Όχι πως η Κυψέλη δεν έχει υπάρξει τόσο στις αστικές όσο και στις καλλιτεχνικές δόξες της, για πολλές δεκαετίες τώρα, αλλά και η τελευταία (συμπτωματικά συντονισμένη) κίνηση δύο εκ των πιο σύγχρονων cutting edge γκαλερί της Αθήνας συμπληρώνει ένα από τα πιο ενδιαφέροντα -και συγχρονισμένα με τη σημερινή Αθήνα- παζλ. Μια καθαρά... κατοικήσιμη περιοχή, με διατηρημένα αρχιτεκτονικά στοιχεία της «κοσμοπολίτικης» αίγλης των νεοκλασικών μονοκατοικιών και των πρώτων Bauhaus πολυκατοικιών και τις «εργολαβικές» πολυκατοικίες, με παλιούς και καινούργιους κατοίκους -όχι περαστικούς- από διαφορετικά μέρη του κόσμου (και μαζί την πολύμορφη αγάπη τους για τη γειτονιά, όπως κανείς τη νιώθει), στην οποία συνυπάρχουν το «ιδιωτικό» και το δημόσιο, σκιαγραφεί εξαιρετικά την ουσιαστική (και αστική) ιστορία αυτής της πόλης και μοιάζει να είναι ένα από τα βασικά σύγχρονα μνημεία της Αθήνας.
Πέρα από την γκρίνια, αυτό που είναι μαγικό με την Κυψέλη είναι ότι είναι μια από τις ελάχιστες περιοχές όπου τίποτα δεν είναι «πιεσμένο», με την έννοια της εκβιαστικής αλλαγής. Οι μεταμορφώσεις της μοιάζουν να συμβαίνουν οργανικά, σχεδόν σαν συμπτώματα της σύγχρονης ζωής, και επειδή δεν υπάρχει πάντα βία ή βιασύνη, οι «στρώσεις» από τις διαφορετικές φάσεις μένουν ορατές και συνθέτουν κάθε φορά μαζί με την καινούργια φάση το νέο ύφος της περιοχής. Η Κυψέλη ως γειτονιά μοιάζει να έχει τον πιο ενδιαφέροντα μεταλλασσόμενο χαρακτήρα και να μπορεί να εμπεριέχει αρμονικά τελικά -όσο γίνεται βέβαια στην Αθήνα- τις ετερόκλητες μορφές του κέντρου αυτής της πόλης. Είναι αυθεντικότατη!
Μια ακόμη βόλτα, λοιπόν, στην Κυψέλη, ένα βροχερό σαββατιάτικο μεσημέρι, στις καινούργιες «εικαστικές» προσθήκες της γειτονιάς, τον καινούργιο χώρο του Βασίλη Δούπα (της γκαλερί Appartment) στην οδό Ιθάκης, και της Λωραίνης Αλιμαντίρη -Gazonrouge- στην οδό Κυκλάδων, αλλά και στον εφήμερο χώρο-πρότζεκτ, όπου η Σοφία Μαυρουδή επιμελήθηκε την έκθεση Genius Loci, μας φέρνει αντιμέτωπους, έτσι απλά, με τις προαναφερθείσες... στρώσεις!
Σε ένα ανακαινισμένο νεοκλασικό διαμέρισμα 300 τετραγωνικών μέτρων, με υπέροχα γύψινα στο ταβάνι και αυθεντικό παλιό παρκέ, με υπέροχες τζαμένιες πόρτες και χώρους που σε βάζουν να βηματίσεις (αντανακλαστικά) σε ρυθμό βαλς μεταφέρθηκε η γκαλερί Appartment, η οποία παρουσιάζει έργα της νέας (με διεθνή καριέρα) ζωγράφου Έμι Αβόρα. Μια δουλειά που ταιριάζει απόλυτα με το περιβάλλον και μοιάζει να «γιορτάζει» αυτή την έναρξη. Η συνέχεια του προγράμματος της γκαλερί μοιάζει επίσης πολλά υποσχόμενη και μάλιστα με πολύ ενδιαφέρουσες αντιθέσεις μεταξύ έργων και χώρου... απ' ό,τι μαθαίνουμε, συζητώντας στην υπέροχη κουζίνα του χώρου! Ζητείστε ένα ποτήρι νερό και εάν σταθείτε τυχεροί θα δείτε και το παρασκήνιο.
Στον ακριβώς αρχιτεκτονικό αντίποδα, λίγο πιο κάτω μεταφέρθηκε η γκαλερί Gazon Rouge. Το ιστορικό κτίριο, φτιαγμένο από τον Αριστομένη Προβελέγκιο τη δεκαετία του '50, ανοίγει ξανά μετά από την περίοδο που το κατοικούσαν εκείνος και η γλύπτρια σύζυγός του. Μια από τις μοναδικές ουσιαστικά μοντέρνες μονοκατοικίες στο κέντρο της Αθήνας, φτιαγμένη με εξαιρετική οικονομία σε χώρους και επιλογές για τις «ταπεινές» ανάγκες δύο διανοούμενων, αγοράστηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο του Διονύση Σοτοβίκη, προκειμένου να ανακαινισθεί λιτά (με σεβασμό προς το αρχικό της ύφος) και να φιλοξενήσει τώρα ξανά την τέχνη. Η έκθεση εδώ, με τίτλο «Cabinet of a motion», σηματοδοτεί τη σχέση της σύγχρονης τέχνης με το ύφος του μοντέρνου οικήματος. Αφορά ένα σύνολο νέων, ανερχόμενων, διεθνών καλλιτεχνών και έχει συλληφθεί έτσι ώστε τα έργα να είναι σε διάλογο με τη δομή του κτιρίου. Ανάμεσα σε άλλα, ξεχωρίζουν κάποια καινούργια κολάζ της γνωστής Kirstine Roepstorff, ή μια μικρογραφία, έργο των Assume vivid astro focus, και το γλυπτό της Roseline Rannoch, το οποίο για μένα ήταν μια ανακάλυψη.
Η βόλτα μας τελειώνει στην Κυκλάδων 28, προκειμένου να προφτάσουμε την τελευταία μέρα της έκθεσης Genius loci, που επιμελήθηκε η Σοφία Μαυρουδή.
Σε ένα ακόμη παλιό νεοκλασικό της Κυψέλης, το οποίο, αυτήν τη φορά, αντί να είναι ανακαινισμένο, φέρει όλα τα ίχνη από τους προηγούμενους και τους νυν κατοίκους του, η Σοφία στήνει μια ομαδική έκθεση μεγαλύτερων και νεότερων Ελλήνων καλλιτεχνών προκειμένου να ενδυναμώσει τον διάλογο μεταξύ της ορατής καλλιτεχνικής μνήμης και των καινούργιων φιλοξενούμενων. Ανάμεσα στα έργα ξεχωρίζουν οι πίνακες του Βαγγέλη Γκόκα. Το επαναλαμβανόμενο πορτρέτο ενός άντρα, του οποίου δεν βλέπουμε ποτέ το πρόσωπο, καθώς είναι στραμμένος συνήθως προς τον τοίχο. Οι τοίχοι εδώ αλλά και το πάτωμα είναι γεμάτα χρώματα από προηγούμενες χρήσεις, και όλο το σπίτι σφύζει από βιωμένο χρόνο! Μέσα σε μια γενικότερη και πολύχρονη πια συζήτηση για την κατάρριψη της έννοιας του «μοντέρνου άσπρου κύβου» ως ιδανικού χώρου θέασης τέχνης, η έκθεση αυτή αλλά και όλοι οι καινούργιοι χώροι της Κυψέλης έρχονται να απαντήσουν στο πόσο σημαντικός είναι ο «συγκεκριμένος τόπος και χώρος» και η ορατή ιστορία του, τόσο για το παρελθόν όσο και για το παρόν και... το μέλλον!
Αυτήν τη φορά δεν προλάβαμε να πάμε... αλλά θα ήταν σημαντικό να αναφέρουμε ότι από το 1975 στο ισόγειο ενός νεοκλασικού στην Κυψέλη λειτουργεί η γκαλερί Αγκάθι, με πρόγραμμα στραμμένο προς την τοπική σκηνή και επιλογές αρκετά εμπορικές, ίσως καμιά φορά σχετικά συντηρητικές αλλά και ενδιαφέρουσες προτάσεις, και τον φοβερό ιδιοκτήτη Γιώργο Καρτάλο, ο οποίος όχι μόνο έχει καταφέρει να επικοινωνήσει την τέχνη σε προσωπικότητες του θεάτρου, αλλά επίσης υποδέχεται πάντα τους επισκέπτες του με το ζεστό χαμόγελο και την άνεση που χρειάζεται για να μην ξεχνάμε ότι η τέχνη, πέρα από σοβαρή ασχολία, είναι και καθημερινό συναίσθημα!
