ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΟΥ η κλιματική αλλαγή, η υπερθέρμανση, η ατμοσφαιρική ρύπανση και τα απόβλητα συνθέτουν τα κυριότερα περιβαλλοντικά ζητήματα, το ακανθώδες χαρτοφυλάκιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Περιβάλλον και Ωκεανοί» έχει αναλάβει ο Λιθουανός Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους. Γεννημένος στις 4 Νοεμβρίου 1990, σε ηλικία μόλις 31 ετών θεωρείται πλέον ένα πρόσωπο που έχει διαγράψει μια αξιοσημείωτη πολιτική καριέρα, αφού, μεταξύ άλλων, έχει διατελέσει και υπουργός Οικονομικών της χώρας του. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις περιβαλλοντολογικές προκλήσεις, τις δράσεις της Ευρώπης, την πανδημία, τη δική του διαδρομή αλλά και το τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
— Κύριε Επίτροπε, ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για το περιβάλλον στην εποχή μας;
Καλύτερα να πούμε «προκλήσεις», διότι είναι περισσότερες από μία. Αντιμετωπίζουμε τρεις ταυτόχρονες κρίσεις: την αλλαγή του κλίματος, την απώλεια της βιοποικιλότητας και την εξάντληση των φυσικών πόρων. Η αντιμετώπισή τους κρίνεται εξαιρετικά περίπλοκη και δύσκολη, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να δράσουμε. Οι ωκεανοί, οι οποίοι αποτελούν το 70% της επιφάνειας του πλανήτη μας, βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Για δεκαετίες ήταν το μυστικό μας όπλο απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Απορροφούν το 25% των ετησίων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τον άνθρωπο και το 90% της πρόσθετης θερμότητας στον πλανήτη ‒ ήδη βρισκόμαστε πολύ κοντά στο σημείο κορεσμού. Επιπλέον, το 75% της επιφάνειας της γης έχει επηρεαστεί σημαντικά εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η επαφή με τη φύση μειώνεται παγκοσμίως ταχύτερα από ποτέ, ενώ η εξαφάνιση των ειδών επιταχύνεται. Ταυτόχρονα, η αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης ασκεί ακόμη μεγαλύτερη πίεση στους ζωτικούς πόρους. Επομένως, πρέπει να ενεργοποιηθούμε. Πρέπει να δράσουμε τώρα. Έχουμε την ευκαιρία να διαμορφώσουμε τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας με έναν πιο βιώσιμο τρόπο. Ξέρετε, δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι τα παιδιά μας θα είναι υποχρεωμένα να ζουν σε έναν πλανήτη με διαδοχικές κρίσεις. Έτσι, απαιτούνται δράσεις όπως και αντίστοιχες επενδύσεις, ώστε οι επόμενες γενιές να μπορούν να ξεπεράσουν τις όποιες προκλήσεις.
— Η κλιματική αλλαγή, η ατμοσφαιρική ρύπανση και τα απόβλητα είναι τα τρία πιο σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα. Τι σκοπεύετε να κάνετε ως Ε.Ε. για να δώσετε τις σωστές λύσεις;
Πρώτον, είναι πολύ σημαντικό να προσθέσουμε και την απώλεια της βιοποικιλότητας στα προβλήματα που αναφέρατε. Είναι σημαντικό η περιβαλλοντική κρίση και η κλιματική αλλαγή να αντιμετωπιστούν ως οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το περιεχόμενο και η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, όπως και του ιστορικού σχεδίου ανάκαμψης που παρουσίασε η επιτροπή, μαζί με έναν ανανεωμένο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό, αποτελούν μια ιδανική ευκαιρία και ένα χρήσιμο εργαλείο για τον εκσυγχρονισμό των ευρωπαϊκών οικονομιών, καθιστώντας τες πιο αποδοτικές ως προς την ενέργεια, τους φυσικούς πόρους και το κλίμα αλλά και πιο φιλικές προς το περιβάλλον.
Πρέπει να δράσουμε τώρα. Έχουμε την ευκαιρία να διαμορφώσουμε τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας με έναν πιο βιώσιμο τρόπο. Ξέρετε, δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι τα παιδιά μας θα είναι υποχρεωμένα να ζουν σε έναν πλανήτη με διαδοχικές κρίσεις.
Ήδη, η επιτροπή έχει νομοθετήσει για το κλίμα, τον σχεδιασμό για τη βιοποικιλότητα, το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία και τη στρατηγική της για το σχέδιο «Από το αγρόκτημα στο πιάτο». Επίσης, με το σχέδιο ανάκαμψης που πρότεινε κατέστησε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έναν από τους κεντρικούς πυλώνες της, διασφαλίζοντας τον μετασχηματισμό της Ε.Ε. σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία που διαθέτει μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων. Επομένως, στην Ε.Ε. πρέπει καταρχάς να βάλουμε σε τάξη στο σπίτι μας. Έπειτα, πρέπει να πείσουμε και να βοηθήσουμε τους άλλους να πράξουν το ίδιο, καθώς δεν μπορούμε να καταπολεμήσουμε αυτά τα παγκόσμια προβλήματα μόνοι μας. Γι' αυτό θα επικεντρωθούμε στην επίτευξη παγκόσμιων σημαντικών συμφωνιών τόσο στη 26η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή που θα πραγματοποιηθεί στη Γλασκώβη όσο και στο Διεθνές Συνέδριο για τη Βιοποικιλότητα που θα διεξαχθεί στην πόλη Kunming της Κίνας. Η Ε.Ε. θα μπορούσε, και είναι διατεθειμένη να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στην καταπολέμηση των κρίσεων στο κλίμα και στη βιοποικιλότητα.
— Ποιος είναι ο στόχος της εκστρατείας «Taste the Ocean» που ξεκινήσατε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους καταναλωτές σχετικά με τη σημασία της κατανάλωσης τοπικών, εποχικών και βιώσιμων προϊόντων. Τα ψάρια και τα θαλασσινά, εφόσον παράγονται ή συλλέγονται σωστά, μπορούν να καταλάβουν σημαντική θέση στο πλαίσιο μιας βιώσιμης διατροφής, καθώς έχουν πολύ χαμηλότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο και αποτύπωμα άνθρακα απ' ό, τι οι περισσότερες πρωτεΐνες που προέρχονται από ζώα της στεριάς. Επιπλέον, η εκστρατεία έρχεται σε μια περίοδο που οι αλιείς και οι παραγωγοί υδατοκαλλιέργειας αγωνίζονται για την επιβίωσή τους, αφού ήδη διανύουμε έναν σχεδόν χρόνο κλεισίματος των εστιατορίων, της αλυσίδας τροφοδοσίας και των κύριων σημείων πώλησης των προϊόντων τους.
— Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 23% των θανάτων παγκοσμίως έχει περιβαλλοντικές αιτίες. Τι σκέψεις σάς δημιουργεί αυτό το ποσοστό;
Η σχέση μεταξύ της ποιότητας του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών είναι προφανής – ένας υγιής πλανήτης σημαίνει υγιείς ανθρώπους. Αν και η ποιότητα του περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Ευρώπη βελτιώνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες, δυστυχώς πάρα πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν πρόωρα λόγω περιβαλλοντικών αιτίων. Αυτό δεν είναι μόνο ένα δυσάρεστο γεγονός αλλά και ένα ηθικό ζήτημα. Οι ευάλωτοι άνθρωποι είναι πιθανότερο να επηρεαστούν από την περιβαλλοντική ρύπανση και ως εκ τούτου διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Επομένως, πρέπει να το αλλάξουμε αυτό. Γνωρίζουμε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ηχορρύπανση είναι οι δύο κύριες αιτίες περιβαλλοντικού θανάτου και ασθενειών στην Ε.Ε. Έχουμε ήδη ολοκληρωμένους νόμους για την αντιμετώπιση αυτών των δύο πηγών ρύπανσης. Για παράδειγμα, εάν όλες οι χώρες της Ε.Ε. εφαρμόζουν πλήρως τους υφιστάμενους νόμους για την ατμοσφαιρική ρύπανση, η δυναμική του αριθμού των πρόωρων θανάτων που προκαλούνται από αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να μειωθεί κατά περίπου 55% το 2030 σε σύγκριση με το 2005.
Επιπρόσθετα, αν και έχουμε ψηφίσει παρόμοιους νόμους, πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση, προκειμένου να προστατεύσουμε τους πολίτες μας. Με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τη φιλοδοξία μηδενικής ρύπανσης που προτείνει στοχεύουμε στην ενίσχυση της υφιστάμενης νομοθεσίας όχι μόνο για την ατμοσφαιρική ρύπανση και την ηχορρύπανση αλλά και για άλλους τύπους ρύπανσης, όπως αυτή των υδάτων, του εδάφους και των εκπομπών αερίων. Επίσης, παρέχουμε προστασία στους Ευρωπαίους από τις χημικές ουσίες και, ως εκ τούτου, προτείναμε μια στρατηγική για τα χημικά προϊόντα για ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες, με βιώσιμη παραγωγή, χρήση και συλλογή χημικών ουσιών.
— Πιστεύετε ότι ο κορωνοϊός ήταν μια σκληρή προειδοποίηση της φύσης.
Όταν επεμβαίνουμε ασυλλόγιστα στα δάση και καταστρέφουμε τα οικοσυστήματα, διαλύουμε τα φυσικά εμπόδια που συνήθως μας προστατεύουν από παθογόνους παράγοντες. Και, ξαφνικά, βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε έναν μεγαλύτερο κίνδυνο. Ασθένειες μπορούν να εμφανιστούν και να εξαπλωθούν πιο γρήγορα, επειδή έχουμε επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα της φύσης να αντιμετωπίζει νέου τύπου ασθένειες. Η ιεράρχηση φιλικών προς το περιβάλλον πολιτικών θα καταστήσει λιγότερο πιθανές κρίσεις όπως η τρέχουσα πανδημία του Covid-19 και παράλληλα θα μας κάνει πιο ανθεκτικούς όταν στο μέλλον θα αντιμετωπίζουμε παρόμοιες καταστάσεις.
Τώρα έχουμε την ευκαιρία να φτιάξουμε ξανά τις οικονομίες και να στρέψουμε τις κοινωνίες μας προς έναν πιο βιώσιμο τρόπο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον η επιτροπή θα παρουσιάσει σύντομα ένα νομικό πλαίσιο για την αποκατάσταση υγιών οικοσυστημάτων. Επίσης, προβλέπεται αύξηση των προστατευόμενων περιοχών έτσι ώστε τουλάχιστον το 30% της ξηράς και της θάλασσας να προστατεύεται. Και είμαστε έτοιμοι να μεσολαβήσουμε, έχοντας την ίδια φιλοδοξία σε παγκόσμιο επίπεδο, στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα στην κινεζική πόλη Kunming, η οποία θα πρέπει να κυμαίνεται στα πρότυπα της ιστορικής συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Διότι, όπως αντιλαμβάνεστε, χρειαζόμαστε μια συμφωνία τύπου Παρισιού για τη βιοποικιλότητα.
— Πώς καταφέρνει ένα πρόσωπο όπως εσείς, σε τόσο μικρή ηλικία, να γίνει Ευρωπαίος Επίτροπος αλλά και υπουργός;
Να σας πω την αλήθεια, αυτή την ερώτηση μού τη κάνουν πολύ συχνά, προσθέτοντας τη λέξη «μυστικό», ρωτώντας μάλιστα ποιο αυτό είναι. Ωστόσο, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν υπάρχουν «μυστικά», ούτε ένας οδικός χάρτης ή μια ασημένια σφαίρα για το πώς να γίνεις υπουργός ή επίτροπος της Ε.Ε. σε νεαρή ηλικία. Και για να είμαι απολύτως ειλικρινής, ποτέ δεν έχω σκεφτεί αν η ιστορία μου είναι απόρροια μιας επιτυχημένης συνταγής. Όμως υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι πολύ χρήσιμα για κάθε επιτυχημένη διαδρομή, όχι μόνον όταν είσαι πολιτικός αλλά και επιχειρηματίας, επιστήμονας, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη πτυχή της ζωής. Το πρωτεύον είναι να δουλεύεις σκληρά και να καταβάλλεις μεγάλη προσπάθεια σε ό,τι κι αν κάνεις.
Όταν επεμβαίνουμε ασυλλόγιστα στα δάση και καταστρέφουμε τα οικοσυστήματα, διαλύουμε τα φυσικά εμπόδια που συνήθως μας προστατεύουν από παθογόνους παράγοντες. Και, ξαφνικά, βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε έναν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Στη δική μου περίπτωση, ποτέ δεν σκέφτηκα να μετρήσω τις ώρες εργασίας μου, σε καμία από τις θέσεις που ανέλαβα. Η επιτυχία δεν έρχεται σε εκείνους που απλώς κάθονται και περιμένουν. Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να αποδείξεις ότι αξίζεις. Το δεύτερο είναι να πιστεύεις βαθιά σε αυτό που έχεις επιλέξει να κάνεις. Μπορεί κάποιος να διατηρεί το δικαίωμα να πρεσβεύει ότι είμαι αφελής, αλλά είμαι πιστός οπαδός της κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης ή της καινοτόμου Λιθουανίας (μάλιστα, ήμουν υπουργός Οικονομίας και Καινοτομίας της Λιθουανίας). Αυτό που προσωπικά τοποθετώ στο τέλος της ιεραρχίας αφορά την τύχη. Είμαι πεπεισμένος ότι κάθε άτομο μπορεί να χτίσει το μέλλον του με τις δικές του ικανότητες, ωστόσο πρέπει να συμφωνήσω ότι σίγουρα παίζει ρόλο ο παράγοντας τύχης.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Στην αρχή της θητείας μου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχα δώσει μια συνέντευξη σε έναν δημοσιογράφο στη Λιθουανία, ο οποίος με είχε ρωτήσει πώς θα περιέγραφα τον εαυτό μου. Αρχικά, τα έχασα για λίγο, γιατί δεν περίμενα μια τέτοια ερώτηση, αφού η συζήτηση ήταν σχετική με την Πράσινη Συμφωνία. Έτσι, το μυαλό μου ήταν γεμάτο από σκέψεις σχετικά με την κυκλική οικονομία, τη βιοποικιλότητα, τη χρηματοδότηση και ούτω καθεξής. Αυτό που αρχικά μου ήρθε στο μυαλό ήταν ότι είμαι σύζυγος, πατέρας δύο παιδιών, γιος και αδελφός. Γι' αυτό θεωρώ αυτούς τους ρόλους ως τους πιο σημαντικούς στη ζωή μου.
Τα καθήκοντα του υπουργού και του επιτρόπου είναι, φυσικά, θεμελιώδη για μένα, διότι είμαι υπεύθυνος για το μέλλον της Λιθουανίας και της Ευρώπης, αλλά και για το πώς θα διαμορφωθεί ο κόσμος όπου θα πρέπει να ζήσουν τα παιδιά μου. Ως εκ τούτου, είναι μια πολύ μεγάλης σημασίας δουλειά. Ταυτόχρονα, ωστόσο, γνωρίζω πολύ καλά ότι η μία ή η άλλη πολιτική θέση είναι προσωρινή, εφήμερη. Η κατανόηση αυτής της συνθήκης αποτελεί για μένα ένα ισχυρό κίνητρο ώστε να χρησιμοποιώ τον χρόνο που έχω για πρωτοβουλίες που είναι πρωταρχικές, υπερβαίνουν την αποστολή μου και έχουν αντίκτυπο σε πολλούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των αγαπημένων μου. Όμως είναι και ένας τρόπος για να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα στη ζωή που είναι αθάνατα: ένα απ' αυτά είναι η οικογένεια.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
σχόλια