Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για τους πρόσφυγες έχει οδηγήσει χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες να διαβιούν σε άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες και δεν πρέπει να επαναληφθεί με άλλες χώρες, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία σήμερα εν όψει της συμπλήρωσης ενός έτους από την υιοθέτηση της εν λόγω συμφωνίας.
Η συμφωνία, η οποία έχει ως στόχο την επιστροφή αιτούντων άσυλο πίσω στην Τουρκία θεωρώντας εκ προοιμίου ότι η τελευταία είναι ασφαλής για αυτούς, έχει αφήσει χιλιάδες ανθρώπους εκτεθειμένους σε άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες στα ελληνικά νησιά. Στη νέα Έκθεσή της με τίτλο «Ένα σχέδιο απόγνωσης», η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει επίσης παράνομες επιστροφές αιτούντων άσυλο στην Τουρκία οι οποίες συνιστούν κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων τους δυνάμει του διεθνούς δικαίου.
«Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας είναι καταστροφική για τους χιλιάδες που έχουν εγκλωβιστεί σε μία επικίνδυνη, απελπιστική και, καθώς φαίνεται, ατέρμονη κατάσταση αναμονής στα ελληνικά νησιά», τόνισε η Gauri van Gulik, Αναπληρώτρια Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη.
«Είναι ακραία υποκριτικό το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαλαλούν και προωθούν τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας ως μια επιτυχία, ενώ κλείνουν τα μάτια τους μπροστά στο αφόρητα υψηλό "τίμημα" που πληρώνουν όσοι υφίστανται τις συνέπειές της».
Στοιβαγμένοι στην εξαθλίωση
Όταν η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ, όλοι οι πρόσφυγες και μετανάστες αυτόματα βρέθηκαν κρατούμενοι σε κέντρα. Αν και δεν υφίσταται πλέον αυστηρό καθεστώς κράτησης, όσοι βρίσκονται στους καταυλισμούς εξακολουθούν να μην μπορούν να φύγουν από τα νησιά. Ως αποτέλεσμα, αναγκάζονται να υπομένουν, εδώ και μήνες και χωρίς προοπτική, άθλιες συνθήκες διαβίωσης σε υπερπλήρεις καταυλισμούς, με έλλειψη ζεστού νερού, ελλιπείς συνθήκες υγιεινής, κακή διατροφή και ανεπαρκή ιατρική φροντίδα.
Οι συνθήκες στα νησιά είναι όχι μόνο εξευτελιστικές, αλλά θέτουν και σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών. Το βράδυ της 24ης Νοεμβρίου 2016 εξερράγη φιάλη αερίου που χρησιμοποιούνταν για μαγείρεμα στον καταυλισμό της Μόριας στη Λέσβο, με αποτέλεσμα το θάνατο μίας 66χρονης Ιρακινής γυναίκας και ενός 6χρονου παιδιού που ζούσαν στη διπλανή σκηνή.
Οι δυσκολίες ως αποτέλεσμα των κακών συνθηκών υποδοχής στα νησιά αναμειγνύονται με τους φόβους των κατοίκων για την προσωπική ασφάλειά τους. Οι κακές συνθήκες στους καταυλισμούς, η αβεβαιότητα για το μέλλον που αντιμετωπίζουν πρόσφυγες και μετανάστες και η αμήχανη σχέση τους με τους τοπικούς πληθυσμούς, όλα συμβάλλουν σε σημαντικές εντάσεις που έχουν κατά καιρούς οδηγήσει σε βία. Πρόσφυγες έχουν επίσης υπάρξει θύματα επιθέσεων μίσους στον καταυλισμό της Σούδας στη Χίο.
Ο BKD, ένας 17χρονος Σύρος πρόσφυγας από το Χαλέπι περιέγραψε την επίθεση:
«Όταν έγινε η επίθεση, φοβηθήκαμε για τις ζωές μας και τρέξαμε έξω από τον καταυλισμό... Άνθρωποι ούρλιαζαν, παιδιά έκλαιγαν... δεν χρειαζόμαστε άλλες τέτοιες καταστάσεις στη ζωή μας...»
Γυναίκες πλήττονται ιδιαίτερα από την έλλειψη ασφάλειας στα ελληνικά νησιά, καθώς συχνά αναγκάζονται να ζουν σε καταυλισμούς και να χρησιμοποιούν τις ίδιες εγκαταστάσεις υγιεινής με τους άνδρες. Για παράδειγμα, έχουν παραπονεθεί για ανεπαρκή αριθμό σε αποκλειστικά γυναικείες τουαλέτες και ντους, αλλά και όπου υπάρχουν, οι πόρτες και ο φωτισμός δεν είναι κατάλληλα. Αρκετές γυναίκες είπαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι έχουν βιώσει ή ότι έχουν γίνει μάρτυρες σεξουαλικής παρενόχλησης, λεκτικής ή σωματικής, ή ενδοοικογενειακής βίας.
Οι άνθρωποι πρέπει να συνεχίσουν την πορεία τους, όχι να επιστραφούν πίσω στην Τουρκία
Η επιστροφή, ως κύριος στόχος της συμφωνίας, κάθε παράτυπα εισερχόμενου στα ελληνικά νησιά πίσω στην Τουρκία, εδράζεται στην υπόθεση ότι η Τουρκία συνιστά ασφαλή χώρα για τους αιτούντες άσυλο.
Αν και τυπικά κανένας αιτών άσυλο δεν έχει έως σήμερα επιστραφεί από την Ελλάδα στην Τουρκία με την αιτιολογία ότι δήθεν η Τουρκία είναι ασφαλής, η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει περιπτώσεις αιτούντων άσυλο που, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, επεστράφησαν αστραπιαία χωρίς να τους δοθεί η ευκαιρία να ζητήσουν άσυλο ή να ασκήσουν έφεση κατά της επιστροφής τους.
«Όσο η Τουρκία εξακολουθεί να μην είναι ασφαλής χώρα, η Ε.Ε. πρέπει να εργαστεί από κοινού με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να μεταφερθούν άμεσα αιτούντες άσυλο στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να εξασφαλίσουν την πρόσβασή των τελευταίων σε μετεγκατάσταση σε άλλες χώρες της Ε.Ε.», δήλωσε η Gauri van Gulik.
«Κανείς δεν πρέπει να πεθαίνει από το κρύο στο κατώφλι της Ευρώπης. Οι ηγέτες που υποστηρίζουν ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας θα μπορούσε να είναι ένα πιλοτικό σχέδιο για νέες συμφωνίες με άλλες χώρες, όπως η Λιβύη, το Σουδάν, ο Νίγηρας, θα πρέπει να δουν τις φρικτές συνέπειές της ως μια προειδοποίηση: κάτι τέτοιο δεν πρέπει να επαναληφθεί».
