Οι άνθρωποι που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο κάνοντας το βασανιστικό ταξίδι, με φουσκωτές βάρκες και ετοιμόρροπες σχεδίες είναι χωρίς αμφιβολία απελπισμένοι και ευάλωτοι.
Ωστόσο η ερώτηση είναι: Τους κάνει αυτό το βασανιστικό ταξίδι πρόσφυγες από τον πόλεμο ή την καταπίεση, με δικαίωμα προστασίας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ή μήπως είναι μετανάστες, ένας όρος που συνήθως αναφέρεται σε ανθρώπους που απλά αναζητούν μια καλύτερη ζωή σε μια άλλη χώρα;
Οι σκηνές του ανθρώπινου πόνου, της ελπίδας και της απόρριψης που βλέπουμε καθημερινά στη Μεσόγειο έχουν προκαλέσει μια συναισθηματική και πολιτικά φορτισμένη συζήτηση σχετικά με το πώς πρέπει να αποκαλούνται οι εκατοντάδες χιλιάδες των ανθρώπων από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, οι οποίοι εισέρχονται στην Ευρώπη.
Το Αλ Τζαζίρα την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να χρησιμοποιεί τη λέξη μετανάστες στην ειδησεογραφία του, λέγοντας ότι δεν περιγράφει την «φρίκη που εκτυλίσσεται στη Μεσόγειο», όπου σχεδόν 2.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους αυτό το χρόνο.
"Δεν είναι εκατοντάδες άνθρωποι που πνίγονται όταν ένα σκάφος βουλιάζει στη Μεσόγειο, ούτε καν εκατοντάδες πρόσφυγες. Είναι εκατοντάδες μετανάστες. Δεν είναι ένας άνθρωπος - όπως και εσείς - γεμάτος με τις σκέψεις, την ιστορία και τις ελπίδες του - που βρίσκεται στις γραμμές του τρένου, αλλά ένας μετανάστης. Ένας παρείσακτος γράφει ο Μalone για να δείξει πόσο υποτιμητικά χρησιμοποιείται η λέξη για να περιγράψει το δράμα χιλιάδων ανθρώπων.
Από εδώ και στο εξής το Αλ Τζαζίρα θα χρησιμοποιεί τις λέξεις "άνθρωποι", "οικογένειες" και κατά περίπτωση "πρόσφυγες".
H κίνηση χειροκροτήθηκε από ορισμένους υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίοι ωστόσο ανησυχούν για τη σκλήρυνση της στάσης της Ευρώπης προς τους μετανάστες, αλλά επικρίθηκε από άλλους, ο οποίος είπαν ότι υπονοεί πως μόνο οι πρόσφυγες, και όχι μετανάστες, είναι άξιοι συμπόνιας.
Από νομικής άποψης, υπάρχει μια κρίσιμη διαφορά.
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ αναφέρει ότι η διαφορά έγκειται στο κατά πόσον το άτομο ωθείται ή διώκεται: Ένας μετανάστης είναι κάποιος που επιδιώκει τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης σε άλλη χώρα, ενώ πρόσφυγας είναι κάποιος που φεύγει λόγω διώξεων, συγκρούσεων ή πολέμου.
Μόνο όμως στους πρόσφυγες είναι πιθανό να χορηγηθεί άσυλο στην Ευρώπη.
Σε γενικές γραμμές, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναφέρονται στην κατάσταση που επικρατεί στη Μεσόγειο ως μεταναστευτική κρίση και όχι ως κρίση προσφύγων. Ο Βρετανός Ο Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, τον Ιούλιο μίλησε για «ένα σμήνος ανθρώπων που περνούν τη Μεσόγειο αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, θέλοντας να φτάσουν στη Βρετανία, επειδή η χώρα έχει θέσεις εργασίας, αναπτυσσόμενη οικονομία και είναι ένα απίστευτο μέρος για να ζήσει κανείς».
Η επιλογή του των λέξεων επικρίθηκε ευρέως από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως προσβλητική και παραπλανητική.
Αξιωματούχοι του ΟΗΕ είπαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των 137.000 ανθρώπων που διέσχισαν τη Μεσόγειο φτάνοντας στην Ευρώπη κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, τράπηκαν σε φυγή από πολέμους, συγκρούσεις ή διώξεις σε χώρες όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και η Ερυθραία.
«Είναι ανακριβές να μιλάμε για τους μετανάστες της Συρίας, όταν υπάρχει ένας πόλεμος σε εξέλιξη στη Συρία» δήλωσε ο William Spindler, εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Οι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο αξίζουν συμπάθεια. Έτσι, με το να μην τους αποκαλούμε πρόσφυγες, τους στερούμε την συμπάθεια και την κατανόηση που έχει η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για τους πρόσφυγες».
Όμως, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε ότι η χρήση του όρου πρόσφυγες δε μπορεί να περιλαμβάνει όλους όσοι φτάνουν στην Ευρώπη.
Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι από τη Δυτική Αφρική που φθάνουν στην Ιταλία, μπορεί να μην φεύγουν για να σώσουν τη ζωή τους, αλλά αναζητούν στις ευρωπαϊκές χώρες καλύτερο βιοτικό επίπεδο.
«Μπορώ να κατανοήσω την προσέγγιση του Αλ Τζαζίρα. Υποθέτω ότι αυτό που θέλουν να κάνουν είναι να αναδείξουν το ανθρώπινο πρόσωπο της κατάστασης», δήλωσε ο Fredrik Beijer, νομικος σύμβουλος της αρχής μετανάστευσης της Σουηδίας. «Αλλά από τη δική μας σκοπιά είναι απλό: Οι άνθρωποι που μετακινούνται σε όλη την υδρόγειο, αλλά δεν έχουν ακόμη υποβάλει αίτηση για άσυλο, για εμάς είναι μετανάστες».
Όταν ένας μετανάστης κάνει αίτηση για άσυλο, ονομάζεται αιτούντας άσυλο δήλωσε ο Beijer Ο οργανισμός χρησιμοποιεί τη λέξη πρόσφυγας μόνο όταν το άσυλο χορηγηθεί και μπει ο άνθρωπος αυτός στο καθεστώς του πρόσφυγα.
Το Associated Press δεν ακολουθεί κάποια πολιτική όταν χρησιμοποιούν τους όρους, αλλά προσπαθεί να είναι όσο πιο συγκεκριμένο γίνεται στην περιγραφή των συνθηκών όπου ζούσαν οι άνθρωποι που περιλαμβάνονται σε ιστορίες.
Το BBC ανέφερε ότι κρίνει κάθε ιστορία ως ξεχωριστή περίπτωση, επειδή «δεν είναι πάντα ξεκάθαρο αν κάποιες ομάδες μεταναστών έχουν ήδη το καθεστώς του πρόσφυγα, αν είναι αιτούντες άσυλο, αν αναζητούν εργασία, ή αν προσπαθούν να μπουν σε μια χώρα παράνομα».
Το National Public Radio προσπαθεί να αποφύγει τις ταμπέλες, δήλωσε ο συντάκτης Mark Memmott. «Αλλά όταν θεωρήσουμε ότι μια ταμπέλα θα βοηθήσει να πούμε την ιστορία, χρησιμοποιούμε τη λέξη μετανάστες».
Ορισμένοι ειδικοί σημειώνουν ότι η χρήση των όρων - μετανάστης ή πρόσφυγας - δεν ταιριάζουν απόλυτα σε κάθε κατηγορία, αφού για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι από τη Δυτική Αφρική που πήγαν στη Λιβύη να αναζητήσουν εργασία, βρέθηκαν στο στόχαστρο βίας, απειλών και εκβιασμών από αντάρτες, εγκληματίες και δυνάμεις ασφαλείας, δήλωσε ο Ruben Andersson, ένας ανθρωπολόγος στο London School of Economics.
«Πώς λοιπόν, πρέπει να αναφερόμαστε σε ανθρώπους που μπορεί να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους για να αναζητήσουν εργασία, αλλά που καταλήγουν σε μια χώρα όπου δεν μπορούν να συνεχίσουν να ζουν διότι αντιμετωπίζουν όλα τα είδη των απειλών;» είπε ο Andersson.
Στο την τέλος, η χρήση της ορολογίας είναι το λιγότερο σημαντικό «Μιλάμε για ανθρώπους. Με εκπλήσσει πόσο χρόνο ξοδεύουμε για να βρούμε τη σωστή ορολογία, που επισκιάζει το γεγονός ότι οι άνθρωποι πνίγονται αυτή την ώρα στα σύνορα της Ευρώπης» κατέληξε ο καθηγητής.
σχόλια