Ορθοσκόπηση

«Η Δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα, με εξαίρεση όλα τα’ άλλα που έχουν δοκιμαστεί». Είτε το έχει πει αυτό ο Τσώρτσιλ ή όχι, αποτελούσε ένα απόσταγμα ντελικάτης σοφίας ή ήταν αποτέλεσμα των αποσταγμάτων που κατανάλωνε; Μια ζαλισμένη απ’ το οινόπνευμα μπούρδα που, αφού στροβιλίστηκε στον χρόνο, έπεσε πάνω στο βιβλίο με τις σπουδαίες ιστορικές ρήσεις. Σημασία έχει η αλήθεια της. Η αλήθεια, λοιπόν, για τη Δημοκρατία είναι πως μπορεί, για παράδειγμα, να εκλέγει έναν απ’ τους μεγαλύτερους μέθυσους, όπως ο Τσώρτσιλ, ως ηγέτη της και να τον μεταβάλλει στην ιστορική συνείδηση από τραγικό γέρο σε ήρωα πολέμου.

Η Δημοκρατία αναπτύσσεται μέσα στην αυταπάτη της ιδεατής πολιτείας, την οποία δεν μπορεί να κατακτήσει, αφού είναι το μοναδικό πολίτευμα που, για να υπάρχει, θεσμοθετεί την αυτοαναίρεσή του. Όταν μιλάμε για Δημοκρατία, έχουμε στο μυαλό μας την ελεύθερη βούληση, αλλά ως συνισταμένη από υψηλές συνειδήσεις, υπεύθυνες στάσεις, ευεργετικές διαφορετικότητες. Στην πραγματικότητα, πολλές φορές είναι τα «θέλω» μας που προσπαθούν, απαλλαγμένα απ’ τη συμφεροντολογική τους χυδαιότητα, να εμφανιστούν ως μεγαλουργήματα της πολιτικής. Θέλουμε τη Δημοκρατία του προσωπικού οφέλους, των δικών μας επιλογών και των αυθαίρετων μέτρων μας.

Η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα των αντιφάσεων που προσπαθεί να επιλύσει. Μια μεγάλη αντίφαση για την ελληνική Δημοκρατία είναι πως πριν από μερικές δεκαετίες υπήρξαν χιλιάδες νεκροί στο όνομά της, για να οδηγηθούμε σε μια Δημοκρατία των ημερών μας. Που καταπίνει Άκηδες και διυλίζει προσωπικά δεδομένα. Που χωνεύει τη διαφθορά, αλλά ανοίγει ιδεολογικές συζητήσεις για τις δεοντολογίες. Που προσβάλλεται απ’ τη μούντζα ενός 16χρονου εφήβου σε μια παρέλαση, αλλά ζει την ανέμελη εφηβεία και την πολιτική ανωριμότητα εδώ και χρόνια.

Η βία δεν είναι λύση ούτε στη ζωή ούτε στην πολιτική. Αν κάποιοι πιστεύουν πως η βία είναι η λύση, πως, με το να ματώνει κάποιος άνθρωπος, οι πολιτικοί και η πολιτική παίρνουν το μάθημά τους, γιατί δεν κόβουν το χέρι τους; Αυτό που χρησιμοποίησαν για να ψηφίσουν ή εκείνο που, με απλωμένη την παλάμη, κάλυψε το στόμα για να μη μιλάει. Το δάχτυλο που πρόσταζε σιωπή. Όταν η βία όμως υπάρχει στη Δημοκρατία, πρέπει να εξηγείς τον λόγο. Ακριβώς γιατί η Δημοκρατία δεν είναι η ιδεατή απαλότητα των ιδεών, αλλά η σύγκρουση των αντιφάσεων.

Η ορθοσκόπηση των ημερών, αυτή η ανησυχία για το «πολιτικά ορθό», μοιαζει με το σαβουάρ βιβρ των δεξιώσεων. Κομψευόμενη λεπτότητα και τρόποι, ώσπου να κάνει κάποιος επίθεση με τα χέρια στον μπουφέ. Η επίθεση στον μπουφέ έγινε. Μερικές ώρες αφότου στρώθηκαν τα μαχαιροπίρουνα της καλής συμπεριφοράς στα κανάλια, η κυβέρνηση έδωσε το σύνθημα εφόδου, χώνοντας τα χέρια στα εδέσματα. Δημοψήφισμα για τη λαϊκή ετυμηγορία. Πολιτικός τακτικισμός, αντί για πολιτικές λύσεις. Πολιτική νομιμοποίηση μέσα απ’ την απάντηση σ’ ένα δίλημμα και όχι σ’ ένα πολιτικό ερώτημα που θα είναι «ποιος και τι;».

Για το πολιτικό σύστημα της σύγχρονης ελληνικής Δημοκρατίας, βία δεν είναι τα μονοπάτια που παρακάμπτουν τη λαϊκή θέληση ή που την αποχαυνώνουν. Δεν είναι η διαφθορά που εκφράζεται από υπουργούς σύμβολα, ούτε η νομιμοποίηση των πιο αισχρών παρανομιών. Αυτά είναι απλώς ο δρόμος της πόρευσής του. Η διαδρομή και η αυτοπροστασία του. Γι’ αυτό το σύστημα κλαίει, όταν κλαίει προσβεβλημένος ο Κάρολος Παπούλιας. Γιατί έτσι πιστοποιεί δημοκρατικές ευαισθησίες και παίρνει το ISO Δημοκρατίας.

Το επόμενο διάστημα θα ζήσουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, που μπορεί να φτάσουν ως τον κανιβαλισμό. Η κοινωνία και η Δημοκρατία θα ζήσουν όλες τις αντιφάσεις που δεν κατάφεραν να επιλύσουν. Θα βρεθούν απέναντι σε όλα τα σκουπίδια που έκρυψαν κάτω απ’ το χαλάκι. Οι αντιδράσεις μπορεί να μην είναι αυτό που λέμε υγιείς ή πολιτικά ορθές και χρειάζεται μεγάλη ψυχαραιμία για να μην επικρατήσουν.

Είναι τρομακτική η εικόνα ενός όχλου που ζητάει κάτι πίσω. Τα λεφτά, τα όνειρα, τα χαμένα χρόνια, την απαίτηση που απεμπόλησε και μαζί να μην πέσει ο Ολυμπιακός Βόλου, να φύγουν οι μετανάστες, να «δικαιωθεί» ο Ηρακλής, να πάρουμε την Πόλη για να την κάνουμε ίσως σαν την Ελλάδα. Η Δημοκρατία μας, κακομαθημένη και ετσιθελική, πρέπει ξαφνικά να ισορροπήσει ανάμεσα στη βουή του όχλου και τη λαϊκή απαίτηση. Πρέπει ν’ αναγνωρίσει την κραυγή από τον λόγο που δεν έμαθε ούτε ν’ αρθρώνει ούτε ν’ ακούει.

Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν πως, για ν’ αποφύγουμε τα χειρότερα, πρέπει απλώς να μείνουμε σταθεροί στο πολιτικά ορθό. Ποιο, όμως, είναι αυτό το πολιτικά ορθό; Και αν είναι τόσο ορθό, γιατί γέρνουμε τόσο πολύ σήμερα;

Το πολιτικά ορθό είναι το πρώτο που αμφισβητείται σήμερα. Είτε γιατί λειτούργησε ως υποκριτικός καθωσπρεπισμός είτε γιατί ανατροφοδοτούσε αυτάρεσκα τον εαυτό του με στοιχεία εκτός κοινωνίας.

Η ορθοσκόπηση των ημερών είναι αναγκαία. Αρκεί να καταλαβαίνει κανείς πως τα πράγματα είναι πολύ λεπτά. Τόσο, που μπορεί να μπερδέψεις την πολιτική του ορθού (με την καλή έννοια) με την πολιτική του ορθού... (με την καθαρά σωματική έννοια).