Τα τελευταία 16 χρόνια, το πρόγραμμα L'ORÉAL-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη, κάθε χρόνο αναγνωρίζει, επιβραβεύει, ενθαρρύνει και φέρνει στο προσκήνιο γυναίκες από τους κλάδους των Βιοεπιστημών και των Φυσικών Επιστημών από όλες τις ηπείρους, των οποίων οι ανακαλύψεις έχουν συμβάλει στην πρόοδο της επιστημονικής γνώσης και την βελτίωση του κόσμου. Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 2.000 γυναίκες επιστήμονες αναγνωρίστηκαν σε 115 χώρες, 82 βραβευμένες τιμήθηκαν για την αριστεία στην επιστήμη, δύο εκ των οποίων στη συνέχεια κέρδισαν το Βραβείο Νόμπελ.
Για να ανταποκριθεί στις τοπικές ανάγκες των χωρών, το πρόγραμμα L'ORÉAL-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη προσφέρει επίσης βραβεία/υποτροφίες σε πολλά υποσχόμενες νέες γυναίκες ερευνήτριες, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας στις 8 Μαρτίου, μιλήσαμε με τις τρεις ερευνήτριες που έλαβαν τις φετινές εθνικές βραβεύσεις του προγράμματος, τις κυρίες Αντιγόνη Δήμα, Φλωρεντία Φωστήρα και Βασιλική Παυλίδου, για να μάθουμε περισσότερα για το σημαντικό ερευνητικό τους έργο, την καθημερινότητά τους που τους επιφυλάσσει συνεχώς διαφορετικές προκλήσεις και τη δύναμή τους να αντεπεξέρχονται σε αυτές.
Στο εργαστήριο, ή στην περίπτωσή μου στον υπολογιστή, όταν νομίζω ότι έχω ανακαλύψει κάτι, το πρώτο πράγμα που μου συμβαίνει είναι να μην το πιστέψω. Ξανακάνω την ανάλυση, το χιλιοτσεκάρω και μετά προσπαθώ να το αποδείξω και αλλιώς. Αν βγει, βάζω ένα ποτήρι κρασί και το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα κοιμηθώ το βράδυ λόγω ενθουσιασμού.
Περιγράψτε μου με συντομία τις σπουδές και το ερευνητικό σας έργο.
Βασιλική Παυλίδου: Σπούδασα Φυσική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και Αστρονομία στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόι στην Ουρμπάνα -Σαμπέιν στην Αμερική. Αφού έλαβα το διδακτορικό μου το 2005, εργάστηκα στην Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, το Caltech στην Καλιφόρνια, το Ινστιτούτο Max-Planck στη Βόννη, και επέστρεψα στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 2012. Η έρευνά μου επικεντρώνεται στα συστήματα ακραίας φυσικής: πολύ ισχυρής βαρύτητας, όπως οι μαύρες τρύπες, πολύ μεγάλης έκτασης, όπως τα σμήνη γαλαξιών, ή πολύ υψηλών ενεργειών, όπως οι σχετικιστικοί πίδακες που εκπηγάζουν από ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες, και οι -άγνωστες ακόμη!- πηγές των κοσμικών ακτίνων υψηλότατης ενέργειας.
Φλωρεντία Φωστήρα: Ξεκίνησα τις βασικές μου σπουδές στη Μοριακή Βιολογία στο King's College του Λονδίνου, συνέχισα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη Μοριακή Γενετική στο Imperial College του Λονδίνου και τη βασική εξειδίκευση στο Πανεπιστήμιο UCL του Λονδίνου. Επέστρεψα στην Ελλάδα όπου εκπόνησα τη διδακτορική μου διατριβή στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (Τμήμα Μοριακής Βιολογίας & Γενετικής) με αντικείμενο τη γενετική του καρκίνου του παχέος εντέρου. Εργάζομαι στο Εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» ως συνεργαζόμενη ερευνήτρια με πεδίο έρευνας τη γενετική του καρκίνου. Πιο συγκεκριμένα, διερευνώ τη γενετική βάση των κληρονομικών μορφών καρκίνου μέσω της ανάλυσης γνωστών γονιδίων και την ανίχνευση νέων γονιδίων που εμπλέκονται στην κληρονομικότητα του καρκίνου.
Αντιγόνη Δήμα: Σπούδασα Βιολογία στο Imperial, έκανα μεταπτυχιακό στην Εξέλιξη και Γενετική του Ανθρώπου στην Οξφόρδη και διδακτορικό στο Κέιμπριτζ (στο Welcome Trust Sanger Institute όπου έχει γίνει η χαρτογράφηση του ανθρώπινου DNA). Εργάζομαι ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια Γενετικής στο ΕΚΕΒΕ «Αλέξανδρος Φλέμινγκ». Στην έρευνά μου προσπαθώ να καταλάβω πώς η ποικιλομορφία του DNA μεταξύ των ανθρώπων κάνει τον καθένα από μας αυτό που είναι: είτε αυτό αφορά το χρώμα των ματιών, είτε το αν διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να νοσήσει από κάποια νόσο με γενετικό υπόβαθρο (π.χ. διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνος).
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με την έρευνα;
Φ.Φ.: Πάντα ήθελα να κάνω κάτι που να βοηθά τον άνθρωπο, άμεσα ή έμμεσα. Αρχικά είχα σκεφτεί να ακολουθήσω την Ιατρική, αλλά κατέληξα στο ότι μέσα από τις μικρές ή μεγάλες ανακαλύψεις που προκύπτουν από το εργαστήριο, όπως για παράδειγμα η ανακάλυψη ενός νέου γονιδίου, μπορούν να βοηθηθούν πολύ περισσότεροι άνθρωποι.
Β.Π.: Με ενθουσιάζει η ιδέα να συναντάς ένα άγνωστο φαινόμενο και να έχεις το θάρρος να σκεφτείς μια φυσική διαδικασία που μπορεί να το προξενεί, να προσπαθείς μετά να διαπιστώσεις αν η ιδέα σου είναι σωστή με πείραμα και παρατήρηση. Με ενθουσίαζε από παιδί. Θυμάμαι όταν πρωτοδιάβαζα το δεύτερο τόμο της Οδύσσειας του διαστήματος του Κλαρκ, όταν οι εξωγήινοι με εργαλείο τον μονόλιθο μετέτρεψαν τον πλανήτη Δία σε αστέρι: αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση δεν ήταν οι εξωγήινοι, δεν ήταν ο μονόλιθος, δεν ήταν ο Δίας που έγινε αστέρι. Ήταν ο Ρώσος αστροφυσικός στο διαστημόπλοιο "Λεόνοφ" που μόλις είδε το φαινόμενο άρχισε να σκέφτεται έναν μηχανισμό που θα μπορούσε να το εξηγήσει!
Α.Δ.: Με ενδιέφερε πάντα πώς δουλεύουν τα πράγματα στη φύση. Την άνοιξη της Α΄λυκείου και όταν έπρεπε να διαβάζω για εξετάσεις φυσικής (που δυστυχώς ποτέ δεν συμπάθησα) έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο για τον Δαρβίνο. Μέσα στο πλαίσιο του "κάνω τα πάντα για να αποφύγω τη φυσική", άρχισα να διαβάζω το βιβλίο και τότε για πρώτη φορά συνάντησα την ιδέα της ποικιλομορφίας στην φύση και της φυσικής επιλογής. Ακόμα και τώρα, η γενετική ποικιλομορφία των ανθρώπων και οι συνέπειές της (αν π.χ. είμαστε ψηλοί ή κοντοί ή αν έχουμε υψηλή αρτηριακή πίεση) είναι αυτό που με ωθεί και με κρατάει στην έρευνα.
Η ενασχόλησή σας με τη γενετική βάση διάφορων νόσων πώς σας κάνει να νιώθετε ως προς την κοινωνική προσφορά της εργασίας σας; Ποια είναι τα συναισθήματά σας έπειτα από μια κοπιαστική αλλά αποδοτική μέρα στο εργαστήριο;
Α.Δ.: Ως ερευνητές στον χώρο της γενετικής, δεν έχουμε την άμεση προσφορά που έχει ένας γιατρός. Με την έρευνά μας όμως βοηθάμε στο να καταλάβουμε τους βιολογικούς μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από τις νόσους. Και πλέον, η έρευνά μας διαμορφώνει τον χώρο της εξατομικευμένης ιατρικής, δηλαδή της στοχευμένης περίθαλψης που βασίζεται στο βιολογικό προφίλ του κάθε ασθενούς. Ήδη για ορισμένες νόσους (π.χ. σε διάφορες μορφές καρκίνου) είναι δυνατή η επιλογή της πιο αποτελεσματικής θεραπευτικής αγωγής για τον κάθε ασθενή, ενώ παράλληλα μειώνεται και το κόστος περίθαλψης. Στο εργαστήριο, ή στην περίπτωσή μου στον υπολογιστή, όταν νομίζω ότι έχω ανακαλύψει κάτι, το πρώτο πράγμα που μου συμβαίνει είναι να μην το πιστέψω. Ξανακάνω την ανάλυση, το χιλιοτσεκάρω και μετά προσπαθώ να το αποδείξω και αλλιώς. Αν βγει, βάζω ένα ποτήρι κρασί και το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα κοιμηθώ το βράδυ λόγω ενθουσιασμού.
Φ.Φ.: Η αλήθεια είναι ότι με συναρπάζει που ασχολούμαι με την έρευνα για τον καρκίνο. Αυτό που ήταν αρκετά δύσκολο για εμένα στην αρχή ήταν οι δραματικές ιστορίες των οικογενειών με καρκίνο. Πολλοί από τους ανθρώπους που υποβάλλονται σε γονιδιακό έλεγχο με στόχο τη διερεύνηση του κληρονομικού καρκίνου έχουν ήδη χάσει πολύ αγαπημένα τους πρόσωπα πριν καν διαγνωστούν οι ίδιοι με καρκίνο. Όσο περνούν τα χρόνια όμως, τα πράγματα γίνονται ευκολότερα - όχι φυσικά γιατί συνηθίζεις τον ανθρώπινο πόνο, αλλά γιατί αυξάνεται σημαντικά η γνώση μας για τη νόσο. Πλέον αποκωδικοποιώντας τόσο το DNA του ανθρώπου, όσο και του όγκου, μπορούμε να έχουμε καταπληκτικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση και τη θεραπεία. Ο καρκίνος σήμερα δεν είναι μια ανίατη ασθένεια, οι περισσότεροι άνθρωποι που θα διαγνωστούν με καρκίνο θα επιβιώσουν χάρη στην εξέλιξη των μεθόδων διάγνωσης, αλλά και της εξατομικευμένης θεραπείας. Δεν αισθάνομαι συχνά κούραση. Η έρευνα δεν έχει αρχή και τέλος. Πάντα υπάρχει και κάτι ακόμα, κάποιο ακόμα πείραμα που θέλεις να τελειώσεις. Έτσι συχνά φτάνουν μεσάνυχτα, χωρίς να το έχεις καταλάβει, χωρίς να ξέρεις τι καιρό έχει έξω. Στην έρευνα οι αποτυχίες και οι απογοητεύσεις είναι σαφώς περισσότερες από τις επιτυχίες. Όταν όμως καταλήξεις κάπου μετά από καιρό προσπαθειών, αυτό λειτουργεί σαν υπερδιέγερση. Φορτίζονται αυτόματα όλες οι μπαταρίες σου.
Κ. Παυλίδου, η επαφή της πλειονότητας του κόσμου με την αστροφυσική γίνεται κυρίως μέσω των sci-fi ταινιών και σειρών, που συνήθως διαθέτουν πλήθος από ανακρίβειες. Πόσο απέχει η επιστήμη της αστροφυσικής και οι μέθοδοί της από τον τρόπο που παρουσιάζονται στην ποπ κουλτούρα;
Λιγότεροι εξωγήινοι, περισσότερο δέος για το άγνωστο! Και πολλή, πολλή δουλειά. Τα καλύτερα της δουλειάς μας είναι δύσκολο να τα αποτυπώσεις σε μια ταινία - την ανάταση της στιγμής που συνειδητοποιείς ότι βρήκες την απάντηση σε μια δύσκολη ερώτηση, ότι βρήκες έναν καινούριο τρόπο να εξερευνήσεις το σύμπαν, ότι ανακάλυψες γνώση που η ανθρωπότητα δεν την είχε πιο πριν. Και πόσο υπέροχο είναι να μοιράζεσαι αυτήν την ανάταση με τους συνεργάτες σου.
Οι δεινόσαυροι των προκαταλήψεων δεν έχουν ακόμη εξαφανιστεί πλήρως - είναι όμως δεινόσαυροι και το μέλλον δεν τους ανήκει.
Για ποια από τις θυσίες που έχετε κάνει -σε προσωπικό επίπεδο- για να κυνηγήσετε την καριέρα σας, μετανιώνετε;
Α.Δ.: Ακούγεται τρομερά κοινότοπο, αλλά δεν έχω μετανιώσει. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Β.Π.: Η δουλειά μας είναι κάτι που το κάνεις με το μυαλό σου και όχι με τα χέρια σου, και έχεις το καλύτερο αποτέλεσμα όταν είσαι ευτυχισμένος. Έκανα πάντοτε τις επιλογές μου με βάση αυτό το κριτήριο - πώς και πού θα είμαι πιο χαρούμενη; Δεν διαψεύστηκα και δεν μετανιώνω για τίποτε.
Φ.Φ.: Δεν μετανιώνω καθόλου για τις θυσίες που έχω κάνει. Είναι συνειδητή επιλογή μου να δουλεύω πολλές ώρες και να αφιερώνω μεγάλο κομμάτι της ζωής μου στην έρευνά μου. Στο δικό μου μυαλό δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Δυστυχώς ή ευτυχώς τη σοβαρή έρευνα την παντρεύεσαι. Δεν κλείνεις τον υπολογιστή, κλειδώνεις το εργαστήριο και τα αφήνεις όλα πίσω σου. Οι σκέψεις σου, οι ιδέες σου είναι μαζί σου όλη νύχτα, όλη μέρα, κάθε μέρα. Μόνο έτσι είσαι πραγματικά δημιουργικός.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχετε αντιμετωπίσει σε επαγγελματικό επίπεδο;
Β.Π.: Σίγουρα η διαδικασία αναζήτησης δουλειάς στη μεταδιδακτορική φάση. Μπαίνεις σε μια διαδικασία όπου πρέπει να διαφημίσεις και να "πουλήσεις" τον εαυτό σου και την έρευνα σου, όχι αυτήν που έχεις ήδη κάνει, αλλά την ανύπαρκτη ακόμη και ιδεατή, αυτήν που θέλεις να κάνεις στο μέλλον, και σε συνθήκες εξαιρετικού ανταγωνισμού, ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους με εξαιρετικές σπουδές και προσόντα που προσπαθούν να κάνουν ακριβώς το ίδιο για θέσεις που δεν επαρκούν για όλους. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, εγώ κι ο σύζυγός μου, που είναι επίσης αστροφυσικός και με τον οποίον κάναμε μαζί όλα τα βήματα στην καριέρα μας από τότε που ήμασταν προπτυχιακοί στη Θεσσαλονίκη, προσπαθούσαμε να βρούμε πάντοτε δουλειές ταυτόχρονα στο ίδιο μέρος! Ήμασταν εξαιρετικά τυχεροί και τα καταφέραμε σε κάθε βήμα, αλλά, όπως θα μπορείτε να φανταστείτε, το άγχος της διαδικασίας ήταν πάντοτε εξουθενωτικό.
Α.Δ.: Η γραφειοκρατεία της Ελλάδας. Είναι σαν κάποιος πολύ έξυπνος άνθρωπος να έχει σχεδιάσει, επίτηδες, ένα σύστημα με το οποίο δεν μπορείς να βγάλεις άκρη σε πρακτικό επίπεδο για τίποτα απολύτως. Το είπα λίγο έντονα; Πολλαπλασιάστε το επί δέκα, παρακαλώ. Για να προμηθευτούμε ακόμα και χαρτί κουζίνας για το εργαστήριο πρέπει να γίνεται διαγωνισμός. Αυτό ισχύει και στις περιπτώσεις που π.χ. χαρτί κουζίνας προμηθεύει στην Ελλάδα μόνο μία εταιρεία, δηλαδή υπάρχει μονοπώλιο! Όσο για τις συνθήκες εργασίας, για να το πω θετικά, υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης.
Φ.Φ.: Δεν θα έλεγα ότι έχει υπάρξει κάτι που με έχει δυσκολέψει ιδιαίτερα. Όλοι εμείς που δουλεύουμε στην έρευνα στην Ελλάδα έχουμε αποδεχτεί ότι θα περάσουν περίοδοι που δεν θα πληρωνόμαστε, το γεγονός ότι πρέπει καθημερινά να ασχολούμαστε με πράγματα που δεν άπτονται των ερευνητικών μας υποχρεώσεων, ότι για το κράτος θεωρούμαστε ελεύθεροι επαγγελματίες και πρέπει να πληρώνουμε ΦΠΑ, και άλλα αντίστοιχα.
Αστροφυσική στην Ελλάδα, και μάλιστα σε επαρχιακό πανεπιστήμιο. Οι συνθήκες εργασίας σας σάς ικανοποιούν; Πού βρισκόμαστε ερευνητικά στον κλάδο σας, σε σχέση με το εξωτερικό;
Β.Π.: Το τμήμα Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης είναι παγκοσμίως γνωστές νησίδες αριστείας. Όταν λέγαμε στους συναδέλφους στην Καλιφόρνια ότι γυρίζουμε στην Κρήτη, όλοι ανεξαιρέτως ανταποκρίνονταν λέοντας "ω, το πανεπιστήμιο εκεί είναι εξαιρετικό". Στην πρόσφατη κατάταξη του Πανεπιστημίου Leiden των τμημάτων Φυσικών Επιστημών, το δικό μας τμήμα Φυσικής κατατάχθηκε πέμπτο στην Ευρώπη. Όλοι οι συνάδελφοι είναι εξαιρετικά δυνατοί στην έρευνά τους, το τεχνικό και διοικητικό προσωπικό απίστευτα αποτελεσματικό, όμως το τμήμα Φυσικής είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των επιμέρους στελεχών του. Είναι ένα περιβάλλον που τα μέλη του το νοιάζονται, και νοιάζονται ο ένας τον άλλον. Χαίρονται ο ένας τις επιτυχίες του άλλου και όλοι μαζί αγκαλιάζουν κάθε καλή πρωτοβουλία και τη σπρώχνουν, παρακάμπτοντας ή κατεδαφίζοντας τα όποια εμπόδια, ώσπου να επιτύχει. Αυτό είναι κάτι πολύ σπάνιο όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να είμαι σε ένα πιο θετικό περιβάλλον για ερευνητική επιτυχία. Βεβαίως, σε σχέση με το εξωτερικό είμαστε φτωχοί. Συγκεκριμένα είμαστε πέντε φορές φτωχότεροι από ότι στην Αμερική, όταν ήμασταν μεταδιδακτορικοί υπότροφοι. Από την άλλη, ποτέ δεν ήμασταν παραγωγικότεροι από ότι εδώ. Και βέβαια, ο καιρός, το φυσικό περιβάλλον και το φαγητό είναι ασύγκριτα.
Δυστυχώς ή ευτυχώς τη σοβαρή έρευνα την παντρεύεσαι. Δεν κλείνεις τον υπολογιστή, κλειδώνεις το εργαστήριο και τα αφήνεις όλα πίσω σου. Οι σκέψεις σου, οι ιδέες σου είναι μαζί σου όλη νύχτα, όλη μέρα, κάθε μέρα. Μόνο έτσι είσαι πραγματικά δημιουργικός.
Υπάρχουν στερεότυπα στον επιστημονικό κλάδο σχετικά με το φύλο; Έχετε αντιμετωπίσει ποτέ προκατάληψη ή ιδιαίτερη μεταχείριση επειδή είστε γυναίκα;
Β.Π.: Ναι, οι δεινόσαυροι των προκαταλήψεων δεν έχουν ακόμη εξαφανιστεί πλήρως - είναι όμως δεινόσαυροι και το μέλλον δεν τους ανήκει.
Φ.Φ.: Νομίζω ότι η προκατάληψη ως προς το φύλο υπάρχει στη χώρα μας, αλλά αυτό είναι πιο έντονο όταν κανείς διεκδικεί υψηλόβαθμες θέσεις. Δεδομένου ότι ακόμα παραμένω συνεργαζόμενη ερευνήτρια, δηλαδή δεν έχω καν μόνιμη θέση εργασίας στο ερευνητικό κέντρο, δεν έχω βρεθεί ακόμα αντιμέτωπη με τέτοιου είδους ρατσισμό.
Α.Δ.: Τα στερεότυπα ισχύουν στους περισσότερους χώρους. Η διαφορά είναι ότι η βιολογία, σε επίπεδο πρώτου πτυχίου, είναι χώρος γυναικοκρατούμενος. Όταν έκανα το βασικό πτυχίο στο Imperial, που είναι στην ουσία πολυτεχνειακή σχολή, το τμήμα βιολογίας ήταν το μόνο που είχε περισσότερες γυναίκες από άντρες. Θα περίμενε κανείς όσο ανεβαίνεις τις βαθμίδες επαγγελματικά, η διαφορά αυτή να εξακολουθεί να υπάρχει. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει και ενώ πολλές γυναίκες αποκτούν διδακτορικά στον χώρο, ελάχιστες συνεχίζουν διεκδικώντας μία θέση group leader. Αυτό ισχύει σε όλες τις χώρες, και φυσικά στην Ελλάδα, όπου έχουμε και το επιπλέον "bonus" ότι δεν προωθούνται οι νέοι ερευνητές. Προσωπικά, δυστυχώς στην Ελλάδα, είχα την εμπειρία "ειδικής" μεταχείρισης λόγω φύλου. Ίσως όμως να μου συνέβαινε και στο εξωτερικό αν είχα παραμείνει.
Πείτε μου κάποια "γυναικεία" πράγματα και απολαύσεις για τα οποία φροντίζετε να ξεκλέβετε συχνά χρόνο.
Α.Δ.: Τώρα θέλω να ξεκλέψω χρόνο για να πάω ένα ταξίδι στη Μογγολία, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν, αλλά δεν νομίζω ότι αυτό είναι συγκεκριμένα μόνο "γυναικείο" πράγμα!
Β.Π.: Να μπορώ πάντοτε να ανταποκρίνομαι στο κάλεσμα "θέλω τη μαμά μου!".
Φ.Φ.: Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς κάποια πράγματα δεν μπαίνουν καν στην εξίσωση. Δεν μου είναι εύκολο να θυσιάσω ερευνητικό χρόνο για να προγραμματίσω ένα γυναικείο καλλωπισμό. Το μοναδικό που με διασκεδάζει/ξεκουράζει είναι μια συνεύρεση με τα παιδιά από το εργαστήριο ή με φίλους μετά το τέλος μιας ημέρας για να πιούμε ένα ποτήρι κρασί και να διώξουμε την ένταση της ημέρας.
Θεωρείτε ότι βραβεύσεις σαν αυτή που σας απονέμει η L'ORÉAL-UNESCO είναι σημαντικές για να προάγουν τη δουλειά και το έργο σας;
Β.Π.: Πρόκειται για έναν πάρα πολύ σημαντικό θεσμό. Στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας στη διαφορετικότητα των επιστημόνων και στη δουλειά που γίνεται στην Ελλάδα. Πρέπει να ξεφύγουμε από την ιδέα ότι οι επιστήμονες μοιάζουν "κάπως", ό,τι κι αν είναι αυτό το "κάπως". Οι επιστήμονες έχουν στις τάξεις τους εξίσου μεγάλη διαφορετικότητα όση και ολόκληρη η ανθρωπότητα. Αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν δεν είναι πώς μοιάζουν - είναι το πάθος τους για την ανακάλυψη κάτι καινούριου.
Φ.Φ.: Είναι πολύ σημαντικό να αισθάνεσαι ότι αναγνωρίζεται η δουλειά αλλά και η προσπάθειά σου. Δεδομένου ότι στην Ελλάδα οι επιστήμονες είμαστε μοναχικοί καβαλάρηδες, ένα βραβείο σαν αυτό από τη L'ORÉAL-UNESCO για τις γυναίκες στην επιστήμη, σε κάνει να νιώθεις ότι είσαι στο σωστό δρόμο, μια και βραβεύεσαι για το σύνολο της συνεισφοράς σου στην επιστήμη. Αυτό σου δίνει δύναμη και κουράγιο να συνεχίσεις και να θέσεις τον επόμενο στόχο, ο οποίος είναι υψηλότερος. Η πολιτεία δυστυχώς δεν ενδιαφέρεται για τέτοιου τύπου διακρίσεις. Δεν έχει τους μηχανισμούς ώστε να αξιοποιήσει εκείνες τις δραστηριότητες που προάγουν την υψηλού επιπέδου έρευνα προς όφελος της κοινωνίας.
Α.Δ.: Είναι ιδιαίτερα σημαντική για πολλούς λόγους. Πρώτον, το βραβείο προσφέρει ουσιαστική και πρακτική υποστήριξη στις νέες ερευνήτριες. Δεύτερον, αναγνωρίζεται η δουλειά μας. Στην Αγγλία μπαίνεις σε ένα ταξί και όταν σε ρωτάει ο ταξιτζής τι δουλειά κάνεις και του λες γενετική, μπορείς και κάνεις κουβέντα. Στην Ελλάδα, επειδή η εκλαΐκευση της επιστήμης είναι σε πολύ πιο πρώιμο στάδιο, το ευρύ κοινό μας βλέπει κάπως επιφυλακτικά και ακούς τη λέξη DNA να χρησιμοποιείται κυρίως μεταφορικά, π.χ. «έχει το τραγούδι στο DNA του». Τρίτον, το βραβείο αυτό ήταν για μένα ένα σημαντικό μήνυμα ενθάρρυνσης που ήρθε την κατάλληλη στιγμή, δηλαδή μετά από αρκετές απογοητεύσεις λόγω συνθηκών (και πολλή πάλη με τη γραφειοκρατεία) αλλά και μετά από δύο διαλείμματα λόγω άδειας μητρότητας.
σχόλια