ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΡΕΝΑ ΣΕΡΒΙΤΖΟΓΛΟΥ
Φωτογραφίες: Γιώργος Φουντέας, Μehdi Ennajjari, Hu Bin
Μανιώδης αναγνώστρια συνεντεύξεων παιδιόθεν, αναπολώ καμιά φορά την εποχή που οι συνομιλίες με αξιοσημείωτους ανθρώπους είχαν όλες τους, ακόμη και η πιο ειρηνική, μία γεύση από πολεμικές ανταποκρίσεις. Εκείνος που έθετε τις ερωτήσεις έπρεπε να εντοπίσει, να ταξιδέψει, να είναι εκεί, αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς του συνεντευξιαζόμενου. Τώρα πια, τα περισσότερα συμβαίνουν κάπου εκεί ανάμεσα στις οπτικές ίνες του διαδικτύου. Έτσι, είναι δυνατόν να συνομιλήσεις με έναν Έλληνα ή και περισσότερους, που ζούνε στην Ασιατική ξένη, δίχως να έχεις γευτεί ποτέ σου βραστό ρύζι από ντόπιο ρυζοβραστήρα, μήτε να έχεις ταξιδέψει με διπλωμένους αγκώνες στο μετρό του Πεκίνου ή της Σαγκάης.
Όπου και να βρεθώ στον πλανήτη γη, δεν θα μου φαίνεται τίποτα δύσκολο. Έγινα πολύ υπομονετικός. Η διαφορετικότητα εδώ είναι τόσο έντονη, που αν δεν κάνω πίσω εγώ, δεν θα καταφέρω να επιβιώσω. Είναι σαν να έχω πάει είκοσι φορές στον ελληνικό στρατό. Ένας κανόνας ισχύει, ότι δεν υπάρχουν κανόνες.
Της συνεντεύξεως που ακολουθεί, προηγήθησαν συνομιλίες με ανθρώπους που έζησαν για αρκετά χρόνια στην αχανή αυτή χώρα, ή ζούνε ακόμη εκεί. Όλες μας βοήθησαν να αποκτήσουμε μία αίσθηση από πρώτο χέρι και να γίνουμε σοφότεροι ως προς τις απορίες που θέταμε στον επόμενο συνομιλητή. Κάτι σαν το συγγραφικό αφορισμό «για να γράψω ένα βιβλίο έχω προηγουμένως γράψει καμιά δεκαριά». Αν σας παρουσιάζουμε την συνομιλία με τον Γιώργο Φουντέα είναι για την προθυμία της να μοιραστεί, και φυσικά για το momentum της.
— Γιώργο, διάβαζα πρόσφατα ένα ρεπορτάζ του BBC, το οποίο έκανε λόγο για τους όλο και περισσότερους Έλληνες που μαθαίνουν την κινεζική γλώσσα, οι οποίοι δηλώνουν ότι εν μέσω υψηλής ανεργίας η Κίνα μπορεί να προσφέρει ένα καλύτερο μέλλον. Το ρεπορτάζ έκλεινε με το σχόλιο ότι δύο από τα πιο αρχαία έθνη του κόσμου βρίσκονται σήμερα στα αντίθετα άκρα του οικονομικού φάσματος και ότι στην ώρα της ανάγκης ο ασθενής της Ευρώπης στρέφεται όλο και πιο πολύ στην ασιατική τίγρη. Εσύ γιατί επέλεξες να ζήσεις εκεί;
Η αλήθεια είναι ότι προτού να έρθω εδώ, δεν μου είχε περάσει ποτέ από το μυαλό να ζήσω και να εργαστώ στην Κίνα. Η ιστορία ξεκίνησε κάπως ως εξής. Πρίν από λίγα χρόνια ξεκίνησα την εκμάθηση της κινεζικής καθαρά από την αγάπη που τρέφω για τις ξένες γλώσσες. Μετά από μία περιπετειώδη περιπλάνηση στα φροντιστήρια της Αθήνας, κατέληξα στο Ινστιτούτο Κονφούκιος, στο οποίο γίνεται πολύ αξιόλογη δουλειά. Μετά από ένα έτος σπουδών και ενώ το επίπεδό μου ήταν μέτριο, έλαβα από το Ινστιτούτο ένα μέιλ, με το οποίο με πληροφορούσαν για υποτροφίες σπουδών στην Κίνα, της οποίες χορηγεί είτε το Ινστιτούτο, είτε το Κινεζικό κράτος. Η Κίνα γνωρίζει πολύ καλά ότι η εκμάθηση και η προώθηση της κινεζικής γλώσσας αποτελεί ένα ιδιαίτερα προσοδοφόρο εμπόριο. Στην Κίνα συναντάς ανθρώπους από όλον τον κόσμο που ήρθανε για να μάθουνε την γλώσσα. Έτσι, το 2011 έκανα αίτηση για τις υποτροφίες ενόσω η ελληνική κρίση βρισκόταν στο αποκορύφωμά της. Το 2012 με βρήκε υπότροφο του Κινεζικού κράτους μαζί με άλλα πέντε άτομα από την Ελλάδα. Μας παρείχαν στέγη σε φοιτητικές εστίες, μία μηνιαία αποζημίωση της τάξεως των 200 ευρώ, ενώ τα δίδακτρα ήταν καλυμμένα. Παρακολούθησα για ένα έτος προπαρασκευαστικό τμήμα για την κινεζική γλώσσα, και μετά ξεκίνησα την έρευνα για το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο της Σαγκάης ECUPL στο Διεθνές Δίκαιο.
— Ποιές ακριβώς είναι οι σπουδές σου; Ποιές άλλες γλώσσες μιλάς;
Είμαι απόφοιτος της Νομικής Αθηνών, και έχω μεταπτυχιακούς τίτλους στην Πολιτική Διοίκηση από το Πανεπιστήμιο του Μπάθ και την Πολιτιστική Διαχείριση από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Γνωρίζω αγγλικά, γερμανικά και ισπανικά.
— Πόσο καιρό ζεις στην Κίνα και σε ποια πόλη; Παράλληλα με τις σπουδές σου εργάζεσαι;
Ζω σχεδόν τρία χρόνια στην Σαγκάη. Διδάσκω στο Διεθνές Τμήμα του Πανεπιστημίου του Monterrey ITESM Νομική Φιλοσοφία και Βασικές Αρχές της Οικονομικής Διοίκησης σε πρωτοετείς φοιτητές. Παράλληλα, παραδίδω ιδιαίτερα μαθήματα γερμανικής γλώσσας.
Στην Σαγκάη ένιωσα ένα πράγμα, ότι δεν υπάρχουν εθνότητες. Δεν είναι όπως είναι στην Ευρώπη. Το αποδίδω στις δυσκολίες.
Αμείβεσαι ικανοποιητικά;
Ο μισθός μου για 24 ώρες διδασκαλίας τον μήνα είναι καλύτερος από τον μισθό ενός εκπαιδευτικού Μέσης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Μου επιτρέπει να ζω πολύ καλά, να έχω καλό διαμέρισμα, να μπορώ να έχω κοινωνική ζωή και κυρίως να ταξιδεύω στη Ασία. Για τα ιδιαίτερα μαθήματα αμείβομαι με 30 ευρώ την ώρα. Στην Σαγκάη τα ενοίκια είναι ακριβά και η συγκατοίκηση είναι κανόνας. Το ενοίκιο του διαμερίσματος είναι 860 ευρώ, είναι δυάρι και μοιράζομαι τα έξοδα με έναν συγκάτοικο από το Μεξικό.
— Είσαι ευχαριστημένος με την ζωή στην Κίνα; Σκοπεύεις να παρατείνεις και για πόσο την παραμονή σου εκεί;
Όχι για πολύ περισσότερο. Είμαι εδώ σχεδόν για τρία χρόνια, κάποια στιγμή σε κουράζει. Εδώ δεν είναι πάντα εύκολη η ζωή. Το πρώτο καιρό ήταν πάρα πολύ δύσκολα. Το έκανα κατά κύριο λόγο για τις σπουδές και την γλώσσα, αλλά και για το ρίσκο, το καινούργιο.
— Πριν από δύο αιώνες ακριβώς, το 1816, ο Ναπολέων είχε πει: «Quand la Chine s'éveillera, le monde tremblera.» Όταν η Κίνα ξυπνήσει, ο κόσμος θα σειστεί. Αποδεικνύεται de facto προφητικός ο Κορσικανός στρατηλάτης;
Ισχύει, κατ αρχάς, στον οικονομικό τομέα.
— Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε το ΔΝΤ στην τελευταία του σύνοδο, η Κίνα αποτελεί και επισήμως την πρώτη οικονομική δύναμη του κόσμου, ξεπέρασε δηλαδή τις ΗΠΑ. Η ανατροπή αυτή συνέβη πολύ νωρίτερα απ ότι περίμεναν ακόμα και οι πιο επιφανείς αναλυτές των παγκόσμιων οικονομικών μεγεθών. Η αξία της κινεζικής οικονομίας αγγίζει τα 11 τρισεκατομμύρια ευρώ, ενώ εκείνη των ΗΠΑ υπολογίζεται σε 10,8 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Η Κίνα έχει περίπου 385 δισεκατομμυριούχους, και κάθε εβδομάδα γίνονται μερικές δεκάδες εκατομμυριούχοι. Στον πολιτιστικό τομέα οι Κινέζοι πιο πολύ μαθαίνουν από την Δύση. Είναι πολύ προσανατολισμένοι προς στην Δύση, η Κίνα δεν διατηρεί την παράδοσή της. Κυριαρχεί μία μίξη δυτικής κουλτούρας με πολύ γκλάμουρ και χλιδή. Μετά την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο δεν τους έμειναν και πολλά πράγματα. Από το1966 μέχρι το 1976, όσο διήρκεσε δηλαδή η Πολιτιστική Επανάσταση, η μόρφωση, ο πολισμός, η παράδοση της Κίνας υπέστησαν σοβαρό, και εν πολλοίς ανεπανόρθωτο πλήγμα.
— Πώς συνέβη αυτό;
Ο Μάο είχε υποστηρίξει ότι η μόρφωση, ο πολιτισμός είναι πλούτος και ότι ο πλούτος δε μπορεί να ανήκει σε μερικούς. Πρέπει ακόμη κι ο καθηγητής Πανεπιστημίου να εργαστεί στην καλλιέργεια του ρυζιού, να γνωρίζει τι σημαίνει χειρωνακτική εργασία και παραγωγική διαδικασία. Όλο αυτό παρανοήθηκε και η Κίνα έφτασε στο σημείο, όπου πολλά θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία καταστράφηκαν, η επίσημη εκπαίδευση παρέλυσε και πανεπιστήμια δεν υπήρχαν. Γνώρισα μία κοπέλα τριάντα ενός χρόνων που μου έλεγε ότι δημοτικό πήγε στην ηλικία των έντεκα ετών.
— Μιλάμε λοιπόν, κυρίως για οικονομική κυριαρχία και συνεπώς γλωσσική;
Ένας στους πέντε κατοίκους του πλανήτη μιλάει κινεζικά λόγω μεγάλου πληθυσμού Κίνας.
— Οι περισσότεροι Έλληνες για ποιο λόγο έρχονται;
Στην Σαγκάη είμαστε περίπου 100 Έλληνες, στο Πεκίνο είναι περισσότεροι. Οι νέοι έρχονται κυρίως για να μάθουν την γλώσσα και να κάνουν σπουδές σε ανώτατο πανεπιστημιακό επίπεδο. Κάποιοι έρχονται και για επιχειρηματικούς λόγους, αλλά οι περισσότεροι έρχονται για να μάθουν την γλώσσα και να δουλέψουν εδώ λόγω κρίσης. Ο μέσος όρος παραμονής είναι πέντε έτη, γιατί τότε μιλάς καλά κινεζικά.
Η Κίνα είναι μια περιπέτεια, μόνο που κάθε μέρα δεν γνωρίζεις αν θα είναι καλή ή κακή περιπέτεια. Σαν εμπειρία ζωής δεν θα το ξεχάσω ποτέ.
— Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζει ένας Έλληνας εκεί;
Στην Σαγκάη ένιωσα ένα πράγμα, ότι δεν υπάρχουν εθνότητες,. Δεν είναι όπως είναι στην Ευρώπη. Το αποδίδω στις δυσκολίες. Εδώ ζούνε 23 εκατομμύρια άνθρωποι. Όταν έρχεσαι, σε βοηθάνε ξένοι που μιλάνε την γλώσσα και ο πρώτος κινέζος κολλητός. Αυτό είναι κάτι σαν ανέκδοτο για όλους εμάς εδώ. Όλοι έχουμε τον πρώτο κινέζο κολλητό που μας έσωσε τον πρώτο καιρό.
— Οι Έλληνες έχετε δημιουργήσει κοινότητες εκεί; Είσαστε δεμένοι ή χάνεστε από τις αποστάσεις, τον υπερπληθυσμό και τις ανάγκες της εργασίας;
Όχι, στα τρία χρόνια που ζω στην Κίνα δεν έχουμε καμία επικοινωνία μεταξύ μας. Καμία επαφή. Είμαστε ο μόνος λαός που δεν είμαστε οργανωμένοι. Οι Ισπανοί ή οι Γάλλοι, που είναι πολύ μεγάλες κοινότητες είναι πολύ οργανωμένοι. Έχουν και ειδικά blogs στην γλώσσα τους για να βρίσκουν εργασία.
— Έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των Ελλήνων στην Κίνα; Για ποιο λόγο πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό, ενώ πριν από λίγα χρόνια θα έμοιαζε απίθανο;
Ναι, και σε μικρότερες κινεζικές πόλεις, όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως για να βρούνε εργασία, αλλά και γιατί η ίδια η Κίνα τους θέλει ως expats, απορροφά δηλαδή άτομα με υψηλή επαγγελματική ειδίκευση.
— Η εμπειρία αποδείχθηκε ανώτερη των προσδοκιών σου ή το αντίστροφο;
Η Κίνα είναι μια περιπέτεια, μόνο που κάθε μέρα δεν γνωρίζεις αν θα είναι καλή ή κακή περιπέτεια. Σαν εμπειρία ζωής δεν θα το ξεχάσω ποτέ.
— Ποια είναι για σένα η σημαντικότερη εμπειρία, όφελος που αποκόμισες από την παραμονή σου εκεί;
Ότι όπου και να βρεθώ στον πλανήτη γη, δεν θα μου φαίνεται τίποτα δύσκολο. Τόσο δύσκολα ήταν. Έγινα πολύ υπομονετικός. Η διαφορετικότητα εδώ είναι τόσο έντονη, που αν δεν κάνω πίσω εγώ, δεν θα καταφέρω να επιβιώσω. Είναι σαν να έχω πάει είκοσι φορές στον ελληνικό στρατό. Ένας κανόνα ισχύει ότι δεν υπάρχουν κανόνες.
— Θα παρότρυνες κάποιον νέο να κάνει κάτι ανάλογο;
Είναι δική μου στάση ζωής. Η αλήθεια είναι ότι για τους Έλληνες δεν είναι προσφιλής προορισμός η Κίνα και εν γένει η Ασία. Είναι κάτι αρκετά ξένο για εμάς.
Η Κίνα θέλει να κάνει την Σαγκάη νέο Χονγκ Κονγκ. Το Χονγκ Κονγκ είναι τεράστιο οικονομικό κέντρο, εγώ το λέω τροπικό Λονδίνο. Το Κινεζικό Κράτος θέλει να μετατρέψει κάτι αμιγώς κινεζικό σε οικονομικό κέντρο, κυρίως στερώντας ελευθερίες.
— Για να ταξιδέψει κανείς στην Κίνα χρειάζεται visa; Είναι δύσκολη και χρονοβόρα η διαδικασία;
Υπάρχουν τριών ειδών visa. H τουριστική visa δεν κοστίζει ιδιαίτερα και κάνει περίπου μία εβδομάδα για να βγει. Η εργασιακή visa, δηλαδή για να έρθεις στην Κίνα να εργαστείς, είναι πιο πολύπλοκη και πλέον οι ξένοι εργαζόμενοι δεν είναι τόσο επιθυμητοί. Η έκδοσή της έχει πολλές προϋποθέσεις, η Κίνα ναι μεν ανοίγει τα σύνορά της, σιγα-σιγά όμως τα μαζεύει. Η επιχειρησιακή visa βγαίνει πιο εύκολα, διότι οι επενδυτές είναι ευπρόσδεκτοι. Νομίζω κοστίζει περίπου 2.500 ευρώ.
— Κατά την γνώμη σου ποιό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Κινέζοι στην χώρα τους; Μιλώντας με έναν άλλον Έλληνα, που έχει ζήσει στο Πεκίνο έξι χρόνια, μου ανέφερε την ρύπανση του περιβάλλοντος και την ακρίβεια. Μου εξηγούσε ότι πρέπει να αγοράσεις φρούτα, τα οποία δεν προέρχονται από επιβαρυμένες περιοχές και εισαγόμενα γαλακτοκομικά, τα οποία είναι πάρα πολύ ακριβά. Μου έλεγε ότι βάζουν στο γάλα μελαμίνη προκειμένου να ανεβεί ο πρωτεϊνικός δείκτης, ουσία ιδιαίτερα επιβαρυντική για τα νεφρά, και ότι είχαν σημειωθεί θάνατοι βρεφών εξαιτίας αυτής της τακτικής.
Η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι 180 μικρογραμμάρια μονοξείδιο του άνθρακα ανά κυβικό μέτρο αέρα. Τις περισσότερες φορές το επίπεδο ρύπανσης στο Πεκίνο και την Σαγκάη είναι 45 με 50 φορές πάνω από το επιτρεπόμενο όριο λόγω της εκβιομηχάνισης. Ένα θέμα που επιδρά αρνητικά στην καθημερινότητά τους, εκτός από την μόλυνση, είναι τα εθνικιστικά προβλήματα που έχουν με γείτονες, οι διεκδικήσεις εδαφών. Η Κίνα έχει διαφορές με την Ιαπωνία για ένα νησί, και για πολύ καιρό έκαιγαν οτιδήποτε γιαπωνέζικο στην Κίνα, εστιατόρια, καταστήματα, συνοικίες.
— Πώς θα περιέγραφες την κατάσταση με το ιντερνέτ; Στην Κίνα η λογοκρισία είναι νόμος του κράτους. Οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα κατατάσσουν την Κίνα ως την χώρα με την πιο αυστηρή λογοκρισία και τους περισσότερους netizens κρατούμενους, 77 τον αριθμό.
Τραγική. Αλλά οι λόγοι δεν είναι μόνο πολιτικοί. Όταν έχει 1,4 δις πληθυσμό, γιατί να επιτρέψεις στον Μαρκ Ζάκερμπεργκ να αποκτήσει πρόσβαση στην αγορά σου; Οι Κινέζοι έχουν το δικό τους facebook, το weibo, δικά τους δηλαδή κοινωνικά δίκτυα. Έχουν δικές τους μηχανές αναζήτησης, αντί για google έχουν το baibu. Εφαρμογές chat είναι το weixin, renren, qq, τα οποία λειτουργούν και ως δικό τους twitter. Όλα τα δυτικά είναι μπλοκαρισμένα, δεν υπάρχει ούτε google maps, oύτε instagram, ειδικά μετά τον ξεσηκωμό στο Χονγκ Κονγκ. Και εννοείται ότι όλα τα δικά τους δίκτυα, εφαρμογές, μηχανές είναι ελεγχόμενα από την λογοκρισία. Π.χ. κάθε 4 Ιούνη, που είναι η επέτειος της Tian Anmen δεν μπορείς να γράψεις τίποτα που να έχει μέσα τον αριθμό 4 ή το όνομα της πλατείας, και το ιντερνέτ είναι μη προσβάσιμο για 2 ημέρες. Όταν ο Πούτιν είχε επισκεφθεί πέρυσι την Κίνα μαζί με τον Μπαν Κι-Μουν δεν είχαμε ιντερνέτ για δέκα μέρες πριν και δέκα ημέρες μετά. Κάτι, όμως, που αγαπάμε όλοι οι ξένοι είναι το λεγόμενο taobao, ένα κινεζικό ebay, όπου μπορείς να αγοράσεις ότι υπάρχει σε αυτόν τον πλανήτη σε τιμή, που δεν έχει ποτέ φανταστεί. Οργανώνουμε βραδιές shopping, όπου απλά ψωνίζουμε για ώρες χαζομάρες έτσι για την πλάκα. Επίσης, το ταομπαο σε σώζει όταν είσαι καινούργιος εδώ, γιατί μέσα σε μία ημέρα μπορείς να στήσεις σπίτι με πολύ χαμηλό μπάτζετ.
— Πώς θα περιέγραφες την κατάσταση στο Χονγκ Κονγκ;
Το περιμέναμε όλοι, απλώς δεν ξέραμε πότε θα συμβεί. Από την στιγμή που η Αγγλία παραχώρησε το Χονγκ Κονγκ στην Κίνα, το 1994, η Κίνα δεν έβλεπε με καλό μάτι το γεγονός ότι το Χονγκ Κονγκ και η Σιγκαπούρη αποτελούν τα μεγαλύτερη οικονομικά κέντρα της Ασίας. Η Κίνα θέλει να κάνει την Σαγκάη νέο Χονγκ Κονγκ. Το Χονγκ Κονγκ είναι τεράστιο οικονομικό κέντρο, εγώ το λέω τροπικό Λονδίνο. Το Κινεζικό Κράτος θέλει να μετατρέψει κάτι αμιγώς κινεζικό σε οικονομικό κέντρο, κυρίως στερώντας ελευθερίες. Πριν από ένα μήνα περίπου η οικονομική ζωή στο Κονγκ είχε διαταραχθεί πλήρως.
— Ποιές είναι οι διαφορές που έχουν το Πεκίνο με Χονγκ Κονγκ;
Το Πεκίνο θέλει να επιλέγει εκείνο τους υποψηφίους στις εκλογές του Χονγκ Κονγκ, ή θέλει οι δικαστές παραδείγματος χάριν να διαθέτουν διαπιστευτήρια πατριωτικού φρονήματος.
— Έχεις αποκτήσει φίλους εκεί; Κινέζους ή άλλης εθνικότητας; Μπορούν εύκολα Κινέζοι και Έλληνες να συγχρωτιστούν, να κάνουν παρέα, να έχουν τις ίδιες αγωνίες και να γελούν με τα ίδια αστεία;
Έχουμε πολύ διαφορετική αντίληψη και νοοτροπία για τα περισσότερα. Οι Κινέζοι θα σε δουν ως μια μεγάλη ευκαιρία για να μάθουν κυρίως για την Δύση, αλλά σε βλέπουν πάντα ως καταναλωτή. Δεν τους λένε, άλλωστε κόκκινους καπιταλιστές;
— Ποιόν τίτλο θα έδινες σε αυτήν την συνέντευξη ή στην ζωή σου εν γένει εκεί;
Τι κάνω εγώ εδώ; Το έλεγα για δύο χρόνια. Το λένε όλοι οι ξένοι τα δύο πρώτα χρόνια.
— Ποιο είναι το πιο καλό στοιχείο των Κινέζων; Της Κίνας;
Το πιο θετικό στοιχείο των Κινέζων είναι ότι άπαξ αποφασίσουν να σε βοηθήσουν, σε βοηθούν με όλες τους τις δυνάμεις. Της Κίνας; Η Ταιβάν. Η Ταιβάν δεν ανήκει στην Κίνα, είναι όμως το πώς θα ήταν η Κίνα, αν δεν είχε γίνει ποτέ κομμουνιστική. Είναι καπιταλιστική Κίνα.
— Αισθάνεσαι ασφαλής στην Κίνα;
Υπάρχει μεγάλη ασφάλεια, δεν υπάρχει εγκληματικότητα, οι Κινέζοι φοβούνται πολύ το κράτος. Επιπλέον, εδώ υπάρχει η δημοτική αστυνομία, η οποία είναι πολύ αυστηρή, ορίζεται από το Κόμμα, και είναι ο φόβος και το τρόμος στην γειτονιά. Μπορεί να σε κλέψουν, αλλά δεν θα σου επιτεθούν ποτέ, δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την σωματική σου ακεραιότητα.
— Και πώς περνάει ο καιρός στην Σαγκάη;
Πολλοί λένε ότι η Σαγκάη βρωμάει χρήμα, αλλά δεν το βλέπεις ποτέ. Το χρήμα είναι η ζωή που δεν βλέπεις. Ο πλούτος αυτός προέκυψε κυρίως από διαφθορά. Για εμάς, συνήθως οι έξοδοί είναι τα γεύματα των 10 ευρώ. Όμως, σε αντίθεση με τους Κινέζους, οι οποίοι δεν έχουν αίσθηση του δημοσίου χώρου, -δεν τον απολαμβάνουν- και του δικαιώματος του συναθροίζεσθαι, εμείς μαζευόμαστε σε πάρκα και κάνουμε όμορφα πράγματα. Πολλές φορές ανεβαίνουμε παράνομα στις ταράτσες από τους ουρανοξύστες, παραβιάζοντας κάποια πόρτα ή πηδώντας σιδεριές και κάνουμε γεύματα. Είναι κάτι που κάνουμε για να περνάμε όμορφα.
— Και μιλώντας για τίγρεις... Ο Πούτιν είχε απελευθερώσει τον Μάιο μία σιβηρική τίγρη κοντά στον ποταμό Αμούρ. Πριν από λίγες εβδομάδες το αιλουροειδές αυτομόλησε κολυμπώντας στην Κίνα προς αναζήτηση καλύτερης τροφής. Πώς πιστεύεις ότι θα το εκλάβει ο Ρώσος ηγέτης;
Δεν γνωρίζω πώς θα το εισπράξει ο Ρώσος Πρόεδρος, η αλήθεια είναι ότι έρχονται πολλοί Ρώσοι για να ζήσουν εδώ, να σπουδάσουν ή να εργαστούν. Υποθέτω ότι η τίγρης θα κουράστηκε από το σταλινικής εμπνεύσεως συντηρητικό κράτος του Πούτιν.
— Μπορεί να ήθελε να έρθει στην Σαγκάη.
Είναι Σανκχάη. Η Σανκχάη γράφεται με δύο ιδεογράμματα, το πρώτο σημαίνει πάνω και το δεύτερο θάλασσα. Η μαγεία, όμως, του δεύτερου έγκειται στο ότι είναι ο συνδυασμός από τα ιδεογράμματα, νερό και όλα, που τελικά όλα τα νερά σημαίνει ωκεανός, ήτοι πάνω από όλα τα νερά.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στις 27.10.2014
