους πολύ κοντινούς φίλους. Ειρωνικός ο τίτλος «Ο θάνατος του Αντονέλλο» (Αντώνη τον έλεγαν). Μετά από μια βδομάδα γέννησε η γάτα μας. Όλα φώναζαν ζωή. Δεν ξαναπήγα στον τάφο. Δεν ήταν εκεί. Ήταν στο βουνό, εκεί που πηγαίναμε με το σκυλί μας βόλτα. Μετά μετακόμισα στην επαρχία. Να μαζέψω τα κομμάτια μου. Είναι πιο εύκολο όταν αλλάζεις τόπο τελείως. Αλλάζεις δρόμους και μονοπάτια. Στην Αθήνα θα ήταν πιο δύσκολο. Θα υπήρχαν πάντα τα Eξάρχεια και το πρώτο μας σπίτι και η πλατεία Kαρύτση που έπαιζε DJ. Και το πάρκο των Ευελπίδων που βρήκαμε το σκύλο. Έπρεπε να φύγω, να δεχτώ τη βοήθεια της οικογένειάς μου. Που, παρόλες τις διαφορές μας, είναι πάντα εκεί. Φεύγοντας, πήρα μία απόφαση. Θα ζήσω. Δεν θα αρρωστήσω κι εγώ περιμένοντας να ζήσω. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσα να κάνω στον άνθρωπο που έφυγε. Και ξέθαψα τη ραπτομηχανή μου. Άρχισα να μεταφράζω. Συνέχισα να γράφω. Βγήκα στον κόσμο. Η δημιουργικότητα, αν της δώσεις χώρο, είναι μεγάλος γιατρός.
«Αυτό που θέλω είναι να γράψω το βιβλίο της ζωής της Ελίνας» γράφεις. Ποιο τίτλο θα έδινες στα κεφάλαια των τελευταίων δυο χρόνων;
Για να δούμε...
«Ανακαλύπτοντας τον πραγματικό εαυτό μου»
Θυμάμαι την αγάπη μου για τα ταξίδια και εργάζομαι για την πραγματοποίηση του ονείρου. Ανοίγω το blog. Εύβοια - Σκύρος -Ιταλία. Πολύ ταραταζούμ. Ενθουσιασμός, ορμή ωραίες εμπειρίες, κούραση και ένας υποδόριος θυμός. Τρώω τα μούτρα μου και επιστρέφω.
«Μαθήματα»
Ώρα να δω τα πράγματα αλλιώς. Φτώχια και απελπισία το χειμώνα του ‘11, θυμός το καλοκαίρι στη Σίφνο, αρρώστια και θλίψη το χειμώνα του ‘12
«Αναγέννηση»
Τα δύσκολα μαθήματα ολοκληρώνονται. Πίσω στης ρίζες μετά από 18 χρόνια. Επανένωση και συγχώρεση της οικογένειας. Ηρεμία. Επανεξέταση των στόχων. Δουλειά για να γίνουν τα όνειρα πραγματικότητα, με έναν πιο ήπιο τρόπο αυτή τη φορά, χωρίς ταρατατζουμ.
«Προτιμώ την ελευθερία του φτωχού από την σκλαβιά του πλούσιου» γράφεις. Μέχρι πότε σκοπεύεις να είσαι ελεύθερη και φτωχή; Υπάρχει κάτι που θα σου άλλαζε πορεία;
Νομίζω πως η πορεία μου έχει αλλάξει ήδη. Επιτρέπεται να αλλάζεις γνώμη; Χα χα χα! Η φύση του blogging ευνοεί τις δηλώσεις και τα τσιτάτα σαν αυτό... Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται. Υπήρξαν πολλά χρόνια που είχα δαιμονοποιήσει το χρήμα. Δεν είμαι σίγουρη πια ότι ένας πλούσιος είναι και σκλαβωμένος. Η οποιαδήποτε σκλαβιά είναι στο μυαλό μας. Επειδή δεν φτάσαμε ακόμα στην κοινωνία που δεν θα υπάρχει χρήμα, αυτό είναι απαραίτητο. Οργανώνομαι λοιπόν. Ξεκινάω πάλι. Μία δουλειά. Δύο δουλειές. Οτιδήποτε για να μπορέσω να ξαναφύγω. Με ηρεμία αυτή τη φορά. Με μεθοδικότητα και οργάνωση. Θα φύγω, θα ξαναγυρίσω, θα αλλάξω γνώμη, θα μάθω... Θα ζήσω.
Παιδί ονειρευόσουν πριν τις σχολικές εκδρομές ότι χάνεις το σχολικό λεωφορείο. Σήμερα τι είδους όνειρα βλέπεις;
Πάντως στη ζωή εκτός ονείρων δεν έχω χάσει ποτέ κανένα μεταφορικό μέσο! Σήμερα ονειρεύομαι ότι απελευθερώνομαι από τα κουτάκια που με έβαλαν ή μπήκα μόνη μου. Ότι καταφέρνω να είμαι αληθινά ελεύθερη.
*Το ταξίδι της travellerlina συνεχίζεται στο blog της. Περισσότερες φωτογραφίες από τα ταξίδια της μπορείτε να δείτε εδώ
σχόλια