Βυθισμένοι στα smartphones και στα laptops, η τεχνολογία μάς έχει γίνει απαραίτητη καθημερινά για να κάνουμε πιο εύκολα τη δουλειά μας, να διασκεδάζουμε και να ψυχαγωγούμαστε. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας και δεν την αντιλαμβανόμαστε ως προνόμιο που κάποιοι άλλοι στερούνται.
Η δυνατότητα να εξελιχθείς, να σπουδάσεις και να πραγματοποιήσεις τα μικρά ή μεγάλα όνειρά σου οφείλει να είναι βασικό και αναφαίρετο δικαίωμα όλων. Σήμερα, που η εξελιγμένη τεχνολογία προσφέρει όσα εφόδια χρειαζόμαστε και συμβάλλει με αναρίθμητους τρόπους στη βελτίωση της ζωής μας, η έννοια του προνομίου όφειλε να έχει εξαλειφθεί.
Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν ισχύει και η Cosmote, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη γι' αυτή την ανισότητα, διοργάνωσε μια ενδιαφέρουσα βιωματική άσκηση στην οποία δεν συμμετείχαν celebrities αλλά άνθρωποι με ζωές κανονικές, που πασχίζουν καθημερινά για τις μικρές και μεγάλες επιτυχίες. Δεχόμενοι να συμμετάσχουν μπροστά στις κάμερες σε μια διαφορετική εμπειρία, επέτρεψαν σε όλους μας να κατανοήσουμε ότι πράγματα που θεωρούνται δεδομένα για κάποιους παραμένουν ευσεβείς πόθοι.
Απαραίτητο στοιχείο για τη διεξαγωγή κοινωνιολογικών ασκήσεων αυτού του είδους είναι οι συμμετέχοντες να μη νιώθουν ότι εξετάζονται για κάτι Ή ότι θα κριθούν απ' όσους βρίσκονται γύρω τους.
Η LifΟ βρέθηκε στο παλιό Αεροδρόμιο του Ελληνικού, όπου η COSMOTE είχε φροντίσει να διεξαχθεί η άσκηση, μαζί με το κινηματογραφικό συνεργείο. Η παραγωγή είχε στήσει μηχανήματα και κάμερες, οι γερανοί ήταν έτοιμοι να τραβήξουν τα πλάνα από ψηλά κι ένα control room είχε ετοιμαστεί και μας περίμενε. Οι οθόνες και οι καρέκλες που προορίζονταν για την ομάδα που θα κατέγραφε τα αποτελέσματα της βιωματικής άσκησης ήταν τοποθετημένες σε παράταξη. Όλος ο χώρος ήταν τελείως καλυμμένος με μαύρα πανιά για να μη μας βλέπουν οι συμμετέχοντες.
Καθώς δεν βρισκόμασταν εκεί για την κινηματογράφηση ενός στημένου διαφημιστικού βάσει ενός χιλιοπροβαρισμένου σεναρίου, ήταν απαραίτητο να κάνουμε απόλυτη ησυχία και να φαίνονται μόνο εκείνοι που χειρίζονταν τις κάμερες, τον ήχο και ο συντονιστής της άσκησης, Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου, ώστε να μην αποσπάσουμε την προσοχή των συμμετεχόντων και επηρεάσουμε τις απαντήσεις ή τις αυθόρμητες αντιδράσεις τους.
Πριν έρθουν οι συμμετέχοντες, ο Ηλίας μας ζήτησε να κάνουμε μια μικρή πρόβα της άσκησης και για να ζεσταθεί εκείνος ως εμψυχωτής της ομάδας αλλά και για να αποκτήσουν οι εικονολήπτες μια καλύτερη ιδέα του τι θα συμβεί σε αυτό το απρόβλεπτο, άνευ σεναρίου γύρισμα. Επιπλέον, θα μπορούσαμε κι εμείς να βιώσουμε την άσκηση προνομίου.
Ολοκληρώνοντας τη «δοκιμαστική» εκδοχή του βιωματικού παιχνιδιού που σχεδίασε η ομάδα της Cosmote, αντιληφθήκαμε τον σκοπό και την αξία του και αναρωτιόμασταν πώς θα εξελισσόταν με τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της ημέρας.
Μόλις οι κάμερες τοποθετήθηκαν και όλα ήταν πια απολύτως έτοιμα και προβαρισμένα, καθίσαμε στο «κρυφό» control room για να έρθουν οι συμμετέχοντες.
Σε απόλυτη σιωπή, γεμάτοι περιέργεια, τους παρατηρούσαμε στα μόνιτορ. Ήταν άνθρωποι απ' όλες τις ηλικιακές ομάδες και είχαν επιλεγεί ώστε να συνθέτουν ένα μωσαϊκό αντιπροσωπευτικό της διαστρωμάτωσης της ελληνικής κοινωνίας.
Ηλικιωμένες κυρίες με απαράμιλλη γλυκύτητα και συγκρατημένοι κύριοι, αγόρια με όλη την ορμή της νεότητας, συγκροτημένες γυναίκες που στους ώμους τους πέφτουν τα οικογενειακά βάρη επιπλέον των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων, μεσήλικες άνδρες που αστειεύονταν σαν έφηβοι, φρέσκα κορίτσια που απέπνεαν μια ανεπιτήδευτη σοβαρότητα. Κάποιοι είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα, ενώ άλλοι την είχαν επιλέξει ως πατρίδα, ανεξαρτήτως εθνότητας ή φυλής. Όλοι μαζί, εμφανώς αμήχανοι, μπήκαν στον τεράστιο χώρο που μας φιλοξενούσε, όπου ο Ηλίας τους υποδέχτηκε εγκάρδια και ανυπόκριτα.
Στη διεξαγωγή κοινωνιολογικών ασκήσεων αυτού του είδους είναι απαραίτητο οι συμμετέχοντες να μη νιώθουν πως εξετάζονται για κάτι ή πως κρίνονται. Αυτό, φυσικά, απαιτεί εξοικείωση με ανθρώπους που συναντούν για πρώτη φορά. Τον ρόλο του ανθρώπου που θα τους «ξεκουμπώσει» ανέλαβε και έφερε εις πέρας με μεγάλη επιτυχία ο συντονιστής.
Αρχικά ο Ηλίας τους ζήτησε να κοιτάξουν τους ανθρώπους γύρω τους και να τους χαμογελάσουν. Η προτροπή αυτή λειτούργησε καταλυτικά. Δειλά-δειλά άρχισαν να προσεγγίζουν πρώτα εκείνους με τους οποίους ένιωθαν εξαρχής μια συνάφεια. Συστήνονταν, περιεργάζονταν τα άλλα μέλη της ομάδας, διασταύρωναν τα βλέμματά τους και έσφιγγαν τα χέρια.
Η θεμελιώδης ιδέα της βιωματικής αυτής δοκιμασίας είναι ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να ξεκινήσουν από μια κοινή αφετηρία και να προχωρήσουν ανάλογα με τις δυνάμεις και τις επιλογές τους, όπως θα έπρεπε να ισχύει και στη ζωή.
Το να κοιτάζεις μέσα από μια οθόνη τα πρόσωπά τους ήταν σχεδόν υπνωτιστικό. Κυριαρχούσαν εκφράσεις αμηχανίας και προσμονής, οι νεαρότεροι προσποιούνταν τους απολύτως χαλαρούς, αλλά η στάση του σώματος τους πρόδιδε.
Ο Ηλίας, με ασκήσεις αναπνοής και απλές ερωτήσεις, τους έκανε να χαλαρώσουν περισσότερο: «Ποια είναι η αγαπημένη σου γεύση παγωτό;», «Πες μας κάτι τολμηρό που έκανες στη ζωή σου». Σύντομα έφτασε η ώρα να ξεκινήσει η βιωματική άσκηση.
Η διαδικασία που ακολούθησε ήταν στ'αλήθεια απλή, όπως ισχύει συνήθως, όμως τα απλά πράγματα είναι και τα πιο ουσιώδη.
Όλοι οι συμμετέχοντες κατευθύνθηκαν στο βάθος του χώρου και στάθηκαν ώμο με ώμο πάνω σε μια κόκκινη γραμμή. Ο Ηλίας εξήγησε πως επρόκειτο να διαβάσει κάποιους ισχυρισμούς. Αν αυτοί ίσχυαν για τον καθένα προσωπικά, θα έπρεπε να κάνουν δύο βήματα μπροστά, ενώ εκείνοι που δεν τους αφορούσαν έπρεπε να σταθούν στο ίδιο σημείο.
Η θεμελιώδης ιδέα αυτής της βιωματικής δοκιμασίας είναι ότι όλοι πρέπει να ξεκινήσουν από μια κοινή αφετηρία και να προχωρήσουν ανάλογα με τις δυνάμεις και τις επιλογές τους, όπως θα έπρεπε να ισχύει και στη ζωή, δυστυχώς, όμως, δεν ισχύει. Η καλά σχεδιασμένη σειρά ερωτήσεων εξετάζει συνθήκες που δεν αποτελούν επιλογές μας (πού γεννηθήκαμε ή το φύλο μας) και καθοδηγεί τα βήματά μας ώστε να αποτυπωθεί η πραγματική εικόνα των δυνατοτήτων που μας προσφέρονται στη ζωή.
Το ζητούμενο ήταν να αντιληφθούμε όλες τις εκφάνσεις του τεχνολογικού χάσματος που χωρίζει τους ανθρώπους στην Ελλάδα σήμερα. Εξαρχής γίνονται εμφανείς οι διαφορές πρόσβασης στα αγαθά των υπηρεσιών Ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων και στις αξιόπιστες υπηρεσίες τηλεφωνίας. Ο Ηλίας φωνάζει δυνατά: «Όσοι ζείτε σε μεγάλο αστικό κέντρο να κάνετε δύο βήματα» και αρκετοί παίρνουν προβάδισμα. Όσοι μένουν στη γραμμή της αφετηρίας χαμογελούν αμήχανα και για πρώτη φορά σκέφτονται πως κάτι που δεν μπορούν να ελέγξουν τους στερεί ευκαιρίες.
«Όσοι χρησιμοποίησατε στις σπουδές σας το Ίντερνετ, κάντε δύο βήματα μπροστά». Οι διαφορές των γενεών υπογραμμίζονται εδώ, καθώς οι μεγαλύτεροι είτε δεν σπούδασαν είτε δεν είχαν τη δυνατότητα να μελετήσουν μέσω Διαδικτύου.
«Όσοι είχατε για πρώτο κινητό smartphone, προχωρήστε κι άλλο».
Για την πλειονότητα των άνω των 30 ετών η δήλωση αυτή δεν ισχύει, καθώς η εξάπλωση της χρήσης κινητών τηλεφώνων προϋπήρξε των smartphones. Ένα έξυπνο κινητό μάς λύνει καθημερινά τα χέρια με κυριολεκτικά αναρίθμητους τρόπους: μέσω των εφαρμογών των smartphones μπορούμε να αναζητήσουμε γιατρό, να αξιολογήσουμε εστιατόρια, να διαλέξουμε ταινία και να αγοράσουμε ηλεκτρονικά εισιτήρια, ενώ οι λάτρεις της άσκησης μετρούν στα apps χιλιόμετρα, θερμίδες και καρδιακό ρυθμό. Νομίζω πως για τους κάτω των 25 δεν χρειάζεται να πούμε κάτι άλλο πέραν του ότι τα smartphones ουσιαστικά αποτελούν προέκταση του χεριού τους. Όμως, για να λειτουργήσουν αυτά τα πολυμηχανήματα τσέπης, χρειάζεται πρόσβαση σε αξιόπιστα δίκτυα ακόμα και στα πιο δυσπρόσιτα μέρη, μια δυνατότητα που δεν είναι αυτονόητη.
«Όσοι είχατε Ίντερνετ από τότε που θυμάστε τον εαυτό σας παρακαλώ να κάνετε δύο ακόμα βήματα». Τα πιτσιρίκια της ομάδας προχωρούν χωρίς καν να το σκεφτούν και οι μεγαλύτεροι γέλασαν αυθόρμητα, αναγνωρίζοντας πως δεν επιλέγει κανείς τη χρονολογία γέννησης και τα τεχνολογικά επιτεύγματα που θα γνωρίσει από κούνια.
Παρακολουθώντας μέσα από τις οθόνες όσους έμειναν στάσιμοι να κοιτάζουν τρυφερά αλλά και με κάποια πικρία τα πιτσιρίκια που τους άφησαν πίσω, σκέφτηκα πως μπορεί να ειναι μάταιο να τα βάλεις με τον χρόνο, αλλά το να εξαλείψεις τις ανισότητες που γεννάει η έλευση μιας νέας εποχής σε σχέση με τα μεγαλύτερα μέλη της κοινωνίας είναι απαραίτητο. Ναι, ο 18χρονος παίζει το Διαδίκτυο στα δάχτυλα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ένας άνθρωπος 60 ή 70 ετών δεν πρέπει να έχει εξίσου εύκολα πρόσβαση στην πληροφόρηση και στις ευκολίες που παρέχει η τεχνολογία.
Όταν ο Ηλίας ρώτησε ποιοι έχουν άτομα στο περιβάλλον τους που τους ωθούν να ασχοληθούν με το Διαδίκτυο, οι «έσχατοι» πλησίασαν τους «πρωτοπόρους», κλείνοντας κάπως την ψαλίδα, αποδεικνύοντας ακόμα μια φορά πως ο παράγοντας που μπορεί να τα αλλάξει όλα ώστε να εξελιχθούν και οι λιγότερο τυχεροί είναι ο άνθρωπος.
Oταν ολοκληρώθηκε η άσκηση, ο σκοπός της είχε γίνει σαφής. Ο Ηλίας τους ζήτησε να κοιτάξουν γύρω. Παρ' ότι ξεκίνησαν όλοι μαζί, οι περιστάσεις είχαν μεταφέρει την αφετηρία της πορείας της ζωής τους σε διαφορετικα σημεία. Ορισμένοι απείχαν μόνο δύο βήματα από τα όνειρά τους, ενώ άλλοι τους κοιτούσαν από μακριά, λόγω συνθηκών που δεν ήταν στο χέρι τους να ελέγξουν και αναγκάζονταν να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να προχωρήσουν.
Ενώ πριν γελούσαν και αστειεύονταν, τη στιγμή εκείνη τα πρόσωπα όλων παρέμειναν απολύτως σοβαρά. Διασκορπισμένοι σε όλη την αίθουσα, άνθρωποι που δεν είχαν τίποτα να χωρίσουν ένιωθαν διαιρεμένοι και στενόχωρα, ακόμα κι εκείνοι που προηγούνταν. Τότε ο Ηλίας τους κάλεσε να σκεφτούν αν είναι ικανοποιημένοι ως έχει ή αν προτιμούσαν να συγκεντρωθούν όλοι μπροστά και να δοκιμάσουν να γεφυρώσουν την απόσταση που τους χώριζε.
Στο άκουσμα της δεύτερης εναλλακτικής τα πρόσωπα χαλάρωσαν και τα χαμόγελα έκαναν ξανά την εμφάνισή τους, πιο πλατιά μάλιστα. Η δυσφορία διαλύθηκε και σχημάτισαν έναν κύκλο για να αγκαλιαστούν, να μιλήσουν και να γνωριστούν καλύτερα. Η διαδικασία της βιωματικής εμπειρίας πυροδότησε τη συνειδητή επιλογή να τείνουν το χέρι σε όσους έμειναν πίσω επειδή έτυχε να ζούνε στη «λάθος» πόλη ή να γεννηθούν τη «λάθος» εποχή, ώστε στο εξής οι προσπάθειές τους να κρίνονται μόνο από όσα περνάνε από το χέρι τους.
Η τεχνολογία που διαθέτουμε είναι το ιδανικότερο εργαλείο για να εξαλειφθούν οι ανισότητες και να βελτιωθεί η ζωή όλων ανεξαιρέτως. Το Διαδίκτυο, η τηλεϊατρική, η κινητή τηλεφωνία, είναι εφόδια που οφείλουν να είναι προσιτά στον καθένα. Όσο κάποιοι δεν μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν και μένουν πίσω, τόσο το σύνολο δεν προοδεύει πραγματικά. Η Cosmote επιλέγει να θέσει ως προτεραιότητα και αποστολή της το να προσφέρει τις δυνατότητες της τεχνολογίας σε όλους. Με τον τρόπο αυτό, αξιοποιώντας πλήρως τις ευκαιρίες του σήμερα, θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε, ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί, ένα καλύτερο και πιο δίκαιο αύριο.
Πρωτοβουλίες όπως η «άσκηση προνομίου» βοηθούν να ευαισθητοποιηθούμε όλοι, μοιραστείτε λοιπόν το βίντεο ώστε να γεφυρώσουμε το τεχνολογικό χάσμα που χωρίζει κάποιους από τα όνειρά τους.
