Στη μοναδική μάλλον δυτική δημοκρατία που επί 65 περίπου χρόνια επικρατούν τρεις πολιτικές οικογένειες, η οικονομική κρίση «έκαψε» τις δύο από αυτές (Καραμανλής, Παπανδρέου). Ο Κ. Μητσοτάκης, παρ' ότι αουτσάιντερ, πήρε την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας με μια ατζέντα που τηρούσε αποστάσεις (και) από τη δική του οικογένεια. Τώρα διεκδικεί με μεγάλες πιθανότητες την πρωθυπουργία με αυτοδυναμία στη Βουλή, αλλά γνωρίζει ότι μετά τις εκλογές θα είναι αλλιώς. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από το πόσο θα καταφέρει να περάσει μέσα από τις αμέτρητες νάρκες που έχουν μπει τους τελευταίους μήνες με παροχές σε ομάδες και ομαδούλες.
Ορισμένες από τις τρύπες του πελατειακού συστήματος που είχαν «μαζευτεί» με άγαρμπο και ενίοτε άδικο τρόπο στα 10 χρόνια των μνημονίων (διορισμοί, ασφαλιστικό κ.λπ.) ξηλώθηκαν ατάκτως τους 10 μήνες της κυβέρνησης ΣYΡIZA, δημιουργώντας ξανά νέες αδικίες. Τα επόμενα χρόνια άλλες ομάδες θα διεκδικήσουν κι αυτές προνόμια που πήραν οι «διπλανοί» με απεργίες και «περάσματα» στην εξουσία. Και θα μετρήσει τι θα μείνει στο κρατικό ταμείο για να μειωθούν οι επιβαρύνσεις 90% πάνω στον μισθό, οι αδιανόητες φορολογικές επιβαρύνσεις του 8% του πληθυσμού που πληρώνει το 92% των φόρων. Όλοι αυτοί μπορεί να μην είναι οργανωμένοι σε συντεχνίες για να διεκδικήσουν χάρες, αλλά έχει αποδειχτεί ότι είναι μια κρίσιμη μάζα που συμβάλλει, μετά το 2010, στην εκλογική πτώση της κάθε κυβέρνησης.
Δεν είναι μόνο ελληνικό το φαινόμενο της συρρίκνωσης και της σπείρας φθοράς της μεσαίας τάξης. Μόνο που εδώ έγινε άτσαλα και απότομα στη δεκαετία της σκληρής κρίσης.
Τρίτη ευκαιρία και για τους ιδιόμορφους αντισυστημικούς, που μετά τους ΑΝ.ΕΛ. και τον Β. Λεβέντη δοκιμάζουν την Ελληνική Λύση του Κ. Βελόπουλου, ενός προσώπου που έγινε σταρ πριν πολλά-πολλά χρόνια εξαιτίας μιας νομικής εμπλοκής με μια εταιρεία ροζ τηλεφώνων 090 στη Θεσσαλονίκη. Χάρη στις ευκαιρίες που δίνουν αρκετά media σε τέτοια πρόσωπα που κάνουν νούμερα αυγάτισε την αναγνωρισιμότητά του, έγινε βουλευτής του ΛΑΟΣ. Συνέχισε με ένα κράμα επιστολών του Ιησού και φιλορωσικών διαθέσεων. Θα πάρει, λοιπόν, και ο Κ. Βελόπουλος την τρίτη του ευκαιρία.
Τρίτη ευκαιρία για τον Α. Τσίπρα;
Όλα έδειχναν ότι θα είχε και ο Α. Τσίπρας μια τρίτη ευκαιρία μετά τη διακυβέρνηση του πρώτου εξαμήνου του 2015 και τη δεύτερη ευκαιρία της κυβέρνησης 2015-19. Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μετά τις επόμενες εκλογές θα μπορούσε να έχει ένα αληθοφανές αφήγημα: «Η κυβέρνησή μου είχε αρχίσει να μοιράζει μισθούς και συντάξεις μετά τα μνημόνια, αλλά ήλθε η κυβέρνηση της ΝΔ και τα έκοψε για να τα δώσει στους λίγους». Αυτός ο ενστικτώδης για τις ικανότητες του Α. Τσίπρα σχεδιασμός μοιάζει, μετά τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, να έχει κάποια κενά: μετά τις τόσες αλλαγές που έχει κάνει ο πρωθυπουργός στον ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται να έχει μείνει με ένα 3-5% παλιών αριστερών ψηφοφόρων και το υπόλοιπο κοινό του να είναι κυρίως στρώματα που επωφελήθηκαν ευκαιριακά από την κυβέρνησή του. Αυτά τα στρώματα όμως θα στραφούν σε άλλα κόμματα, αν εκτιμήσουν ότι θα έχουν από κει επιπλέον οφέλη.
Οι τόσο προκλητικοί διορισμοί συγγενών κορυφαίων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ λίγες μέρες πριν από τις εκλογές ήταν άλλο ένα χτύπημα σε αυτό που λέμε αξιοπιστία. Και μην ξεχνάμε ότι σε όλες σχεδόν τις χώρες της Δ. Ευρώπης, όταν ένα κόμμα χάσει με μεγάλη διαφορά, τότε κατά κανόνα ορίζει νέο αρχηγό ως μονόδρομο για να διεκδικήσει την ανάκαμψή του.
Όλα αυτά, όπως έχουν υπονοήσει ήδη κάποιοι σχολιαστές του Twitter, μπορεί να είναι η ευκαιρία (τρίτη;) του Γιάνη Βαρουφάκη. Έχει φανατικούς εχθρούς στην Ελλάδα που πάντα θα του χτυπάνε απαξιωτικά τι έκανε ως υπουργός. Από την άλλη, έχει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: είναι νάρκισσος (και «τρέφεται» από το να έχει κάποιο ακροατήριο), δεν έχει ανάγκη να δουλεύει για να βιοπορίζεται, έχει ήδη κάποιο δικό του κοινό. Χάρη σε αυτά έγινε σταρ εκτός Ελλάδας, γιατί βάσει αυτών των χαρακτηριστικών του έχει την ευχέρεια να υποστηρίζει θέσεις που έχουν ένα αυξανόμενο διεθνές ακροατήριο, από ακαδημαϊκούς μέχρι media, και ένα πολύμορφο αντισυστημικό κοινό. (Ήταν χαρακτηριστικά τα πρόσφατα θετικά άρθρα που του αφιέρωσαν μεγάλα διεθνή μέσα όπως ο Economist, παρ' ότι του «χτύπαγαν» τα έργα της υπουργίας του.)
Στη μοναδική μάλλον δυτική δημοκρατία που επί 65 περίπου χρόνια επικρατούν τρεις πολιτικές οικογένειες, η οικονομική κρίση «έκαψε» τις δύο από αυτές (Καραμανλής, Παπανδρέου). Ο Κ. Μητσοτάκης, παρ' ότι αουτσάιντερ, πήρε την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας με μια ατζέντα που τηρούσε αποστάσεις (και) από τη δική του οικογένεια.
Το αποτέλεσμα του κόμματός του στις ευρωεκλογές έδειξε πως το κοινό του και στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερο απ' ό,τι πίστευαν πολλοί.
Το αν θα έχει 4η-5η ευκαιρία το ΚΙΝ.ΑΛ. θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσον θα βρεθεί σύντομα ένα πρόσωπο, άφθαρτο στα μάτια των πολλών, που θα καταφέρει μια νέα σύνδεση με ευρύτερα στρώματα. Η εμπειρία από τη Δύση (και όχι μόνο) δείχνει ότι η έκρηξη νέων σχημάτων ή η «ανάσταση» παλιών συμβαίνει όταν επικεφαλής τους μπαίνει πρόσωπο φρέσκο, που είναι αγαπημένο των media και των social media.
Οι ευκαιρίες για τη μεσαία τάξη
Δεν είναι μόνο ελληνικό το φαινόμενο της συρρίκνωσης και της φθοράς της μεσαίας τάξης. Μόνο που εδώ έγινε άτσαλα και απότομα τη δεκαετία της σκληρής κρίσης. Μπορεί να ελπίζει ότι, περνώντας η χώρα σε μια κυβέρνηση που θα έχει άλλον άξονα, πέραν των επιδομάτων και των διορισμών, θα έχει μια καινούργια, τρίτη ευκαιρία. Τι κι αν πήρε ένα μέρος της ανάσα την τελευταία τριετία από τα λεφτά που έπεσαν στην αγορά λόγω τουρισμού, Airbnb και κινέζικων χρημάτων – όλα αυτά δεν έχουν μεγάλη διάρκεια και βάθος. Καλύτερα τα κατάφερε μόνο ένα τμήμα της που καβάλησε το σωσίβιο της φοροδιαφυγής/φοροαποφυγής, πάντα προσοδοφόρο στην Ελλάδα.
Δεν είναι παρηγοριά το ότι η μεσαία τάξη πιέζεται σε όλη τη Δύση και ότι οι λαϊκιστικές κυβερνήσεις δίνουν ανακούφιση κυρίως στα λόγια. Ούτε αποτελεί παρηγοριά το ότι οι ψήφοι της μεσαίας τάξης ήταν καθοριστικές σε όλες τις ελληνικές εκλογές μετά το 2010. Στις μεθεπόμενες εκλογές, που κατά πάσα πιθανότητα θα γίνουν με απλή αναλογική, αυτή η τάξη θα έχει πάλι την τιμητική της.
