Απ' όλα τα φεστιβάλ του κόσμου, το αμερικανικό Burning Man είναι το πιο τελετουργικό, το πιο σουρεαλιστικό και το πιο θεματικό. Μια γιορτή τέχνης και ξεφαντώματος εντελώς ξεχωριστή, που κάθε χρόνο ενώνει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε ηλικίας και τους δίνει την ευκαιρία να εκτονωθούν και να εκφραστούν, να συμμετάσχουν σε καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, παραληρηματικά πάρτι και διάφορους πειραματισμούς. Ξεκίνησε στην Baker Beach του Σαν Φρανσίσκο το 1986, στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Black Rock Desert στη Βόρεια Νεβάδα και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Και είναι ένα φεστιβάλ που έχει συνδεθεί με την έρημο περισσότερο από οποιοδήποτε, με εικόνες που θυμίζουν σκηνές από το Wicker Man και το Mad Max, με πυροτεχνήματα, φουτουριστικούς φωτισμούς και φωτιές που κάνουν τη νύχτα επιβλητική. Ξεκινάει την τελευταία Δευτέρα του Αυγούστου και τελειώνει την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου και πήρε το όνομά του από το τελετουργικό κάψιμο ενός τεράστιου ξύλινου ανδρείκελου, το οποίο παραδίνεται στην πυρά.
Για 16 χρόνια ο φωτογράφος NK Guy έκανε ένα μεγάλο και κοπιαστικό ταξίδι στην έρημο της Νεβάδα για να καταγράψει με τον φακό του τα μεγαλύτερα υπαίθρια γλυπτά του κόσμου –από ιπτάμενα χταπόδια που τρέφονται με φλόγες μέχρι τον ίδιο τον Burning Man– και την ξέφρενη, μυστικιστική ατμόσφαιρα που είναι αδύνατο να περιγραφεί με λέξεις. Κυρίως, όμως, κατέγραψε «την ακατανίκητη αίσθηση της κοινότητας και την πνευματικότητα που πολλοί από τους ανθρώπους που πάνε στο φεστιβάλ θεωρούν το πιο σημαντικό μέρος της εμπειρίας». Από τις 65.000 εικόνες που προέκυψαν όλα αυτά τα χρόνια έκανε μια επιλογή με τις πιο χαρακτηριστικές και τις κυκλοφορεί σε ένα εντυπωσιακό λεύκωμα από την Taschen με τίτλο Art of Burning Man, ενώ αυτές τις μέρες εκθέτει ένα μέρος του υλικού στο Λονδίνο.
Ένα φεστιβάλ που έχει συνδεθεί με την έρημο περισσότερο από οποιοδήποτε, με εικόνες που θυμίζουν σκηνές από το Wicker Man και το Mad Max, με πυροτεχνήματα, φουτουριστικούς φωτισμούς και φωτιές που κάνουν τη νύχτα επιβλητική
«Η πνευματική διάσταση του φεστιβάλ είναι αυτή που ενέπνευσε μια μεγάλη γκάμα ηλικιών, δίνοντάς τους κίνητρο να το παρακολουθήσουν και περήφανα να το χαρακτηρίσουν "ένα κοινωνικό πείραμα και μια γιορτή για την τέχνη, την ακραία αυτοέκφραση και την πίστη στον εαυτό τους"» λέει. «Στην άδεια, ανεμοδαρμένη λίμνη που τα τελευταία δέκα χιλιάδες χρόνια βρίσκεται εκεί αποξηραμένη, αργιλώδης και άγονη, 160 χιλιόμετρα από την πόλη του τζόγου, τη Ρένο, στην άγρια φύση της Νεβάδα, βρίσκεται η αχανής, εχθρική πεδιάδα που είναι γνωστή ως Black Rock Desert. Κι αυτό που γίνεται εκεί μια φορά τον χρόνο στο τέλος του καλοκαιριού είναι κάτι πρωτόγνωρο. Μια ολόκληρη προσωρινή πόλη εμφανίζεται και η ερημική περιοχή ζωντανεύει, προσφέροντας σε όποιον την επισκεφτεί μια μοναδική εμπειρία. Ψημένοι από τον ήλιο και τυφλωμένοι από τη σκόνη, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται με τον δικό τους τρόπο την εμπειρία που ζουν, που αποκτά διαφορετικό νόημα για τον καθένα. Αυτό που βρίσκεις στην εφήμερη πόλη είναι κοινότητες της μιας εβδομάδας, πνευματική περιπέτεια, σκηνές με περφόρμανς κάθε είδους, rave στην έρημο, κοινωνικά πειράματα. Είναι, επίσης, η θερμοκοιτίδα για την πιο εκπληκτική υπαίθρια τέχνη που έχει γίνει ποτέ, και η οποία συνδέεται άμεσα με τον χώρο».
Στο βιβλίο του, εκτός από τις φωτογραφίες, ο NK Guy έχει γράψει και τα κείμενα, περιγράφοντας όλα αυτά που έζησε από πρώτο χέρι. Και αφηγείται με έναν τρόπο ποιητικό και πολύ προσωπικό την ιστορία του φεστιβάλ:
«Αυτή η παράξενη, ταραχώδης ιστορία, που συνδυάζει τη σύμπτωση με την τραγωδία, ξεκινάει γύρω στο 1999 με τον David Best, έναν Καλιφορνέζο καλλιτέχνη που έφτιαχνε έργα συναρμολογώντας τα, να εξερευνά άχρηστα υλικά εργοστασίων. Βρήκε καταχωνιασμένα λεπτά πάνελ από σημύδα που είχαν τρυπηθεί σε λάθος σημεία, αρνητικά από κιτ δεινοσαύρων (το εργοστάσιο κατασκεύαζε παιδικά παιχνίδια), με τα σκελετωμένα πλάσματα να ενώνονται στα κενά που σχημάτιζαν οι σχισμές. Του κίνησαν την περιέργεια και πήρε τις σανίδες, αλλά παρέμειναν αποθηκευμένες μέχρι το 2000 που του ήρθε η ιδέα να φτιάξει ένα κτίριο για τον Burning Man. Αυτός ο πρώτο ναός, σχεδιασμένος από τον Jack Haye, δημιουργήθηκε από ολόκληρο το υλικό, με ένα πλέγμα σαν δίχτυ πάνω στον ξύλινο σκελετό. Το σχέδιο και η κατασκευή από ξύλο ήταν μια παραλλαγή των απλών τεχνικών που χρησιμοποιούνταν στις πιο πολλές μικρές οικογενειακές κατοικίες της Βόρειας Αμερικής. Ονομάστηκε αινιγματικά "Ναός του Μυαλού" και ήταν μετρίου μεγέθους, συγκρινόμενος με τους γίγαντες των επόμενων ετών, λίγο μεγαλύτερος από ένα γκαράζ δύο αυτοκινήτων. Αρχικά, δεν είχε συγκεκριμένη φιλοσοφία πίσω του, ούτε κάποιον σκοπό. Αυτά όμως επρόκειτο να αλλάξουν πριν ακόμα ολοκληρωθεί η κατασκευή του.
Ήταν οκτώ λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, 7 Αυγούστου του 2000, στην Κομητεία Rural Sonoma της Καλιφόρνια. Ο εθελοντής Michael Hefflin σκοτώνεται σε ατύχημα με τη μηχανή του επειδή έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα, στον δρόμο για το σπίτι, την ημέρα που χτίστηκε ο ναός. Ήταν 33 ετών. Το πρότζεκτ του ναού ξαφνικά μεταστράφηκε, παίρνοντας μια εντελώς απροσδόκητη κατεύθυνση. Σχεδόν έτοιμο μετά από μιας εβδομάδας σκληρή δουλειά στην έρημο, το βαμμένο κόκκινο-μοβ κτίριο έγινε αυθόρμητα επίκεντρο για θρήνο και συλλογισμό. Ο David, που το πρόσεξε αυτό, ενθάρρυνε τους συμμετέχοντες να γράψουν τις δικές τους ιστορίες απώλειας και να τις προσθέσουν στον βωμό. Το κτίριο, που δεν ήταν πια απλώς μια όμορφη κατασκευή αλλά έγινε το επίκεντρο των συναισθημάτων της κοινότητας, κάηκε την Παρασκευή το βράδυ, δημιουργώντας ένα κλίμα ανακούφισης και συμπόνιας.
Την επόμενη χρονιά ο Larry Harvey ανακοίνωσε ότι το θέμα θα ήταν οι επτά ηλικίες του ανθρώπου, όπως τις ανέφερε ο Σαίξπηρ. Βασισμένοι στον μονόλογο "Αll the world's a stage", δημιούργησαν θεματική τέχνη ομαδοποιημένη χρονολογικά, από το βρέφος (το κλαψούρισμα και ο εμετός στα χέρια της παραμάνας) μέχρι το σχολιαρόπαιδο (που σέρνεται σαν σαλιγκάρι απρόθυμο να πάει στο σχολείο), τον εραστή (που αναστενάζει σαν φούρνος), τον στρατιώτη (γεμάτο παράξενους όρκους), τη δικαιοσύνη (με αρκετά στρογγυλή κοιλιά... με μάτια αυστηρά) και το τέλος (δεύτερη παιδικότητα και λήθη, χωρίς δόντια, χωρίς μάτια, χωρίς γεύση, χωρίς τίποτα).
O Harvey, η LadyBee και ο οργανωτής των ξεχωριστών εκδηλώσεων, ο Steven Raspa, προσέγγισαν τον David για το κατασκευαστικό μέρος της διοργάνωσης και ένιωσαν ότι το πρότζεκτ θα μπορούσε να ωφεληθεί από μια πολύ δυνατή ανακοίνωση».
Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει νυχτερινές εικόνες, επειδή τη νύχτα το σκηνικό είναι πολύ πιο εντυπωσιακό. Και ο NK Guy θυμάται τις πρώτες μέρες πριν αρχίσουν να συρρέουν τα καραβάνια ανθρώπων που καταφθάνουν σήμερα: «Η πανσέληνος είναι πολύ αγαπημένη, όταν το ψυχρό γαλάζιο φως λούζει την έρημο. Τη βραδιά που κάηκε ο Burning Man το 1988 είχε πανσέληνο κι έχω πολύ ωραίες αναμνήσεις από την ποδηλατάδα στο υπερφυσικά μαλακό οδόστρωμα, με τα μάτια κλειστά και τη θαμπή λάμψη του φεγγαριού να διαπερνάει τα βλέφαρά μου. Η πόλη ήταν αρκετά άδεια τότε και μπορούσες να κάνεις ποδήλατο για πάντα, ή μέχρι τα πέσεις πάνω στο φράχτη».
Ή πολύ πιο γλαφυρά: «Ο ψυχρός αέρας της ερήμου κάτω από τα μαύρα σύννεφα έκανε το κρύο τσουχτερό. Οι θερμοκρασίες πέφτουν πολύ στην ανοιχτή έρημο, σαν κάποιος να πατάει ένα κουμπί στο ερ-κοντίσιον του Θεού. Είναι δύσκολο να θυμάσαι πόση ζέστη είχε λίγες ώρες πριν. Η μακρινή ηχητική δόνηση από τον καταυλισμό γίνεται υπόκωφη, αυξάνεται και σβήνει με τον άνεμο. Ακούς το χαμηλών συχνοτήτων ρομποτικό καρδιοχτύπι της χορευτικής κουλτούρας μέσα από τους ενισχυτές. Η νύχτα του Burning Man είναι το σκοτάδι ενός καρναβαλιού. Ένα ουράνιο τόξο από LED τρυπούλες που διασκορπίζεται στον ορίζοντα, με φανταχτερές θεματικές κατασκηνώσεις να σου γνέφουν σαν δολώματα για ψάρια, πάρτι σε φορτηγάκια, αυτοκίνητα με "τέχνη" που κινούνται με δέκα χιλιόμετρα την ώρα, λέιζερ και φλογοβόλα προπανίου που μαίνονται μέσα στο σκοτάδι. Όποιος παρευρεθεί στο φεστιβάλ αναλαμβάνει εθελοντικά την ευθύνη για τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού. Ή και θανάτου».
Την περασμένη χρονιά 65.922 άνθρωποι παρακολούθησαν το φεστιβάλ της ερήμου.
Το βιβλίο «Art of Burning Man» με τις φωτογραφίες του NK Guy κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Taschen.
σχόλια