Χτες βράδυ, η Φιλαρμονική του Βερολίνου τίμησε το μαέστρο που πέθανε τον Γενάρη (και που κανονικά θα διηύθυνε την εν λόγω συναυλία). Τα περισσότερα απ' τα έργα που ακούστηκαν χτες, σε μια συναυλία που μεταδόθηκε ζωντανά απ' το ίντερνετ, η Φιλαρμονική τα έπαιξε χωρίς μαέστρο - και αυτός ήταν ένας πολύ δυνατός συμβολισμός.
Ξέροντας πως η αγαπημένη μου _erin είχε εντρυφήσει στο έργο του Abbado της ζήτησα να επιλέξει για μας πέντε σημαντικές μουσικές στιγμές του. Πρώτα όμως λίγα λόγια για τον ίδιο.
==
Τον περασμένο Ιανουάριο η παγκόσμια μουσική κοινότητα θρήνησε το θάνατο ενός από τους σπουδαιότερους maestro του 20ου αιώνα και εξαίρετου καλλιτέχνη, ο οποίος με το έργο του χάραξε σημάδια ανεξίτηλα και ικανά να αντέξουν στην αδυσώπητη δοκιμασία του χρόνου.
Γεννημένος το 1933 στο Μιλάνο o Claudio Abbado, ήταν γιός του βιολονίστα και συνθέτη Michelangelo Abbado ενώ και o αδερφός του Marcello Abbado ακολούθησε επίσης μουσική πορεία. Μεγαλώνοντας λοιπόν μέσα σ’ ένα άκρως καλλιτεχνικό περιβάλλον, ο Claudio Abbado σπούδασε πιάνο, σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας στο Giuseppe Verdi Conservatory της γενέτειράς του. Έπειτα μετέβη στη Βιέννη όπου επέκτεινε τον κύκλο των σπουδών του.
Ανάμεσα στις πρώτες διακρίσεις του ήταν το Serge Koussevitsky Prize (1958) και το Βραβείο Δ. Μητρόπουλος (1963) χάρη στο οποίο του δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψει για ένα διάστημα με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης.
Μια εκτενής βιογραφική αναφορά γύρω από τη ζωή και το έργο του σπουδαίου αυτού αρχιμουσικού ασφαλώς δεν ανήκει στις προθέσεις αυτού του μικρού αφιερώματος (εξάλλου οι λεπτομερείς βιογραφικές αναφορές βρίθουν στο διαδίκτυο, όπως για παράδειγμα αυτή της Deutsche Grammophon).
Αξίζει ωστόσο να αναφερθούν οι συνεργασίες του (ως επί το πλείστον μακροχρόνιες) με τη Scala του Milano, τη Φιλαρμονική της Βιέννης, την Κρατική Όπερα της Βιέννης, την Halle Orchestra, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Σικάγο και τη Φιλαρμονική του Βερολίνου το τιμόνι της οποίας ανέλαβε διαδεχόμενος τον Herbert von Karajan το 1989. Επιπλέον ο Claudio Abbado ίδρυσε και νέα ορχηστικά σχήματα τα οποία αφορούσαν κυρίως νέους μουσικούς (την Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Gustav Mahler Youth Orchestra, και την Orchestra Mozart) με τα οποία συνεργαζόταν με πάθος, απέραντη αγάπη και αφοσίωση.
Πραγματοποίησε ένα τεράστιο όγκο ηχογραφήσεων με την Deutsche Grammophon, τη Decca και τη Sony.
Και ασφαλώς –αν και περιττή ως αυτονόητη– είναι απαραίτητη η αναφορά στις πολυάριθμες βραβεύσεις του: με τον Μεγάλο Σταυρό της Λεγεώνας της Τιμής, το Imperial Prize της Ιαπωνίας, το Mahler Medal, το Khytera Prize, το Mozart Medal, το Ernst von Siemens Music Prize και το Βραβείο Grammy στο 1997 και το 2005.
Έξοχος εκφραστής μιας τεράστιας γκάμας μουσικών συνθέσεων, διηύθυνε και ηχογράφησε πληθώρα Ρομαντικών έργων, με έμφαση στις Συμφωνίες του Gustav Mahler (τις οποίες ηχογράφησε αρκετές φορές) αλλά και πιο σύγχρονες συνθέσεις γραμμένες από δημιουργούς του 20ου αιώνα όπως οι Igor Stravinsky, Arnold Schoenberg, Karlheinz Stockhausen, Giacomo Manzoni, Luigi Nono, Bruno Maderna, Thomas Adler, Franco Donatoni κ.α.
Οι μουσικοί με τους οποίους συνεργάστηκε σε αυτή την τόσο εμπνευσμένη πορεία του, τον χαρακτηρίζουν φιλικό, διακριτικό, ήπιο και απολύτως συνεργάσιμο χωρίς την παραμικρή επιθυμία επιβολής εξουσίας, κάτι που ωστόσο οφείλεται και σε ένα προσωπικό του βίωμα: συχνά ανέφερε ότι παρακολουθούσε τις πρόβες του Arturo Toscanini και αισθανόταν να τον απωθεί έντονα ο τυραννικός και συχνά καταχρηστικός τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζε την ορχήστρα, ενώ ο ίδιος προτιμούσε και τελικά υιοθέτησε την ευγενή συμπεριφορά του Bruno Walter.
Τέλος μετά από σχολαστική προετοιμασία, η οποία περιλάμβανε την αναζήτηση των αρχικών πηγών και τις σημειώσεις του εκάστοτε συνθέτη, ο Abbado διηύθυνε πάντα από μνήμης -χωρίς παρτιτούρες στο πόντιουμ. Εξάλλου ο ίδιος είχε κάποτε πει ότι: «the term ‘great conductor’ has no meaning for me. It is the composer who is great!»
Ο Claudio Abbado «αναχώρησε» πριν προλάβει να ανταπεξέλθει σε όλες τις ειλημμένες υποχρεώσεις του, μεταξύ των οποίων και μια σειρά από συναυλίες με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου. Χθες το βράδυ λοιπόν (17/5/2014) η εν λόγω ορχήστρα απέτισε φόρο τιμής στον μέγιστο μαέστρο Claudio Abbado ερμηνεύοντας 3 έργα, τα 2 εκ των οποίων χωρίς μαέστρο! Στο επίσημο site της Berliner Philharmoniker η συναυλία προλογίστηκε ως εξής:
«The Berliner Philharmoniker pay tribute to Claudio Abbado with deep love and gratitude and dedicate these concerts to his memory.
In remembrance of this painful loss, Frank Peter Zimmermann will play Wolfgang Amadeus Mozart’s Violin Concerto in G major without conductor during the first half of the concert.
Also the opening piece, the incidental music from Franz Schubert's Rosamunde will be performed without conductor.
Chief conductor Sir Simon Rattle will conduct the Symphony No. 7 in E major by Anton Bruckner during the second part of the programme.»
http://www.digitalconcerthall.com/concert/17007/?a=facebook&c=true
===
Για όλους εμάς λοιπόν που δεν είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε αυτή την τιμητική συναυλία (αν και σύντομα θα είναι διαθέσιμη διαδικτυακά από την Berliner Philharmoniker) ιδού λίγα δείγματα «δια χειρός» Claudio Abbado!
W.A. Mozart, Concerto for Violin and Orchestra No.3 in G major, K.216 (III. Rondeau. Allegro)
Giuiano Carmignola, violin
Claudio Abbado
Orchestra Mozart
Franz Schubert: Incidental Music to "Rosamunde"
Claudio Abbado
Berliner Philharmoniker
Recorded at the Berlin Philharmonie, 24 May 2009
Anton Bruckner - Symphony No. 7
Lucerne Festival Orchestra
Claudio Abbado
Και 2 δικά μου αγαπημένα:
Ravel, Piano Concerto in G major (1st movement- Allegramente)
Martha Argerich piano
Conductor: Claudio Abbado
Orchestra: Berlin Philharmonic
Igor Stravinsky, "Le Sacre du printemps" (The Rite of Spring), russian ballet,
first part "L'adoration de la Terre" (Adoration of the Earth).
Claudio Abbado,
London Symphony Orchestra
σχόλια