Λίγες εβδομάδες μετά την επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας (επισήμως στις 12 Οκτωβρίου του 1944) είχαμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε σημεία της Πλάκας στα οποία διαδραματίστηκαν κάποιες αντιστασιακές ιστορίες στην Κατοχή. Υπεύθυνοι γι' αυτό το ταξίδι το Greek Cultural Institute και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης που διοργάνωσαν τον περίπατο την προηγούμενη Κυριακή με οδηγό τον συγγραφέα-δημοσιογράφο Κώστα Στοφόρο.
To ταξίδι ξεκίνησε από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Ραγκαβά, στην οδό Πρυτανείου 1, όπου βρίσκεται η καμπάνα που λέγεται πως πρώτη σήμανε την απελευθέρωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944. Στη συνέχεια ανηφορίσαμε στα Αναφιώτικα, όπου μιλήσαμε εκτενώς για την πρώτη αντιστασιακή πράξη στην Ελλάδα, το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από τον Απόστολο Σάντα και τον Μανώλη Γλέζο στις 31 Μαΐου του 1941.
Κατηφορίζοντας την οδό Στράτωνος, σταθήκαμε στο μνημείο που είναι αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο Κουκίδη, τον εύζωνο που υποτίθεται ότι, αρνούμενος να παραδώσει την ελληνική σημαία στους Γερμανούς, τυλίχτηκε με αυτήν κι έπεσε από την Ακρόπολη.
Στα Αναφιώτικα έγινε και εκτενής αναφορά στην ιστορία της Μαρίζας Κωχ που έζησε στη γειτονιά και είναι κόρη Γερμανού αξιωματικού, ο οποίος σκοτώθηκε από τους ίδιους τους κατακτητές. Η ίδια έχει παλαιότερα μιλήσει στη LifΟ γι' αυτή την ιστορία: «...Τελευταίο μήνυμα που πήρε η μάνα μου από τον πατέρα μου ήταν από τα κρατητήρια του Πειραματικού Γυμνασίου στο Κολωνάκι, όπου οι Ες-Ες φυλάκιζαν όσους Γερμανούς στρατιώτες είχαν κάνει οικογένεια με Ελληνίδες. Κατά την οπισθοχώρηση, όταν οι Γερμανοί άδειαζαν το κτίριο και εγκατέλειπαν την Αθήνα, νέοι επονίτες είχαν ανέβει στο καμπαναριό του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη και πυροβολούσαν. Μεταξύ τους και ο Νίκος Κούνδουρος, ο οποίος, πολλά χρόνια μετά, στη συναυλία της Μεταπολίτευσης, μου αφηγήθηκε πως στα κρατητήρια βρήκαν τα πτώματα πολλών Γερμανών αξιωματικών που οι δικοί τους άφησαν πίσω, αποχωρώντας ηττημένοι...».
Κατηφορίζοντας την οδό Στράτωνος, σταθήκαμε στο μνημείο που είναι αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο Κουκίδη, τον εύζωνο που υποτίθεται ότι, αρνούμενος να παραδώσει την ελληνική σημαία στους Γερμανούς, τυλίχτηκε με αυτήν κι έπεσε από την Ακρόπολη.
Επόμενη στάση, το σπίτι του Κωστή Παλαμά στην οδό Περιάνδρου. Εκεί έζησε ο ποιητής από το 1935 μέχρι τον θάνατό του στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Η κηδεία του, όπως είναι γνωστό, υπήρξε ένα σημαντικό αντιστασιακό γεγονός, με τον Άγγελο Σικελιανό να απαγγέλλει το περίφημο ποίημα που έγραψε το ίδιο εκείνο βράδυ: «Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!». Ως υποσημείωση να προσθέσουμε ότι η εικόνα που παρουσιάζουν ο δρόμος και το σπίτι του μεγάλου ποιητή είναι επιεικώς απαράδεκτη.
Το σπίτι Σεφεριάδη-Τσάτσου, στο νούμερο 9 της οδού Κυδαθηναίων, όπου έζησε για ένα διάστημα ο Γιώργος Σεφέρης, υπήρξε η επόμενη στάση. Στο ισόγειο του τριώροφου αυτού μεγάρου που χτίστηκε τη δεκαετία του 1920 έμενε ο νομπελίστας ποιητής όταν βρισκόταν στην Αθήνα. Στον μεσαίο όροφο έμενε ο πατέρας του και στον δεύτερο η αδερφή του, επίσης ποιήτρια, Ιωάννα Τσάτσου-Σεφεριάδη μαζί με τον σύζυγό της Κωνσταντίνο Τσάτσο, καθηγητή Φιλοσοφίας και Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Συζητήσαμε για τη στάση του μεγάλου ποιητή απέναντι στα γεγονότα της εποχής, αλλά και αργότερα, κατά τη δικτατορία, με τις δηλώσεις του εναντίον της χούντας.
Στον δρόμο της επιστροφής για το μουσείο περπατήσαμε στην ιστορική οδό Τριπόδων, όπου και μιλήσαμε για τα σπίτια όπου έχουν γυριστεί φιλμ όπως το Οι Γερμανοί ξανάρχονται. Επιστρέφοντας στο μουσείο, ξεναγηθήκαμε στη θεματική έκθεση που είναι αφιερωμένη στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου με σπάνια ντοκουμέντα της εποχής και αποσπάσματα από τις ταινίες Ξυπόλυτο Τάγμα και Οι Γερμανοί ξανάρχονται, που έδωσαν αφορμή για μια γενικότερη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο που αποτυπώθηκε η Κατοχή στον ελληνικό κινηματογράφο.
Ο επόμενος περίπατος είναι προγραμματισμένος για το απόγευμα του Σαββάτου 19 Νοεμβρίου με θέμα τον τρόπο που αποτυπώθηκε η Πλάκα στην ποίηση, στην πεζογραφία και στον κινηματογράφο.
Τrivia
Το σπίτι του Παλαμά
Το σπίτι του Κωστή Παλαμά, το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο από την Εφορεία Νεώτερων Μνημείων, κινδύνεψε το 2011 να βγει στο σφυρί λόγω χρεών της ιδιοκτήτριας, αλλά την τελευταία στιγμή έκανε ρύθμιση με την τράπεζα και ο πλειστηριασμός ματαιώθηκε.
Ένας ναός στον βράχο της Ακρόπολης
Η περιοχή όπου βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος του Ραγκαβά στα βυζαντινά χρόνια αποτελούσε την αριστοκρατική συνοικία της Αθήνας. Ο ναός στηρίζεται κυριολεκτικά στους πρόποδες του βράχου της Ακρόπολης.
Tο άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
