Ο Σάμιουελ Μπάρκλεϊ Μπέκετ γεννιέται Μεγάλη Παρασκευή και 13, το 1906 στην «Αλεπόπετρα» (Foxrock), ένα χωριό κοντά στο Δουβλίνο. Η οικογένειά του είναι κλασική περίπτωση προτεσταντών μεσοαστών. Ό ίδιος πίστευε για τον εαυτό του πως από μικρός «είχε λίγο ταλέντο στην ευτυχία». Στις ελάχιστές βιογραφίες του και στα κείμενα που αφορούν την παιδική του ηλικία συναντά κανείς συχνά την εξής έκφραση: ένας λυπημένος νέος, που μετατράπηκε σε έναν συνοφρυωμένο ενήλικα. Στερεοτυπικές αναφορές για έναν άνθρωπο που δίδαξε με το έργο του τι σημαίνει πεσιμισμός και πώς να είναι να ζεις σε έναν κόσμο χωρίς νόημα, σ' έναν πλανήτη που γυρνά για το τίποτα.
Το 1927 ολοκληρώνει τις φιλολογικές του σπουδές στο Trinity College, του Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, με ειδικότητα σε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Εργάζεται αρχικά ως δάσκαλος στην πρωτεύουσα της Ιρλανδίας και το 1928 μετακομίζει στο Παρίσι ως λέκτορας Αγγλικών στην École Normale Supérieure. Εκεί κάνει και τη σημαντικότερη γνωριμία της ζωής του: με τον Τζέιμς Τζόυς. Ο τελευταίος είναι ήδη αρκετά διάσημος χάρη στον Οδυσσέα, έργο που ασκεί τεράστια επιρροή στον Μπέκετ. Η αποξένωση κι η εξάντληση είναι στοιχεία που άντλησε ο Μπέκετ από τον Τζόυς, μεταπλάθοντάς τα στο δικό του πεζογραφικό και θεατρικό ύφος. Η επιρροή, βέβαια, ανάμεσα στους δύο άνδρες είναι αμφίδρομη, καθώς θεωρείται πως ο Μπέκετ βοήθησε ουσιαστικά τον Τζόυς στη συγγραφή του τελευταίου του βιβλίου, Το ξύπνημα του Φίνεγκαν.
Το Dante...Bruno. Vico...Joyce είναι το πρώτο δοκίμιο του Μπέκετ, που δημοσιεύεται το 1929. Τον επόμενο χρόνο κερδίζει το πρώτο του λογοτεχνικό βραβείο για το ποίημα του Whoroscope, που διαπερνούν έντονα οι ιδέες του Γάλλου φιλοσόφου René Descartes. Έχει ήδη επιστρέψει στο Δουβλίνο και διδάσκει γαλλικά στο κολέγιο απ' το οποίο αποφοίτησε. Απογοητεύεται από το πανεπιστήμιο και για να αποδείξει τον λόγο, πριν παραιτηθεί, διαβάζει στα γαλλικά στη Modern Language Society της πατρίδας του ένα επιστημονικό άρθρο του Jean du Chas, ιδρυτή του κινήματος του Συγκεντρωτισμού. Τόσο ο συγγραφέας, όσο και το κίνημα δεν υπήρξαν ποτέ στην παγκόσμια χάρτα των ιδεών. Κανείς δεν το κατάλαβε. Ταξιδεύει στην Ευρώπη, σε Αγγλία και σε Γερμανία. Στο Λονδίνο κυκλοφορεί το 1931 ένα δοκίμιο για τον Μαρσέλ Προυστ. Μετά από ένα σύντομο πέρασμα από τη Γερμανία και την αποστροφή του για τον ναζισμό, θα καταλήξει οριστικά το 1938 στο Παρίσι.
Τον Ιανουάριο του ίδιου έτους θα δεχτεί επίθεση από έναν ληστή (άλλοι υποστηρίζουν μαστροπό) και θα βρεθεί μαχαιρωμένος στο νοσοκομείο. Εκεί, κατά πολλούς, θα γνωρίσει και τη Σουζάν Ντεσεβό-Ντιμενίλ, με την οποία θα διατηρήσει ερωτική σχέση που θα διαρκέσει για περίπου 50 χρόνια (λέγεται ότι την παντρεύτηκε μυστικά το 1961). Την ίδια χρονιά δημοσιεύει και το πρώτο του μυθιστόρημα, Murphy. Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής συνεργάζεται με την αντίσταση ως αγγελιοφόρος, το 1942 διαφεύγει με τη Σουζάν στη νότια κι ελεύθερη Γαλλία, σε ένα μικρό χωριό του Ρουσιγιόν, βοηθώντας από εκεί τους Μακί και τη γαλλική αντίσταση. Μάλιστα, για τη δράση του θα τιμηθεί με το Μετάλλιο Αντίστασης και τον Σταυρό του Πολέμου από τον στρατηγό Ντε Γκωλ.
Η Ελευθερία (στα ελληνικά) είναι το πρώτο τρίπρακτο έργο του στα γαλλικά. (1946-1947). Από εκεί και έπειτα περνά σε μια έντονη περίοδο δημιουργικότητας. Το 1951 δημοσιεύει το Μολόι, επτά μήνες αργότερα το Ο Μαλόν πεθαίνει και μετά από δύο χρόνια τον Ακατονόμαστο, και τα τρία πεζογραφήματα. Το 1953 ανεβαίνει στο παρισινό θέατρο Theatre de Babylone, σε σκηνοθεσία Roger Blin, ένα από τα πιο διάσημα έργα του, το Περιμένοντας τον Γκοντό (γραμμένο το 1949). Η φράση «Όλοι γεννιόμαστε τρελοί. Κάποιοι παραμένουν» γίνεται αυτόματα το μότο άλλων συγγραφέων και το έργο, ένας ύμνος στη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ταξιδεύει σε όλα τα θέατρα του κόσμου. Είναι ο πρώτος θρίαμβος του Μπέκετ και η αρχή μιας λαμπρής πορείας ενός πεσιμιστή, αλλά ζωντανού ανθρώπου.
Την 1η Απριλίου το 1957 ανεβαίνει το Τέλος του παιχνιδιού στο Λονδίνο, σε σκηνοθεσία Roger Blin πάλι. Ένα χρόνο μετά, Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ και το 1960 οι Ευτυχισμένες Μέρες. Τα έργα του παρουσιάζονται σε όλες τις γνωστές θεατρικές γωνιές του πλανήτη, από το West End μέχρι τη Νέα Υόρκη. Παράλληλα, συνεχίζει να γράφει πεζά, ποιήματα και σενάρια για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Το 1969 τού απονέμεται το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Μπέκετ στέλνει τη θέση του τον εκδότη του και ο ίδιος ταξιδεύει στην Τυνησία. Τα 73.000 δολάρια που συνόδευαν το βραβείο τα μοίρασε σε άπορους φίλους του και σε νέους δημιουργούς.
Παρά το γεγονός ότι ο Μπέκετ περνούσε συχνά πυκνά μετά το 1933 (θάνατος πατέρα του) μεγάλες περιόδους κατάρρευσης, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε πως η φιλοσοφία του αντικατοπτριζόταν και στην ιδιοσυγκρασία του. Δεν έζησε μέσα στον ηδονισμό, όπως ο εκπρόσωπος του ωφελιμισμού Τζέρεμι Μπένθαμ, ούτε σαν ερημίτης, όπως ο Σάλιντζερ. Η φράση «Απελπίσου νέος και μην κοιτάζεις πίσω» χαρακτηρίζει τη ζωή του. Αυτός, ο «απελπισμένος» διανοούμενος, ήταν ένας αφηρημένος οδηγός 2CV (σύμπτωση πως ήταν και το μεσαίο όνομα της γυναίκας του), καλός παίκτης του μπριτζ, λάτρης του Σούμπερτ, του αστακού και του συκωτιού και σήκωνε πάντα το τηλέφωνο μετά το πρώτο χτύπημα, έτοιμος για ένα ποτό σε κάποιο μπαρ. Ήταν υπέρμαχος της ελευθερίας του ηθοποιού. Στην Τελευταία Μαγνητοταινία του Κραπ, αντί για βρισιές, γράφει απλά «βρίζει», επιτρέποντας στον ηθοποιό να επιλέξει τα λόγια του. Έτυχε μια φορά ένας ηθοποιός να επιλέξει κάποιες αράδες από ένα έργο του Χάρολντ Πίντερ, προκαλώντας την έκπληξη-έκρηξη του τελευταίου.
Αν και σιχαινόταν τον φωτογραφικό φακό, η εμβληματική μορφή του Μπέκετ συμβολίζει αυτόν που παρατηρεί υποψιασμένα και μαρτυρεί χωρίς αυταπάτες. Πέθανε, πλήρης ημερών, στις 22 Δεκεμβρίου του 1989, πέντε μήνες μετά τον θάνατο της γυναίκας του. Το πλούσιο συγγραφικό του έργο, η παράδοση που δημιούργησε στην κατασκευή ηρώων και ατμόσφαιρας και το χαραγμένο πρόσωπό του είναι μερικά από αυτά που άφησε πίσω του ο άνθρωπος που εξύμνησε τη ματαιότητα του κόσμου μας. Ίσως για ν' αποδείξει το αντίθετο.
σχόλια