Αγαπούσα και την λογοτεχνική καριέρα του (το Εκκρεμές του Φουκώ είναι απ' τα πιο συναρπαστικά πράγματα που διάβασα) και την ακαδημαϊκή του (βάσισα σ' αυτόν πτυχιακή μου όταν διάβασα τυχαία το Travels in Hyperreality, που περιγράφει την επίσκεψή του στην αμερικανική Ντίσνεϊλαντ).
Ο Ουμπέρτο Έκο με τις δηλώσεις του και τις θεωρίες του εμπότισε μέσα στα χρόνια την ποπ κουλτούρα αλλά και την υψηλή διανόηση. Κατά σύμπτωση αυτές τις μέρες τελειώνω το τελευταίο του μυθιστόρημα Φύλλο Μηδέν, ένα ενδιαφέρον -αν και μάλλον αδύναμο- αφήγημα για τη δημοσιογραφία και τις θεωρίες συνωμοσίας.
Με την δυσάρεστη αφορμή του θανάτου του -αλλά κυρίως για να γιορτάσουμε την σπουδαία αφορμή της ζωής του- να μερικά πράγματα που είπε ή έγραψε κατά καιρούς. [Πηγές δηλώσεων και αποφθεγμάτων: LIFO.gr / Εφημερίδα Εποχή / Gnomologikon / NET / Βήμα ]
Όταν οι άνθρωποι σταματούν να πιστεύουν στο Θεό, δεν είναι ότι δεν πιστεύουν πια τίποτα. Πιστεύουν στα πάντα.
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα "Erasmus" δημιούργησε την πρώτη γενιά Ευρωπαϊων. Το ονομάζω σεξουαλική επανάσταση: ένας νεαρός Καταλανός γνωρίζει μια Φλαμανδή, ερωτεύονται, παντρεύονται και γίνονται Ευρωπαίοι. Το ίδιο και τα παιδιά τους. Η ιδέα του "Erasmus" θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική και όχι μόνο για τους σπουδαστές αλλά και για τους ταξιτζήδες, τους υδραυλικούς και άλλους εργάτες. Αυτό που στην πραγματικότητα εννοώ είναι ότι πρέπει να ζήσουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει ν'αφομοιωθούν αναμεταξύ τους.
Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση.
Μου φτάνει που ξέρω να διαβάζω, γιατί έτσι μαθαίνω αυτά που δεν ξέρω, ενώ όταν γράφεις, γράφεις μόνο αυτά που ξέρεις ήδη.
Σήμερα, ζούμε σε καθεστώς ειρήνης εδώ και 70 χρονια τώρα και κανείς μας δεν συνειδητοποιεί πόσο υπέροχο και σημαντικό είναι αυτό.
«Είμαι εναντίον της παράνοιας των συνωμοσιών (δείτε το Εκκρεμές του Φουκό ). Δεν λέω πως δεν υφίστανται συνωμοσίες αλλά πως όταν επιτυγχάνουν τότε δημοσιοποιούνται και το ίδιο συμβαίνει όταν αποτυγχάνουν. Η συνωμοσιολογική παράνοια δεν συνίσταται στην πεποίθηση ότι υπήρξε μια και μόνη συνωμοσία αλλά ότι όλος ο ρους της Ιστορίας κυριαρχείται από μια μυστηριώδη και συνεχή παγκόσμια συνωμοσία. Γι΄ αυτό και είναι μια μορφή παράνοιας».
Η υπερβολική συσσώρευση στοιχείων κιτς αποτελεί μια αξιοσημείωτη υφολογική πρόταση.
Να φοβάσαι τους προφήτες κι αυτούς που είναι έτοιμοι να πεθάνουν για την αλήθεια, επειδή κατά κανόνα κάνουν και άλλους να πεθάνουν μαζί τους, μερικές φορές πριν από αυτούς και καμιά φορά αντί για αυτούς.
Τίποτε δεν δίνει σ' έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από το φόβο ενός άλλου.
Όταν διαβάζω την «Humanité», γνωρίζω την πολιτική τοποθέτηση της εφημερίδας. Στο διαδίκτυο, δεν ξέρω ποτέ ποιος μιλάει. Είμαι δυνητικό θύμα κάθε πιθανής ή απίθανης παραποίησης ή πλεκτάνης. Ένας νέος άνθρωπος δύσκολα διακρίνει ανάμεσα σ' έναν ιστότοπο αντισημιτικό και σ' έναν κανονικό δημοκρατικό ιστότοπο... Δεν νομίζω ότι το καταφέρνουν όλοι. Μόνον εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν τον έναν ιστότοπο από τον άλλο, να προσεγγίζουν τα πράγματα με κριτική ματιά, το κατορθώνουν. Είναι αυτοί που πήγαν στα καλύτερα σχολεία. Η αριστοκρατία είναι πάντοτε η ίδια.
Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά, πολλές φορές, την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει.
Η μετάφραση είναι η τέχνη της αποτυχίας.
«Δεν υπήρξα ποτέ από εκείνους τους θεωρητικούς που λαχταρούν μια ζωή να γράψουν κάτι λογοτεχνικό. Εγώ αντιλαμβανόμουν τον εαυτό μου ως πιο προχωρημένο από τους λογοτέχνες, επειδή ακριβώς έγραφα θεωρητικά δοκίμια. Κι όταν στα 48 μου έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα, κι έπειτα τα υπόλοιπα, δεν άλλαξα. Εξακολουθώ να αισθάνομαι όπως ένας αθλητής ποδηλάτης, ο οποίος κάπου-κάπου οδηγεί αυτοκίνητο».
Το ρόδο είναι τόσο πλούσιο σε νοήματα, που δεν του έχει μείνει πια σχεδόν κανένα νόημα.
+ Τι θα θέλατε ν' αποτελέσει κάποτε κομμάτι της υστεροφημίας σας;
Το πιθανότερο είναι να με κατατάξουν στους μυθιστοριογράφους. Ωστόσο, για την ώρα, η «Library of Living Philosophers» (=Βιβλιοθήκη των εν ζωή Φιλοσόφων), μια συλλογή βιβλίων 1.000 σελίδων που δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ το 1939, αποφάσισε να μου αφιερώσει ένα από τα έργα της. Μεταξύ άλλων, έχουν γίνει μελέτες για τον Μπέρτραντ Ράσελ, τον Αϊνστάιν, τον Γκάνταμερ και τον Ρικέρ.
Είχαν στερέψει από πρόσωπα. Αποφάσισαν, λοιπόν, να μου αφιερώσουν ένα βιβλίο. Θα πάρει χρόνο, γιατί πρέπει να γραφτεί μια φιλοσοφική αυτοβιογραφία πενήντα σελίδων. Κατόπιν, μια πλειάδα αναγνωρισμένων διανοουμένων γράφουν κριτικά δοκίμια με θέμα τον αυτοβιογραφούμενο, κι εσύ πρέπει να απαντήσεις σε καθέναν απ' αυτούς.
Το πιθανότερο είναι να έχω πεθάνει πριν συμβούν όλα αυτά. Κι αυτό μάλλον θα αποτελέσει πρόβλημα, αφού μιλάμε για τη «library of living philosophers» και όχι των «dead philosophers» (=νεκρών φιλοσόφων)! Αυτή η ιστορία είναι μεγάλη τιμή για μένα. Τη θεωρώ ανώτερη κι από ένα βραβείο Νόμπελ φιλοσοφίας, εφ' όσον κανείς από τους δημιουργούς που αποτέλεσαν θέμα αυτής της σειράς δεν πέρασε στη λήθη...
