Το μεταναστευτικό-προσφυγικό είναι πλέον στην καθημερινή ατζέντα της Ευρώπης και η αποτυχημένη ως τώρα διαχείρισή του ενίσχυσε τους ευρωσκεπτικιστές κάθε απόχρωσης αλλά και τα ακροδεξιά, εθνικιστικά και λαϊκιστικά κόμματα που αμφισβητούν εντόνως την πολιτική γραμμή της Ε.Ε.
Αυτός, άλλωστε, είναι και ο μεγάλος φόβος των κυρίαρχων δυνάμεων εν όψει των ευρωεκλογών, η περαιτέρω αύξηση της ισχύος των συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων.
Στην Ελλάδα, παρ' ότι το θέμα αφορά τη χώρα άμεσα, συζητιέται λιγότερο απ' οπουδήποτε αλλού και κανένα κόμμα δεν έχει ξεκάθαρες και συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπισή του.
Τρία χρόνια μετά την αποκαλούμενη «Συμφωνία» Ε.Ε.-Τουρκίας (που όμως δεν είναι συμφωνία) που θα έλυνε το ζήτημα, τίποτα δεν έχει λυθεί, ενώ η χώρα έχει μετατραπεί σε κρατητήριο προσφύγων και μεταναστών.
Μάλιστα, είκοσι πέντε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με επιστολή τους προς τους Ευρωπαίους ηγέτες κατήγγειλαν ότι αυτή η συμφωνία έχει οδηγήσει σε επικίνδυνες και αναποτελεσματικές πολιτικές στην Ελλάδα.
Οι οργανώσεις αυτές που ασχολούνται με το προσφυγικό (μεταξύ των οποίων το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, η Amnesty International, οι Γιατροί του Κόσμου κ.ά.) αναφέρονται στις άθλιες συνθήκες στις οποίες μένουν οι πρόσφυγες και κατηγορούν την ευρωπαϊκή πολιτική που «παγιδεύει τους αιτούντες άσυλο στα "hotspots" των ελληνικών νησιών».
«Ενώ ο αριθμός αιτήσεων ασύλου στην Ευρώπη τα τελευταία τρία χρόνια έχει μειωθεί, ο αριθμός αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν στην Ελλάδα αυξήθηκε κατακόρυφα» αναφέρουν. «Μόνο στη Λέσβο, για παράδειγμα, ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ 2016 (5.000 αιτήσεις) και 2018 (17.270 αιτήσεις)».
Tρία χρόνια μετά έχει αποδειχτεί ότι η «συμφωνία» Ε.Ε.-Τουρκίας λειτουργεί σε βάρος τόσο των προσφύγων όσο και της Ελλάδας, η οποία έχει γίνει αυτό που απεύχονταν, μια «αποθήκη» μεταναστών και προσφύγων, διευκολύνοντας την υπόλοιπη Ευρώπη και ειδικά την Κεντρική Ευρώπη και τη Γερμανία, που τους θέλει εγκλωβισμένους εδώ, μακριά από τα σύνορά τους.
Οι συγκεκριμένες οργανώσεις καταγγέλλουν επίσης ότι οι αιτούντες άσυλο βρίσκουν εμπόδια στην προσπάθειά τους να εγκαταλείψουν τα ελληνικά νησιά και να μεταφερθούν στην ευρωπαϊκή ηπειρωτική χώρα, όπως οι ίδιοι επιθυμούν, και ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «ασκούν υπερβολική πίεση στους κατοίκους των νησιών, στις τοπικές αρχές και στην Ελλάδα, ενώ οι συνθήκες υποδοχής, μεταξύ των οποίων και οι μηχανισμοί προστασίας των αιτούντων άσυλο, εξακολουθούν να είναι υποβαθμισμένες».
Άλλη μια αξιοσημείωτη διαπίστωσή τους είναι πως η «προσδοκία ότι οι περισσότεροι νεοαφιχθέντες θα μπορούσαν να επιστραφούν στην Τουρκία στο πλαίσιο της Συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας αποδείχτηκε επικίνδυνα μη ρεαλιστική».
Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η ανακοίνωση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, η οποία αναφέρει ότι «τα τελευταία τρία χρόνια η Συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας έχει εγκλωβίσει χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά σε υπερπλήρεις χώρους που χαρακτηρίζονται από έλλειψη υγιεινής και ασφάλειας, απαράδεκτες συνθήκες και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους και εκτεταμένη δυστυχία...».
Σύμφωνα με τον Εμανουέλ Γκουέ, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη χώρα μας, «η Ελλάδα έχει γίνει αποθήκη για τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά που απέτυχε να προστατεύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η «συμφωνία» που έγινε ανάμεσα στους ηγέτες των 28 της Ε.Ε. και τον Αχμέτ Νταβούτογλου προέβλεπε την έναρξη της επαναπροώθησης παράτυπων μεταναστών από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία από την Κυριακή 20 Μαρτίου 2016 και χρηματοδότηση της Άγκυρας με 3+3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Γιατί εγκλωβίζουν τους πρόσφυγες στα νησιά
Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τις διαπιστώσεις των ανθρωπιστικών οργανώσεων που ασχολούνται με το προσφυγικό είναι ότι τρία χρόνια μετά έχει αποδειχτεί ότι η «συμφωνία» Ε.Ε.-Τουρκίας λειτουργεί σε βάρος τόσο των προσφύγων όσο και της Ελλάδας, η οποία έχει γίνει αυτό που απεύχονταν, μια «αποθήκη» μεταναστών και προσφύγων, διευκολύνοντας την υπόλοιπη Ευρώπη και ειδικά την Κεντρική Ευρώπη και τη Γερμανία, που τους θέλει εγκλωβισμένους εδώ, μακριά από τα σύνορά τους.
Η Τουρκία, από την άλλη, λαμβάνει σημαντικά οικονομικά ανταλλάγματα, κάνοντας ότι δήθεν συμβάλλει στη λύση του προβλήματος. Παρ' ότι δημοσίως οι Ευρωπαίοι την επαινούν για τη συμβολή της, όπως και την Ελλάδα, στην πραγματικότητα πιστεύουν ότι εκείνοι σταμάτησαν τις ροές, κυρίως με το κλείσιμο του λεγόμενου «βαλκανικού διαδρόμου».
Ωστόσο, το μεγάλο βάρος στην Ε.Ε. το σηκώνει αναμφίβολα η Ελλάδα, και όχι επιτυχώς, ενώ τα ελληνικά νησιά, όπως όλοι ομολογούν, δέχονται μεγάλη πίεση.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν εξήγησε ποτέ καθαρά για ποιον λόγο υποχρεώνει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να μένουν στα νησιά και τους απαγορεύει να μετακινηθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο πρώτος υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μουζάλας, μιλούσε πάντα με μισόλογα για το θέμα αυτό, αποφεύγοντας να αναφέρει τον πραγματικό λόγο.
Μάλιστα, αρχικά είχε αφήσει να εννοηθεί ότι αυτό ήταν υποχρέωση της Ελλάδας, η οποία προέκυπτε από τη «Συμφωνία» Ε.Ε. - Τουρκίας, αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Καμία συμφωνία δεν δεσμεύει την Ελλάδα να τους κρατάει στα νησιά. Αυτό έχει ζητηθεί στην ελληνική κυβέρνηση από τους Ευρωπαίους, ειδικά από τη γερμανική κυβέρνηση, προκειμένου να μην είναι εύκολο το πέρασμα των προσφύγων στην Ευρώπη.
Δηλαδή, η αλήθεια που αποφεύγουν όλοι να πουν είναι ότι η ευρωπαϊκή ηγεσία έχει ζητήσει από την Ελλάδα να μετατρέψει στην πράξη τα ελληνικά νησιά σε «κρατητήρια» για τους πρόσφυγες. Και αυτό δεν προκύπτει από καμία δεσμευτική συμφωνία με νομική ισχύ. Η ελληνική κυβέρνηση απλώς δέχτηκε να κάνει ό,τι (ατύπως) της ζήτησαν.
Οι «επικίνδυνες προτάσεις που απέρριψε» ο Τσίπρας
Οι περισσότεροι ίσως θυμούνται ότι ο Αλέξης Τσίπρας, μετά τη Σύνοδο της Ε.Ε. για το προσφυγικό που πραγματοποιήθηκε το 2015, είχε δηλώσει ότι δέχτηκε μια «επικίνδυνη», όπως τη χαρακτήρισε τότε, πρόταση να δημιουργήσει η Ελλάδα στρατόπεδο για να δεχτεί 50.000 πρόσφυγες, αλλά ισχυρίστηκε ότι την «απέκρουσε».
Πριν από λίγες μέρες ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Δ. Βίτσας, αποκάλυψε ότι «αυτήν τη στιγμή έχουμε περίπου 75.000 στην Ελλάδα» και ότι, αν τα πράγματα πάνε όπως πέρσι από την πλευρά των ροών, το 2019 θα έχουμε «έναν αριθμό περίπου στους 90.000, ίσως και λίγο παραπάνω». Όλα αυτά με βάση τα επίσημα στοιχεία και μόνο όσους καταγράφονται.
Πίσω στη μίνι Σύνοδο Κορυφής για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης πριν από τρία χρόνια, όταν, αποχωρώντας, ο Αλέξης Τσίπρας είχε δηλώσει πως, εκτός του ότι απέκρουσε την πρόταση για τους 50.000 πρόσφυγες, παρέμεινε στις αρχικές του δεσμεύσεις: «να ολοκληρώσουμε τα hotspots, τα κέντρα υποδοχής στα πέντε νησιά και να πραγματοποιήσουμε το συντομότερο δυνατόν την υποχρέωσή μας για 10 συν 10.000 θέσεις στην ηπειρωτική χώρα».
Πιο συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός είχε πει επίσης ότι «υπήρχαν τρεις παράλογες προτάσεις. Και οι τρεις απερρίφθησαν». Αυτή για τους 50.000 ήταν η πρώτη «παράλογη πρόταση».
Αντ' αυτής, μας πληροφόρησε τότε πως «προτείναμε –και έγινε αποδεκτό− να προωθηθεί μελλοντικά και υπό προϋποθέσεις η διαδικασία της επιδότησης με άμεση χρηματοδότηση από την Ε.Ε. ενοικίου για 20.000 πρόσφυγες, πράγμα το οποίο θεωρούμε ότι θα είναι μια ουσιαστική συμβολή στην πραγματική οικονομία».
Η «δεύτερη παράλογη πρόταση που απορρίφθηκε», σύμφωνα με όσα είχε ισχυριστεί ο Αλέξης Τσίπρας, ήταν αυτή που αφορούσε τη δυνατότητα μιας χώρας, αν δεν συμφωνεί, να μην επιτρέπει τη διέλευση προσφύγων από μια άλλη χώρα.
«Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει η ροή και το βάρος να μετατοπίζεται στη μία μετά την άλλη, σαν ντόμινο, στις χώρες υποδοχής και κυρίως στην Ελλάδα» είχε πει.
Τρία χρόνια μετά έγινε ακριβώς αυτό που υποτίθεται απέτρεψε και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες έκλεισαν τα σύνορα για τους πρόσφυγες, τους οποίους δέχονται πια με το σταγονόμετρο, και το πρόβλημα έμεινε στην Ελλάδα.
Η «τρίτη παράλογη πρόταση που απερρίφθη» ήταν αυτή που αφορούσε τη δυνατότητα να υπάρξει μια νέα επιχείρηση της Frontex στα βόρεια σύνορά μας, ώστε να ελέγχει και να αποτρέπει προσφυγικές ροές προς την ΠΓΔΜ ή, πιθανώς αργότερα, στην Αλβανία.
«Απερρίφθη αυτή η πρόταση, καθότι τη μοναδική και αποκλειστική δικαιοδοσία για τον έλεγχο των βορείων συνόρων μας τον έχει η χώρα μας, φυσικά σε συνεργασία με γειτονικές χώρες». Λίγους μήνες μετά εφαρμόστηκε και η «τρίτη παράλογη πρόταση» που... είχε απορριφθεί.
Πάντως, κανείς ως τώρα δεν γνωρίζει εάν ο Αλέξης Τσίπρας απέκρυψε από την αρχή την αλήθεια για όσα πραγματικά συμφωνήθηκαν τότε ή αν του την έφεραν οι Ευρωπαίοι, κάνοντας ότι δείχνουν κατανόηση, αλλά φορτώνοντάς του το πρόβλημα και αναγκάζοντάς τον να αποδεχτεί όλα όσα υποτίθεται ότι είχε απορρίψει.
Η Συμφωνία που δεν είναι συμφωνία αλλά μια απλή δήλωση!
Τα ελληνικά ΜΜΕ, στην πλειοψηφία τους, ακόμα και σήμερα, επιμένουν να μιλούν για Συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας για το προσφυγικό. Οι πλέον αρμόδιοι, όμως, όταν μιλούν επίσημα, αντί για τη λέξη «συμφωνία» χρησιμοποιούν τη λέξη «δήλωση».
Η επίσημη ανακοίνωση, άλλωστε, αναφέρεται ξεκάθαρα σε δήλωση και όχι σε συμφωνία (E.U. - Turkey Statement), όπως μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει ανατρέχοντας στις πηγές.
Κι αυτό γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ συμφωνία με νομική ισχύ που να δεσμεύει τα μέρη. Πρόκειται, απλώς, περί μίας δήλωσης, την οποία όμως η Ελλάδα τηρεί ως συμφωνία και τα περισσότερα ΜΜΕ έχουν αποφύγει να φωτίσουν το θέμα, εξακολουθώντας να αναφέρονται σε «συμφωνία».
Το μυστήριο που κανείς δεν προσπάθησε να λύσει εδώ και τρία χρόνια (δηλαδή το γιατί δεν πρόκειται για μια πραγματική συμφωνία), καθώς η κυβέρνηση απέφευγε να το θίξει και τα ΜΜΕ δεν ήθελαν να την ενοχλήσουν, αποκάλυψε πρόσφατα στο Φόρουμ των Δελφών ο αρμόδιος επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος. Αυτή η αποκάλυψη, όμως, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη.
Οι αποκαλύψεις του Αβραμόπουλου λίγο πριν από τη λήξη της θητείας του
Ο αρμόδιος επίτροπος, σε μια συζήτηση που είχε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ανέφερε ότι το θέμα της μετανάστευσης κυριαρχεί στην παγκόσμια ατζέντα και ότι η διαχείρισή του μαζί με το θέμα της ασφάλειας είναι αυτά που βάζουν σε κίνδυνο το οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης.
«... Αυτό το κύμα, το μεταναστευτικό, μη νομίζετε ότι θα τελειώσει από τη μία μέρα στην άλλη. Ήρθε για να μείνει πάρα πολύ καιρό» είπε, υποστηρίζοντας ότι για εκείνον ο κίνδυνος είναι ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός.
Ο κ. Αβραμόπουλος υποστήριξε ότι οι ευρωπαϊκές δημοσκοπήσεις δείχνουν την άνοδο των δυνάμεων αυτών πρωτίστως λόγω του μεταναστευτικού και αποκάλυψε ότι, παρ' ότι δεν ειπώθηκε ποτέ δημόσια, στην Ε.Ε. είχαν γίνει προτάσεις να επανέλθουν συνοριακοί έλεγχοι με την Ελλάδα, καθώς κάποιοι τη χαρακτήριζαν «ανίκανη και αδύναμη να διαχειριστεί τα κοινά ευρωπαϊκά σύνορα».
Η κεντρική Ευρώπη απέδιδε ευθύνες στην Ελλάδα, είπε, αλλά και στην Ιταλία (του Ρέντσι τότε) ότι δεν προστατεύουν τα σύνορα, με αποτέλεσμα «να μπουν στην Ευρώπη 1.200.000 πρόσφυγες από την Ελλάδα και κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες από αλλού».
Ο επίτροπος Μετανάστευσης υποστήριξε, πάντως, ότι η συνεννόηση με την Τουρκία λειτουργεί, αφού μειώθηκαν οι διελεύσεις, για να παραδεχτεί μετά ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου ιδανικά:
«Όσοι το δικαιούνται με βάση την αξιολόγηση της αίτησής τους πρέπει να παίρνουν τον δρόμο προς την Ευρώπη. Οι υπόλοιποι πρέπει να επιστρέφουν στην Τουρκία. Αν λειτουργούσε, όπως έπρεπε να λειτουργεί, η διαδικασία, στα νησιά δεν θα έπρεπε να υπάρχει κανένας. Εκεί είναι που έχει σκοντάψει το θέμα, στα νησιά. Υπάρχει μια δυσλειτουργία γραφειοκρατικού τύπου».
Ο κ. Αβραμόπουλος συμφώνησε ότι τα hotspots, ενώ είναι για να αξιολογούν τις αιτήσεις ασύλου, έχουν μετατραπεί, λόγω της καθυστέρησης της διαδικασίας, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. «Δεν έπρεπε, γιατί έχει δοθεί πάρα πολύ μεγάλη βοήθεια στη χώρα για να μπορέσει να αντιμετωπίσει την κατάσταση εκεί...» είπε.
Στη συνέχεια, όμως, επιφύλασσε μια ακόμα αποκάλυψη που θα έριχνε φως στο μυστήριο της (μη) Συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας, όταν έθεσε ένα ερώτημα ρητορικά: «Τι προβλέπει η ευρωτουρκική συνεννόηση; Γιατί δεν πρόκειται για συμφωνία, αφού, αν ήταν συμφωνία ή σύμβαση, θα έπρεπε να περάσει από τα Κοινοβούλια, και από τα ευρωπαϊκά δεν θα πέρναγε ποτέ. Βρήκαμε, λοιπόν, αυτήν τη φόρμα».
Έτσι, μάθαμε ότι ο λόγος που η Συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας δεν έγινε ποτέ συμφωνία ήταν η εκτίμηση των Ευρωπαίων ότι δεν θα περνούσε ποτέ από τα Κοινοβούλια των ευρωπαϊκών χωρών.
Παρ' όλα αυτά, βρήκαν τρόπο να εφαρμοστεί και να κάνουν όλοι σαν να έχει νομική ισχύ και να δεσμεύει την Ελλάδα, σε βάρος της οποίας βλέπουμε ήδη τα αποτελέσματα, όπως και σε βάρος των προσφύγων.
