Το τελευταίο διάστημα είμαι διαρκώς προβληματισμένη. Βρισκόμενη στη Λέσβο για πάνω από 7 μήνες και ζώντας από κοντά τα γνωστά γεγονότα που διαδραματίζονται στο νησί από πέρσυ, μπορώ να πω πως έχω φτάσει σε αδιέξοδο .
Από τη μια μεριά, γνωστοί μου, συγγενείς μου, ακόμα και άνθρωποι από τον στενό οικογενειακό μου κύκλο, αντιδρούν στην παραμονή των προσφύγων στο νησί, έχοντας μάλιστα υιοθετήσει μια ορολογία και μια γλώσσα που αγγίζει τα όρια της ακροδεξιάς στην πιο αισχρή της μορφή. Πρόσφατα έπινα τον καφέ μου με κάποιες κυρίες οι οποίες είχαν λύσεις για το πως να "αντιμετωπίσουμε τους υπάνθρωπους" στη Λέσβο. Συγκεκριμένα μερικές από τις ιδέες που άκουσα ήταν οι εξής : "Να τους βάλουμε στο Ελ. Βενιζέλος και να τους αφήσουμε στα ανοιχτά της θάλασσας, να τα βρούνε μεταξύ τους. Πέρσυ πώς το φέρανε δηλαδή για να τους κοιμίζουν ". "Να τους στείλουμε πίσω να φτιάξουν τη χώρα τους, αυτοί ευθύνονται για την κατάσταση τους ". "Να έχουμε και εμείς από ένα μαχαίρι πάνω μας. Αν κάποιος πάει κάτι να μας κάνει να αντιδράσουμε, να μην καθόμαστε έτσι ". "Να βουλιάξουμε μια βάρκα και θα δεις πως θα παραδειγματιστούν και δε θα έρχονται άλλοι και μάλιστα έτσι θα σωθούν και πόσες ζωές". Οι κυρίες αυτές καθώς και ο κύκλος τους, έχουν αξιολογήσει και ταξινομήσει τους ανθρώπους αυτούς. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται οι Σύριοι- πρόσφυγες- οικογενειάρχες, οι οποίοι μόνοι από όλους έχουν μια κάποια δικαιολογία για το οτι άφησαν την πατρίδα τους, αφού ήταν σε πόλεμο. Πολλές φορές βέβαια ακούω και την άποψη πως θα έπρεπε να μείνουν στη Συρία, να πολεμήσουν και οτι είναι κρίμα τα νέα αυτά αγόρια να χαραμίζονται. Στη λίστα ακολουθεί μια ακόμα και μόνο μια κατηγορία, την οποία θα χαρακτήριζα ως "το χάος ". Μετά τους "Σύριους- οικογενειάρχες", όλοι οι υπόλοιποι, Αφγανοί, Πακιστανοί, Αλγερινοί, Μπαγκλαντεσιανοί, Μαροκινοί και, για να μην τα πολυλογώ, ο πύργος της Βαβέλ. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν "έχουν εγκληματικές φυσιογνωμίες ". "Είναι από τη φύση τους κλέφτες, ψεύτες, δολοφόνοι, βιαστές " ή μια άλλη άποψη, η οποία αντικρούει την προηγούμενη παρόλο που ανήκει στα ίδια πρόσωπα, "η θρησκεία τους τους τα μαθαίνει αυτά, έτσι μεγαλώνουν, να μη σέβονται τη γυναίκα, να την αντιμετωπίζουν σα ζώο και να μισούν όλους εκείνους που δεν είναι ισλαμιστές". Επικρατεί μια σύγχυση ως προς τους όρους "ισλαμιστής" και "μουσουλμάνος" οι οποίοι τείνουν να σημαίνουν ενα και το αυτό. Την άποψη, επίσης, οτι κάθε λαός έχει τα επίπεδα του -από τη φύση- την ακούω συχνά πυκνα. Κάτι ακόμα που υπάρχει στην καθημερινότητα μου είναι η "μυθολογία". Μυθολογία αποκαλώ ιστορίες που λέγονται στο νησί από στόμα σε στόμα και στην πορεία τους γιγαντώνονται και αλλάζουν. Μια πολύ εντυπωσιακή ιστορία, και θα έλεγα η αγαπημένη μου, είναι εκείνη που θέλει μια κοπέλα να βγαίνει με το σκυλάκι της βόλτα, να της το αρπάζουν απροκάλυπτα "οι μουσουλμάνοι", να του κόβουν το λαιμό μπροστα στα μάτια της, να το παίρνουν και να φέυγουν- φαντάζομαι για να το φάνε. Μια άλλη ιστορία είναι οτι"οι λαθρομετανάστες" μπαίνουν σε εκκλησίες, ουρούν επάνω στις εικόνες και προκαλούν ζημιές στους ναούς. Δημοφιλής είναι και η ιστορία οτι εργαζόμενος καντίνας "κόλλησε" ηπατίτιδα από "αυτούς" και "πόσοι έχουν κολλήσει πόσες αρρώστιες".
Για να μη μακρυγορώ, το συμπέρασμα είναι το ακόλουθο. Η εγγύτητα, η καθημερινή επαφή ντόπιων και προσφύγων, ο αριθμός των προσφύγων στο νησί και οι θεσμικές και πολιτισμικές συγκρούσεις που αναπόφευκτα δημιουργούνται με γηγενείς και ξένους, έχουν οδηγήσει, μαζί με την οικονομικη κρίση, σε μια στροφή στον εθνικισμό και το ρατσισμό, και χρησιμοποιώ συνειδητά τον όρο ρατσισμός και όχι ξενοφοβία. Οι άνθρωποι ξαναθυμούνται όρους όπως το dna , η φυλετική καθαρότητα, η εκ φύσεως διαφορά και η μη δυνατότητα επικοινωνίας. Πολύ εφευρετικά χρησιμοποιούν την υγεία ενάντια στην αρρώστια, το καθαρό έναντι στο βρώμικο, το μισσαλόδοξο ισλάμ έναντι στον ουμανισμό του δυτικού πολιτισμού (τώρα πόσο ουμανιστής είναι κάποιος ο οποίος θέλει να βουλιάξει μια βάρκα είναι άλλο θέμα). Η διαφορετικότητα "μουσουλμάνων και ελλήνων" σε αυτή την περίπτωση εκλαμβάνεται ως ουσία και οδηγεί τις σχέσεις των δύο σε αδιέξοδο.
Από την άλλη μεριά, εθελοντές , αλληλέγγυοι, άνθρωποι που στέκονται στο πλευρό των προσφύγων προσφέροντας τους ο καθένας με τον τρόπο του,ένα χέρι βοήθειας αλλά και απλοί κάτοικοι του νησιού. Καθώς για ένα διάστημα ανήκα στους ανθρώπους αυτούς, αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι οτι πολλοί αντιλαμβάνονται επίσης τη διαφορά ως ουσία αλλά θέλουν φυσικά να τη διαχειριστούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Απόψεις όπως το γνωστό "όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι", κυριαρχούν σε ορισμένους από τους ανθρώπους αυτούς. Έχω ακούσει τα εξής : "Να σεβαστούμε τον πολιτισμό τους και τη θρησκεία τους "."Αυτοί έχουν τις πεποιθήσεις τους και εμείς τις δικές μας". " Οι τζιχαντιστές είναι μια μικρή μειοψηφία, το ισλάμ δεν τα λέει αυτά". " Εντάξει βάζουν στις γυναίκες τους μαντίλες αλλά βλέπεις τις αγαπάνε και θέλουν να τις προστατεύσουν". Ρομαντικές απόψεις του τύπου "ευγενής άγριος " αλλά και ένα τσουβάλιασμα τύπου "το χάος" που περιέγραψα παραπάνω. Οι παραπάνω αντιλήψεις, οδηγούν, κατά τη γνώμη μου, επίσης σε αδιέξοδο. Εδώ η αντίληψη της διαφορετικότητας ως ουσίας αυξάνει την απόσταση μεταξύ των μερών και δεν τη μικραίνει καθώς ο διάλογος είναι εφικτός μόνο μέχρι ενός σημείου.
Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να αναρωτηθούμε ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, από που έρχονται, τι στερεότυπα "κουβαλάνε", ποιούς συμπαθούν και ποιούς όχι και γιατί, να συνομιλήσουμε μαζί τους, να συγχρωτιστούμε. Να μην πιστεύουμε οτι δε μπορούν να αλλάξουν επειδή "έτσι είναι η θρησκεία τους " και να μην πιστεύουμε οτι δε μπορούμε να αλλάξουμε και εμείς. Στις μέρες μας, ο εθνικισμός αναβιώνει και ο διχασμός καραδοκεί και είναι επιτακτικό να βρούμε τρόπους να αμβλύνουμε τη διαφορά, να συννενοηθούμε για να μπορέσουμε να ζήσουμε.
σχόλια