Δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές, η εικόνα αρχίζει κάπως να ξεδιαλύνεται. Όχι πλήρως, αλλά με σαφείς ενδείξεις για τις εκλογικές τάσεις.
Καταρχάς, τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις;
- Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα σταθερό προβάδισμα, το οποίο μειώνεται ελαφρά, αλλά παραμένει διακριτό και στατιστικά ασφαλές. Αν δεν συμβεί κάτι θεαματικό τις επόμενες δυόμισι βδομάδες, η ανατροπή της πρωτιάς φαίνεται δύσκολη, εκτός αν κάνει κάποιο πραγματικά χοντρό στρατηγικό ή πολιτικό λάθος.
- Η ΝΔ είναι σε ανοδική πορεία, συσπειρώνεται εσωτερικά και έχει εισροές ψήφων εκατέρωθεν. Εισπράττει και από ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι-ΔΗΜΑΡ-μικρά κεντρώα κόμματα, αλλά και από ΧΑ. Πιθανότατα δε, εμφανίζει και στοιχεία μικρής απόκρυψης ψήφου μεταξύ πολιτών που σκέφτονται να την επιλέξουν (κυρίως λόγω ανησυχίας στο ενδεχόμενο εκλογής ΣΥΡΙΖΑ) οι οποίοι στην παρούσα φάση διστάζουν να το αναφέρουν, είτε επειδή δεν το έχουν αποφασίσει οριστικά, είτε επειδή το θεωρούν «ενοχοποιημένη» επιλογή.
- Ο ενδιάμεσος χώρος συμπιέζεται πολύ και λογικά θα συμπιεστεί ακόμα, περισσότερο, ειδικά αν η ψαλίδα κλείσει κι άλλο και τεθεί ζήτημα εκλογικής πρωτιάς. Το ΠΑΣΟΚ έχει διαρροές προς 3 κατευθύνσεις (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΓΑΠ) και φαίνεται να πιέζεται αρκετά. Ο ΓΑΠ φαίνεται να περιορίζει τη δυνητική ψήφο προς τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν φαίνεται να έχει επιστροφές από αυτόν. Ενόψει πιθανής εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, οι παλαιοπαπανδρεϊκοί ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ έμειναν εκεί και δεν επέστρεψαν στον νεοπαπανδρεϊκό σχηματισμό. Το Ποτάμι, δεν εισπράττει πλέον από τους μεγάλους, όπως στις ευρωεκλογές. Ουσιαστικά διαγκωνίζεται με τα άλλα δύο κόμματα με τα για το διαμοιρασμό των ήδη τοποθετημένων στο «κέντρο» ψηφοφόρων, έχοντας το όπλο του λιγότερο «φθαρμένου», αλλά προκαλώντας και ανησυχίες για το αν μπορεί να σηκώσει το βάρος των όσων κληθεί να πράξει.
- Η ΧΑ αποδυναμώνεται. Όσο δεν συζητιέται, φυλλορροεί. Θα έχει σίγουρα μικρότερο ποσοστό από ό,τι στις ευρωεκλογές. Επειδή όμως διαχρονικά έχει ένα ποσοστό «απόκρυψης ψήφου», η εκτίμησή μου είναι ότι τελικώς θα είναι λίγο ψηλότερα από το 5-6% που τη δείχνουν οι μετρήσεις. Σε καμία περίπτωση όμως η δυναμική της δεν θα πλησιάζει αυτή του παρελθόντος και ειδικά της περιόδου πριν τις ποινικές διώξεις (που είχε φτάσει δημοσκοπικά μέχρι το 17%).
- Οι ΑΝΕΛ είχαν συρρικνωθεί ήδη από τις ευρωεκλογές (κυρίως προς όφελος του ΣΥΡΙΖΑ). Τώρα φαίνεται να χάνουν 1-1,5 ακόμα κρίσιμη μονάδα και πιθανότατα θα μείνουν εκτός Βουλής. Τώρα, το γιατί εξακολουθούν να κάνουν μονόπλευρο αγώνα κατά της ΝΔ, μολονότι έχουν διαρροές (κυρίως) ψηφοφόρων, αλλά και στελεχών προς τον ΣΥΡΙΖΑ, μάλλον θα μας το εξηγήσουν μετά τις εκλογές...
Μπορεί να ανατραπεί η κατάσταση;
Θεωρητικώς, ναι. Δεν είναι το πιθανότερο, αλλά δεν είναι και τελειωμένη υπόθεση. Το ποσοστό αναποφάσιστων είναι ακόμα μεγάλο (πάνω από 10%) και τα χαρακτηριστικά τους μοιάζουν πιο «φιλικά» προς την ΝΔ από ό,τι προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μικρό ποσοστό μεταξύ των σημερινών αναποφάσιστων. Αντιθέτως η πλειοψηφία τους ταλαντεύεται μεταξύ ΝΔ και κάποιων από τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών θα τοποθετηθεί κυριολεκτικά στο παρά πέντε.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στις εκλογές του Μαΐου 2012 o ΣΥΡΙΖΑ πέρασε μπροστά από το ΠΑΣΟΚ τις τελευταίες 3-4 μέρες. Μέχρι την απαγόρευση της δημοσίευσης δημοσκοπήσεων (15 μέρες πριν, περιορισμός που σήμερα δεν υφίσταται) καμία εταιρεία δεν είχε εντοπίσει ότι υφίσταται ζήτημα δεύτερης θέσης. Όλοι έδειχναν δεύτερο το ΠΑΣΟΚ από 1 έως 10 μονάδες, ενώ τελικώς δεύτερο κόμμα βγήκε τελικώς ο ΣΥΡΙΖΑ με 16% έναντι 14% του ΠΑΣΟΚ. Επίσης καμία δημοσκόπηση δεν προέβλεψε ότι η ΝΔ θα πέσει κάτω από το 20% (πήρε 18%). Οι τάσεις αυτές δημιουργήθηκαν την τελευταία εβδομάδα. Ακόμα και οι κυλιόμενες έρευνες ότι υφίσταται ζήτημα δεύτερη θέσης το «έπιασαν» το τελευταίο 3ήμερο
Βέβαια, σήμερα το τοπίο δεν είναι τόσο αποσταθεροποιημένο όσο το 2012, οι μετακινήσεις είναι πιο ελεγχόμενες και οι κομματικές ταυτίσεις λίγο πιο ισχυρές. Ωστόσο μιλάμε ακόμα για ένα ασταθές και ευμετάβλητο πολιτικό τοπίο.
Κρίσιμα στοιχεία που θα «βαρύνουν» στην αναμέτρηση;
Η βεβαιότητα της πρωτιάς. Όσο υπάρχει η αίσθηση ότι η πρωτιά είναι διεκδικούμενη, η πόλωση θα αυξάνεται προς όφελος των δύο μεγάλων και ιδίως της ΝΔ. Αντιθέτως, αν η αίσθηση περί νίκης του ΣΥΡΙΖΑ εμπεδωθεί (ειδικά αν είναι σαφές ότι αφορά σενάριο μη-αυτοδυναμίας), τότε τα μικρότερα κόμματα θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν στρατηγική «τακτικής ψήφου», εστιάζοντας στο μεταξύ τους ανταγωνισμό.
Ο βαθμός ανησυχίας για συμμετοχή στην ευρωζώνη και γενικά για την πορεία της οικονομίας. Η άνοδος της ανησυχίας μοιάζει να ευνοεί τη ΝΔ, ο εφησυχασμός μοιάζει να ευνοεί τον ΣΥΡΙΖΑ. Καθοριστικά ως προς αυτό θα είναι τα «μηνύματα» που θα σταλούν από το εξωτερικό και το κλίμα που θα διαμορφώσουν τις τελευταίες κρίσιμες μέρες. Και δεν μιλάμε μόνο για παρεμβάσεις επισήμων, οι οποίες πάντα έχουν μια θεσμική δυσκολία στο να διατυπωθούν έτσι ώστε να μη θεωρηθούν άγαρμπη παρέμβαση με αντίθετα αποτελέσματα, αλλά από πολλούς άλλους διαμορφωτές γνώμης. Αυτό είναι ένα πολύ λεπτό σημείο διαχείρισης της εκστρατείας – κυρίως από πλευράς ΝΔ – καθώς είναι δύσκολο να συνδυάσεις το μήνυμα της προόδου και της ανησυχίας ταυτοχρόνως.
Η κυβερνησιμότητα. Ποιος με ποιους; Πώς και με τι όρους; Αυτά είναι στοιχεία που θα ανακατέψουν την τράπουλα μέχρι τελευταία στιγμή και θα οδηγήσουν μια μικρή πλην πιθανά κρίσιμη μάζα ψηφοφόρων σε "τακτική" ψήφο. Η οποία μπορεί να κρίνει από την εσωτερική κατάταξη των μικρών, μέχρι την πρωτιά.
Πώς εξελίσσονται μέχρι τώρα οι καμπάνιες;
Η καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφώς ευκολότερη. Μιλάει για ελπίδα και συντηρεί προβάδισμα. Η πρόκλησή του είναι απλή: Να μην κάνει λάθος και αν μπορεί να στρογγυλέψει κάποια σημεία του λόγου του ώστε να μην προκαλέσει ανησυχία. Μέχρι τώρα έχει αποφύγει το χοντρό λάθος, αλλά όχι τα πολλά μικρά, καθώς κάθε μέρα βρίσκεται και ένα στέλεχός του που λέει πράγματα που μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία.
Το έργο της ΝΔ είναι πολύ πιο δύσκολο, καθώς πρέπει να διαχειριστεί τρία πράγματα: α) Να αναδείξει τους κινδύνους από ένα ενδεχόμενο επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ, β) Να το κάνει με τρόπο που δεν θα δείξει πανικό και παράλληλα δεν θα προκαλέσει counter effect, ειδικά σε ό,τι σχετίζεται με τα έξωθεν μηνύματα, γ) να αναδείξει και θετικές πλευρές, τόσο σε σχέση με το έργο της, όσο και μελλοντικά, διότι εκλογές χωρίς ΚΑΙ θετικό μήνυμα δεν βγαίνουν.
Το εγχείρημα της ΝΔ είναι πολύ δυσκολότερο και πρέπει να αποφασίσει πού θα εστιάσει διότι ο χρόνος είναι περιορισμένος.
Κλείνω με μια δική μου εκτίμηση: Το μεγαλύτερο όπλο του ΣΥΡΙΖΑ είναι η βεβαιότητα ενός τμήματος (κυρίως μη-αριστερών) ψηφοφόρων του, που θεωρεί ότι το κόμμα δεν εννοεί αυτά που λέει. Που δεν πιστεύει ότι θα κάνουν ούτε μονομερείς ενέργειες, ούτε στάση πληρωμών ούτε τίποτα. Η αντίληψη που λέει «έλα μωρέ, κάτι θα υπογράψουν και αυτοί και δεν θα υπάρξει θέμα». Μπορεί λοιπόν να ακούγεται οξύμωρο ή/και αντιφατικό, αλλά η τάση αυτή - δηλαδή το ΝΑ ΜΗΝ πιστεύουν τις επίσημες θέσεις του κόμματος, εξελίσσεται στο μεγαλύτερο όπλο του ΣΥΡΙΖΑ! Χωρίς τους ψηφοφόρους αυτούς ο ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει, καθώς οι υποστηρικτές των μονομερών ενεργειών δεν ξεπερνάνε σε καμία έρευνα το 35% και μέσα σε αυτούς αθροίζονται ψηφοφόροι κα άλλων κομμάτων (ΚΚΕ, ΧΑ, ΑΝΕΛ).
Αν η καμπάνια της ΝΔ δεν αμφισβητήσει αυτό το στοιχείο η εικόνα πολύ δύσκολα θα αντιστραφεί. Μόνο που αυτό απαιτεί απόλυτη στρατηγική προσήλωση και όχι πιστολιές στον αέρα ή σποτάκια ενδιαφέροντα μεν τεχνικά, αλλά με σοφτ μήνυμα.
Αν, αντιθέτως, εστιάσει σε αυτό, στο ότι δεν υπάρχει ανέξοδη ψήφος, τότε καμία έκπληξη δεν μπορεί να αποκλειστεί.
σχόλια