Η εμμονή του συγγραφέα, σκηνοθέτη και εκδότη Γιάννη Σολδάτου με το ανθρώπινο σώμα σε όλες τις εκφάνσεις της Τέχνης είναι λίγο-πολύ γνωστή. Θυμίζω τα βιβλία του, ''Οδύσσειες σωμάτων'', ''Το σημείο του Σταυρού'' και ''Η ιστορία του γυμνού στον κινηματογράφο'' - τα δύο πρώτα από τον δικό του εκδοτικό οίκο, τον Αιγόκερω, και το τρίτο από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Γνωστή είναι ακόμη η συγγραφική δραστηριότητα του για το θέατρο (πρόσφατα ανέβηκε η ''Ιερή Πόρνη'' του στο Studio Κυψέλης), όπως και η αγάπη του για τους ''καταραμένους'' Πόε, Μπωντλαίρ, Φασμπίντερ, Παζολίνι κ.α. Αυτή τη φορά, με αφορμή και τη φετινή συμπλήρωση 40 χρόνων από την πολιτική (;) δολοφονία του Ιταλού διανοητή και σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ο Σολδάτος επιστρέφει με ένα άκρως τολμηρό έργο γι'αυτόν σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Γιώργο Λιβανό και έναν νεανικό θίασο που προέκυψε μέσα από δίμηνες οντισιόν. Βρεθήκαμε στο Studio Κυψέλης, συνομιλήσαμε με τους δύο βασικούς συντελεστές της παράστασης, παρακολουθήσαμε την πρόβα τζενεράλε και σήμερα δημοσιεύουμε αποκλειστικό φωτογραφικό υλικό.
Βγαίνοντας από μία θεατρική επιτυχία (το ''Leonardo's ring'') που ''πήγε'' για δύο συνεχόμενες χρονιές, ο Λιβανός θέλησε η συνέχεια να έχει στο επίκεντρο κάτι εξίσου πρωτοποριακό.
Η ιδέα για το έργο ήταν του Λιβανού, σκηνοθέτη της πολύ επιτυχημένης από εμπορικής άποψης παράστασης ''Leonardo's ring'' στο ίδιο θέατρο της Κυψέλης. Αυτός πρότεινε να γραφτεί ένα έργο για τον Παζολίνι, κάτι που δεν ήταν καθόλου μέσα στα σχέδια του Σολδάτου, ο οποίος ετοίμαζε έναν ''θεατρικό Πόε''. Πείστηκε όμως και το έργο γράφτηκε επί τούτου, με τη σκέψη να συνεργαστεί και ο Γιώργος Χρονάς στη συγγραφή του. Ο Σολδάτος προτίμησε τελικά να το πάρει όλο πάνω του.
Απ' την άλλη, βγαίνοντας από μία θεατρική επιτυχία (το ''Leonardo's ring'') που ''πήγε'' για δύο συνεχόμενες χρονιές, ο Λιβανός θέλησε η συνέχεια να έχει στο επίκεντρο κάτι εξίσου πρωτοποριακό. Διάβασε τον ''Πόε'' του Σολδάτου, αλλά γνωρίζοντας και την κινηματογραφική του ενασχόληση, του πρότεινε να ασχοληθεί με τον Παζολίνι. Όταν τρεις μέρες μετά, ο Σολδάτος τον ενημέρωσε για τα 40χρονα από το θάνατο του Παζολίνι, η ιδέα μεταμορφώθηκε σε project! Ένα project που δεν έμεινε σε μία απλή καταγραφή του κινηματογραφιστή Παζολίνι, αλλά σε μία δημιουργική μυθοπλαστική διαδικασία: Ένας σκηνοθέτης στην Ελλάδα υποτίθεται ότι ετοιμάζει μια παράσταση για τον Παζολίνι και σιγά - σιγά προσεγγίζει το μύθο του μέσα από τη φιλμογραφία του. Επ' ουδενί λόγω μία αναπαράσταση των παζολινικών ταινιών, αλλά ένα χαμόγελο στην εργογραφία του με τρόπο πολύ εύγλωττο και παραγωγικό.
Δεν ήταν πρόβλημα για τον Σολδάτο η θεατροποίηση του παζολινικού σύμπαντος. Αυτό που τον δυσκόλεψε ήταν το πώς θα υπηρετούσε την ίδια την ιδέα, ακόμη και το ποιον τίτλο θα έδινε στο έργο. Μάλιστα, με το που σκέφτηκε τον, ομολογουμένως εντυπωσιακό και κάπου πιασάρικο, τίτλο ''Όταν ο Παζολίνι συνάντησε το αγόρι που του πρόσφερε το θάνατο'', το θεώρησε ήδη έτοιμο το έργο και το άφησε να ''κάτσει'' μέσα του δύο ολόκληρους μήνες. Στο μεταξύ, είχαν αρχίσει τα πρώτα δημοσιεύματα.
''Και ένας τέτοιος τίτλος δεν παραπέμπει στο γεγονός της δολοφονίας του Παζολίνι, άρα και η παράσταση εκεί θα εστιάζει;'' ήταν η εύλογη απορία μου. ''Όχι ακριβώς'' έσπευσε να μου εξηγήσει ο Σολδάτος. Και συνέχισε: ''Ο Παζολίνι φάνηκε ότι από τη γέννηση του είχε ραντεβού με το θάνατο. Αυτό φανέρωσε όλη η πορεία του. Δε μπορώ να φανταστώ τι θα μπορούσε να κάνει αυτός ο άνθρωπος μετά από το Σαλό, όπως δε μπορώ να φανταστώ και τι θα έκανε ο Νικολαΐδης μετά το Zero Years! Σίγουρα δεν ήταν ο Φασμπίντερ που τον βρήκαν νεκρό με το σενάριο της Ρόζας Λούξεμπουργκ δίπλα του, ούτε ο Μανουέλ Ντε Ολιβέιρα ή ο Νίκος Κούνδουρος που είναι 116 και 90 ετών αντίστοιχα κι εξακολουθούν να κάνουν ταινίες''.
Παρεμβαίνει ο Λιβανός: ''Μα μετά από το Θεώρημα και τους Θρύλους του Καντέρμπουρι, έφτιαξε ένα τόσο ακραίο φιλμ σε μια ταραγμένη πολιτικά περίοδο της Ιταλίας και της Ευρώπης, προδικάζοντας στην ουσία το τέλος του. Γι'αυτό και ο τίτλος που δώσαμε στην παράσταση τα λέει όλα''.
''Δεν θα πάει κανείς να πληρώσει εισιτήριο για να δει Παζολίνι, αν δεν τον ενδιαφέρει πάνω απ' όλα το έργο του. Είμαστε σίγουροι πως οι θεατρόφιλοι που έκλεισαν ήδη θέσεις είναι και ένα εξίσου δυνατό σινεφίλ κοινό''.
Εν αντιθέσει με τον συγγραφέα Σολδάτο, οι δυσκολίες για τον σκηνοθέτη Λιβανό ήταν τεράστιες. Κατ'αρχάς παίζει και ο ίδιος υποδυόμενος τον Παζολίνι. Σκέφτηκαν κάποια στιγμή να συν-σκηνοθετήσουν, αλλά ο Σολδάτος κατάλαβε πως δεν ''χωράει'' και πως καλύτερο θα ήταν να παρέμβει με μερικές πινελιές όποτεδήποτε θα χρειαζόταν κάτι τέτοιο.
Αρχικά το κάστινγκ απαιτούσε πέντε μόνο ηθοποιούς: δύο ζευγάρια και τον Παζολίνι. Αργότερα προστέθηκαν η Μαρία Κάλας, η Σιλβάνα Μανγκάνο και άλλοι χαρακτήρες. ''Μέχρι πριν ένα 24ωρο'', λέει χαρακτηριστικά ο Σολδάτος, ''ο Γιώργος είχε την ιδέα να βάλουμε τον βοηθό του να υποδυθεί τον Μπερτολούτσι. Και δεν τον βάζουμε; του απάντησα!'' ''Ωχ, ωχ, μη με κοιτάς καθόλου'' κάνω εγώ και εισπράττω τη φοβερή απάντηση του Σολδάτου: ''Να και σένα τώρα σε κόβω να κάνεις σε καμιά σκηνή τον Φελλίνι''. Γελάμε δυνατά!
Ο Λιβανός μας επαναφέρνει στην τάξη: ''Με όλα τα παιδιά του θιάσου βρεθήκαμε μπροστά στη δυσκολία της θεατροποίησης ενός τόσο καλογραμμένου και απόλυτα κινηματογραφικού έργου. Αποφάσισα, έτσι, όλη η παράσταση να δρομολογείται μέσα από σεκάνς σε σεκάνς του Παζολίνι που δένουν όμως μεταξύ τους. Βασίστηκα πολύ επίσης σε δύο δεδομένα: Τα κινηματογραφημένα πλάνα από τον Γιάννη που παίζουν καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης και τις μουσικές, πολύ προσεχτικά διαλεγμένες, που παίζονται ζωντανά από δύο όργανα''.
Φεύγοντας ο θεατής από το θέατρο θά'χει μάθει τα πάντα για τον Παζολίνι; ''Όχι'' απαντούν μονολεκτικά και κατηγορηματικά αμφότεροι. Ο Σολδάτος μάλιστα υποστηρίζει πως μοιάζουν με τον Παζολίνι: ''Δεν ξέρω πολύ από σινεμά, όπως δεν ήξερε κι εκείνος. Ο Παζολίνι δεν ήταν Κόπολα, δεν ήταν Αγγελόπουλος και όλα αυτά τα περίτεχνα πράγματα. Έστηνε κάπου την κάμερα κι έλεγε Τώρα τραβήξτε αυτό! Μου θύμιζε τον μακαρίτη τον Δαμιανό που κάποτε φώναξε Μοτέρ και πήγα και του είπα Γιατί λες Μοτέρ; Αφού δεν υπάρχει κάμερα...Α, δεν κατάλαβα ήταν η απάντηση του. Επιπλέον, ο Παζολίνι, όπως ο Δαμιανός ή ο πιο ακραίος Τορνές, δεν πίστευαν στον επαγγελματία ηθοποιό και δούλευαν περισσότερο με ερασιτέχνες. Ναι, σίγουρα ο Παζολίνι δεν ήξερε πολύ από σινεμά, είχε όμως μεγάλη και ισχυρή άποψη για το σινεμά''!
Κλείνουμε αυτή την κουβέντα με τον Γιάννη Σολδάτο και τον Γιώργο Λιβανό με κάποιες αρκετά ευοίωνες, για την προσπάθεια που κάνουν, πληροφορίες: Τα εισιτήρια για τις τρεις πρώτες εβδομάδες των παραστάσεων είναι ήδη προπωλημένα! Μιλάμε για το υπόγειο Studio Κυψέλης, έναν μικρό χώρο που παίρνει περίπου 60 άτομα. Το έργο, που κάνει πρεμιέρα αυτή την Τετάρτη 25/2, θα παίζεται κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, αλλά - όπως όλα δείχνουν - σύντομα θα προστεθούν και άλλες μέρες παραστάσεων! Στο σημείο αυτό δε μπόρεσα ν'αποφύγω την μάλλον αναιδή ερώτηση αν το...οφθαλμόλουτρο, εν προκειμένω τα αγόρια και κορίτσια που εμφανίζονται ολόγυμνα, έπαιξαν το ρόλο του καλύτερου κράχτη πέραν των πολύ ωραίων περί Παζολίνι, που είπαμε, κλπ. Πήρα μία politically correct απάντηση: ''Δεν θα πάει κανείς να πληρώσει εισιτήριο για να δει Παζολίνι, αν δεν τον ενδιαφέρει πάνω απ' όλα το έργο του. Είμαστε σίγουροι πως οι θεατρόφιλοι που έκλεισαν ήδη θέσεις είναι και ένα εξίσου δυνατό σινεφίλ κοινό''. Το πιστεύω κι εγώ αυτό. Με την πληθώρα δωρεάν παροχής της πορνογραφίας από το διαδίκτυο, μάλλον δύσκολα ένας αδαής θα τραβηχτεί στο θέατρο να δει κάτι άλλο, ενδεχομένως ξένο προς τα ενδιαφέροντα του.
Κατεβαίνουμε τα σκαλιά του υπογείου αμέσως μετά. Η πρόβα τζενεράλε ξεκινάει σε ελάχιστα λεπτά. Απέναντι μου ένα σκηνικό που παραπέμπει σε έντονες technicolor εικόνες της δεκαετίας του 1960: Θα μπορούσε νά'ναι Παζολίνι, θα μπορούσε νά'ναι και Ρότζερ Κόρμαν, ακόμη και Αλμοδόβαρ στα 80s! Νευρικότητα επικρατεί! ''Μη δείξετε γεννητικά όργανα'' παρακαλεί ένας νεαρός ηθοποιός εμένα και τον Πάρι, τον φωτογράφο μας. Τον καθησυχάζουμε μαζί με τον Σολδάτο. Κι όταν μία άλλη ηθοποιός παίζει το ρόλο της και λέει ότι ονομάζεται Σιλβάνα Μανγκάνο, επειδή κάποιος πολύ απλά τη φώναξε έτσι, συνειδητοποιώ τον δραματουργικό τρόπο μιας αναβίωσης των παζολινικών ηρώων και χαρακτήρων. Όλα αυτά στην Αθήνα του 2015, σαράντα χρόνια ακριβώς απ' όταν ο Παζολίνι συνάντησε το αγόρι που του πρόσφερε το θάνατο!
Info:
Όταν ο Παζολίνι συνάντησε το αγόρι που του πρόσφερε το θάνατο
STUDIO ΚΥΨΕΛΗΣ
Σπετσοπούλας 9, από Κυψέλης 51
Σκηνοθεσία - φωτισμοί: Γιώργος Λιβανός
Κείμενο - κινηματογράφηση: Γιάννης Σολδάτος
Σύμβουλος: Βασίλης Μπουζιώτης
Στίχοι: Μαριάννα Τόλη
Χορογραφία: Σίμωνας Πάτροκλος
Σκηνικό - κοστούμια: Γιοβάννα Πρασσίνου
Δραματουργική ανάλυση: Γιάννης Ζέρβας
Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Λιβανός, Γιώτα Φωτοπούλου, Βερόνικα Ηλιοπούλου, Παναγιώτης Κατσίκης , Νίκος Χαλατζίδης, Έλενα Μιχαλάκη, Μάγδα Φράκου, Έρη Παπαγαλάνη, Γιάννος Τριανταφύλλου , Κέλλυ Καιμάκη, Λίλη Τέγου, Αγησίλαος Σιούνας
στο πιάνο ζωντανά η Νίκη Γκουντούμη
Μέρες & ώρες: Τετάρτη και Πέμπτη 21.15
Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ με ποτό, 10 ανέργων
ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΙΝΑΙ ΑΥΣΤΗΡΑ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ
σχόλια