Χάσμα τεράστιο χωρίζει τη σημερινή στιγμή από πέρυσι, τέτοιο καιρό. Πέρα από τις τεράστιες μεταβολές στην πολιτική συγκυρία, έχω κατά νου κάτι άλλο: μέρα τη μέρα αναδύεται το χάος, μια δυσκυβέρνητη πολυπλοκότητα. Δεν εμφανίστηκε, βέβαια, τώρα αυτή η σύγχυση που δυσκολεύει ιδίως όσους πολιτεύονται στα σόσιαλ μίντια με φανατικά «υπέρ» και «κατά». Υπήρχε και πέρυσι και πριν από τρία και πέντε χρόνια. Τα συμφέροντα και τα συλλογικά πάθη που κινούν τους μοχλούς αυτής της κοινωνίας δεν ήταν ποτέ διάφανα. Όχι τουλάχιστον όσο τα παρουσίαζαν οι Κριτές της πρωινής ζώνης και οι μικροπωλητές της αντίστασης. Αλλά η καθήλωση στη χοντροαντίθεση Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο τα σκέπαζε όλα: αποφάσεις, πολιτικές επιλογές, μέχρι και την προσωπική στάση του καθενός. Ο κεντρικός διχασμός δημιουργούσε την αίσθηση ότι όλα σχεδόν τα παράγωγα διλήμματα ήταν κι αυτά προφανή. Είτε από δω είτε από κει, αυτό το περίφημο which side are you on πρόσφερε κάποιου είδους υπαρξιακή ασφάλεια σε πολλούς όλα τα προηγούμενα χρόνια. Τα σύνορα ήταν σαφή και υπογραμμισμένα με το bold του αμοιβαίου μίσους.
Μέσα σε λίγους μήνες, όμως, αυτή η ιδεώδης διάταξη κατέρρευσε. Διατηρείται απλώς η πατροπαράδοτη έριδα της κυβέρνησης με την αντιπολίτευση. Είναι ίσως το μόνο παραδοσιακό γνώρισμα το οποίο επιβιώνει. Έξω, όμως, στην κοινωνική ενδοχώρα, εμφανίζονται απροσδιόριστα μείγματα.
Με μια έννοια φαίνεται πως ζούμε μια ιδιότυπη μετα-ψυχροπολεμική συνθήκη. Όχι μια ειρήνευση με σταθερότητα αλλά τις αναστατώσεις της μετάβασης στο άγνωστο. Δεν λειτουργεί πια μια «κεντρική» αντίθεση για να στεγαστούν δυσαρέσκειες και ανταγωνισμοί. Η δυναμική κατά της κυβέρνησης σκορπίζεται σε εύφλεκτα σημεία: αγρότες, hot spots και μεταναστευτικό, δυσφορία μεσοστρωμάτων.
Το χειρότερο, όμως, έρχεται όταν κανείς πια δεν ακούει κανέναν και δεν πιστεύει και κανέναν. Όταν επιστρέφει πλήρης η κινησιολογία του παρελθόντος, χωρίς το νόημα που είχε τότε.
Αυτό, όμως, το νέο νεφέλωμα της Αγανάκτησης δεν πατάει κάπου. Μοιάζει να τα περιέχει όλα: βίαια ματαιωμένο συριζισμό, πολιτικές ευκαιρίες για ακροδεξιούς, συντηρητικές «συντεχνιακές» αγωνίες, εμπειρίες φορολογικού πνιγμού. Του ΚΚΕ τη μνησίκακη ρεβάνς απέναντι στους οπορτουνιστές αλλά και την ανασφάλεια τριαντάρηδων που δεν είχαν ποτέ σχέση με «αγώνες». Τι θα βγει, ωστόσο, απ' αυτή την καινούργια φάση κοινωνικών εντάσεων; Όταν δεν υπάρχει κανένας κεντρικός στόχος, εκτός από την παρεμπόδιση των κυβερνητικών αποφάσεων;
Η κυβέρνηση μπορεί να αντέξει ή όχι. Νέες κοινωνικές κατηγορίες μπορεί να περάσουν από τη σιωπή στη διαμαρτυρία. Η σχέση με τους «θεσμούς» να μπλοκάρει σε πολύμηνο αδιέξοδο. Το πράγμα να ξεφύγει ή απλώς να περιοριστεί σε μια νευρική παραζάλη.
Το χειρότερο, όμως, έρχεται όταν κανείς πια δεν ακούει κανέναν και δεν πιστεύει και κανέναν. Όταν επιστρέφει πλήρης η κινησιολογία του παρελθόντος, χωρίς το νόημα που είχε τότε. Τι μπορεί, ας πούμε, να σημαίνει ένας νέος χορός Αγανάκτησης και κοινωνικής αντίδρασης, χωρίς την «αντιμνημονιακή» πολιτική υπόσχεση που τη χειρίστηκε ο προ-μνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ;
Ποιο νόημα έχει, επίσης, αυτό το «από μηδενική βάση» των αγροτών ή των ελευθεροεπαγγελματιών, όταν όλοι ξέρουν ότι αυτό είναι δημοσιονομικά αδύνατο;
Πολλές απορίες μπορεί να προστεθούν στη σειρά. Κάτι παλιό πεθαίνει και το ίδιο νεκρανασταίνεται την επομένη. Το 2010 επανέρχεται όπως η Μέρα της Μαρμότας για έναν αποσβολωμένο Έλληνα Μπιλ Μάρεϊ. Και έχει κανείς την αίσθηση πως διαρκώς το μέλλον αναβάλλεται, ενώ, στο μεταξύ, εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι θαύμασαν την αιμάτινη πάλη του Χιου Γκλας-Λεονάρντο ντι Κάπριο με την Αρκούδα στο επικό γουέστερν του Ινιάριτου.
Υπάρχουν και αυτοί –μην το ξεχνάμε– που εύχονται να είχαμε κι εμείς μια τέτοια λυτρωτική μονομαχία. Αυτό που θα «ξεκαθάριζε» επιτέλους τα πράγματα. Αλλά δεν είναι χωρίς κινδύνους η ευχή τους, αφού στο ίδιο γήπεδο παίζουν και οι ολοκληρωτισμοί. Ιδίως όταν μια δημοκρατία έχει κουραστεί από τον εαυτό της.
σχόλια