Τα ευρήματα μίας νέας μελέτης ερευνητικής ομάδας της Ιατρικής Σχολής, του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Cognitive Processing, συνδέoυν την εκτίμηση του μαύρου χιούμορ με υψηλότερο δείκτη ευφυίας. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο χαρακτηριστικό που εμφανίζει συσχέτιση, αλλά και οι χαμηλότερες τάσεις επιθετικότητας και διαταραχών της διάθεσης.
Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν την ιδέα ότι η επεξεργασία του χιούμορ εξαρτάται τόσο από γνωστικές, όσο και από συναισθηματικές πτυχές, και, κατά τα φαινόμενα, το μαύρο χιούμορ προκύπτει από μία περίπλοκη και γνωστικά απαιτητική επεξεργασία δεδομένων στον εγκέφαλο.
Οι ερευνητές προσέλαβαν 156 εθελοντές, άνδρες και γυναίκες, με μέση ηλικία τα 33 έτη, και τους ζήτησαν να αξιολογήσουν κατά πόσο κατανοούν και απολαμβάνουν 12 γελοιογραφίες μαύρου χιούμορ, οι οποίες ελήφθησαν από το "Black Book" του Γερμανού σκιτσογράφου Uli Stein.
Η γελοιογραφίες έθιγαν ευρεία ποικιλία θεμάτων από την ασθένεια και το θάνατο, μέχρι τον πόλεμο. Επί παραδείγματι, σε μία από αυτές απεικονίζεται ένας ηλικιωμένος σε τηλεφωνικό θάλαμο, να τελεί υπό σύγχυση και μία φωνή ακούγεται στο ακουστικό: "Καλέσατε στο σύλλογο αυτο-βοήθειας ασθενών με Αλτσχάιμερ. Αν θυμάστε ακόμη το λόγο, παρακαλούμε μιλήστε μετά τον τόνο".
Για κάθε γελοιογραφία, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να βαθμολογήσουν κατά πόσο την έβρισκαν χυδαία, άνοστη, αστεία και προβλέψιμη, όπως επίσης και που τοποθετούσαν το punchline. Επίσης, εξετάστηκαν οι ίδιοι για διάφορα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως το σκορ λεκτικής και μη νοημοσύνης, ενδεχόμενες διαταραχές της διάθεσης, επίπεδα επιθετικότητας, και εκπαιδευτικό υπόβαθρο.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε καμία διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στην εκτίμηση του μαύρου χιούμορ, όπως επίσης, και η ηλικία δεν φάνηκε να συνιστά παράγοντα. Εντούτοις, ήταν σε θέση να εντοπίσει ένα σχήμα κατηγοριοποίησης των συμμετεχόντων σε τρεις ομάδες, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους και τις αξιολογήσεις που έδωσαν στις γελοιογραφίες:
- Μέτρια κατανόηση και προτίμηση του μαύρου χιούμορ, η οποία συνδέεται με μέτρια λεκτική και μη-λεκτική νοημοσύνη, χαμηλότερη πιθανότητα διαταραχών της διάθεσης, και μέτρια επίπεδα επιθετικότητας.
- Μέτρια κατανόηση του μαύρου χιούμορ και απαρέσκεια, συνδεόμενη με μέτρια λεκτική και μη-λεκτική νοημοσύνη, υψηλότερη πιθανότητα για διαταραχές της διάθεσης και αυξημένες τάσεις επιθετικότητας.
- Υψηλή κατανόηση και προτίμηση του μαύρο χιούμορ, σημαντικά συσχετιζόμενη με υψηλότερη λεκτική και μη-λεκτική νοημοσύνη, εξαιρετικά χαμηλή πιθανότητα διαταραχών της διάθεσης, και χαμηλές τάσεις επιθετικότητας.
Για να μην προβούμε σε υπερεκτίμηση της αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων, να επισημάνουμε ότι η μελέτη είναι μικρή, με περιορισμένο δηλαδή μέγεθος δείγματος, και η εξαγωγή δεδομένων βασίζεται στην αυτο-αναφορά των συμμετεχόντων. Θα ήταν φρόνιμο να λάβει κανείς υπόψιν αυτούς τους περιορισμούς.
Επίσης, η μελέτη αναδεικνύει μόνο τη συσχέτιση μεταξύ νοημοσύνης, συναισθηματικής κατάστασης, τάσεις επιθετικότητας, και μαύρου χιούμορ, δίχως να διερευνεί περαιτέρω την ύπαρξη αιτιότητας μεταξύ τους. Ποιες είναι, επομένως, οι υποθέσεις των ερευνητών για τη διαφαινόμενη συσχέτιση;
Η πιο ευσταθής υπόθεση θέλει, όσους είναι σε θέση να εκτιμήσουν το μαύρο χιούμορ, να φέρουν εις πέρας ένας σύνθετο έργο επεξεργασίας πληροφοριών, το οποίο όχι μόνο απαιτεί υψηλότερη νοημοσύνη, αλλά και μια ανάλαφρη, ψύχραιμη αντιμετώπιση των πραγμάτων. Η αρνητική διάθεση και τα υψηλά επίπεδα επιθετικότητας ενδεχομένως να παρεμποδίζουν την ικανότητα των ανθρώπων να εκλαμβάνουν το μαύρο χιούμορ ως αστείο.
Στον αντίποδα του (ευλόγως) αναμενόμενου, όσοι έφεραν αυξημένες τάσεις επιθετικότητας δεν απολάμβαναν το μαύρο χιούμορ. Ίσως επειδή μία ζωή γεμάτη δυσπραγίες αφαιρεί αυτή την πολυτέλεια;
Επιπλέον, τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι αν και κάποιοι δεν έχουν την ευτυχέστερη διάθεση, τείνουν να μην αγκιστρώνονται στην ατυχία των άλλων ώστε να νιώσουν καλύτερα. Απλώς αδυνατούν να εισπράξουν το κωμικό στοιχείο στην όλη υπόθεση.
Φαινομενικά, μόνο τα άτομα που δεν έχουν επιθετική συμπεριφορά προς τους άλλους, καθώς και εύθραυστη διάθεση, μπορούν να αντέξουν την πολυτέλεια της σύνθετης γνωστικής επεξεργασίας που απαιτεί το μαύρο χιούμορ.
Μελέτες σαν και αυτή καταδεικνύουν την υποκειμενικότητα του χιούμορ, και τη συνάρτηση της με τις γνωστικές ικανότητες, τις προϋπάρχουσες διαθέσεις και αντιλήψεις του ατόμου. Καταρρίπτει, επίσης, την κοινώς διαδεδομένη πεποίθηση ότι όσοι επιδίδονται σε μαύρο χιούμορ είναι γκρινιάρηδες και επιρρεπείς στο σαδισμό. Τέλος, ενισχύει την ευρύτερη τάση συσχέτισης -στην επιστημονική βιβλιογραφία- της καλής κατανόησης του χιούμορ με υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης. Όσοι είναι ευφυείς, είναι καλύτερα εξοπλισμένοι για την κατανόηση των υπόγειων ερμηνειών της λεκτικής και μη επικοινωνίας. Μια καλή αίσθηση του χιούμορ είναι σεξουαλικά ελκυστική και ενδεχομένως να έχει επιλεγεί εξελικτικά, καθώς προδίδει ευφυΐα, δημιουργικότητα και άλλα σημαντικά γονικά χαρακτηριστικά.
Να σημειώσουμε ότι για άλλη μια φορά καταρρίπτεται υπόθεση που διατύπωσε ο Freud, ο οποίος θεωρούσε ότι το χιούμορ αποτελεί ασφαλή και κοινωνικά αποδεκτή διέξοδο εκτόνωσης των καταπιεσμένων σεξουαλικών και επιθετικών παρορμήσεων.
Αν ενδιαφέρεστε για τα πιο πρόσφατα άρθρα μου, έχετε ερωτήσεις ή επιθυμείτε να μου προτείνετε ένα θέμα, μπορείτε να με ακολουθήσετε στο Facebook και να επικοινωνήσετε μαζί μου.
σχόλια