«Τα λόγια είναι περιττά». Τα σκουπίδια όμως;... Αν σας ξενίζει ο συνειρμός, δεν έχετε παρά να δοκιμάσετε την ανακύκλωση. Ποια ανακύκλωση; Α, ώστε λοιπόν ζείτε στην Αθήνα και δυσκολεύεστε να τη δείτε. Μπορεί όμως να ακούσετε τη Μαρινέλλαεάν καταφέρετε να ανακυκλώσετε γυαλί, πλαστικό, μπαταρίες ή κινητά τηλέφωνα σε κάποιο από τα μεγάλα κέντρα που βρίσκονται σε ορισμένες πλατείες της πρωτεύουσας. Από τον Άρη Χατζηγεωργίου.
Τα τεράστια αυτά κουτιά (σε μέγεθος περιπτέρου μαζί με όλα τα ψυγεία και τα τζαντζαλομάντζαλα) ονομάζονται Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης (ΚΑΑ). Χρηματοδοτούνται από ιδιωτικά κεφάλαια και χορηγούς - ένας εκ των οποίων είναι ο ραδιοσταθμός Love όπου η Μαρινέλλα πρωτεύει στα charts. Τα 25 ΚΑΑ διαμορφώνουν μάλιστα ένα από τα συστήματα ανακύκλωσης το οποίο προχωρά πολύ καλά, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Αθηναίων, υπεύθυνο για την καθαριότητα Γιώργο Δημόπουλο. Σε αντίθεση με τους μπλε κάδους, που απειλούνται οι ίδιοι με... ανακύκλωση, επίσης κατά τον κ. Δημόπουλο. Τι να φταίει (όπως λέει σε άλλο της τραγούδι η Μαρινέλλα) και η Αθήνα, ο πρώτος δήμος της χώρας, δεν μπορεί να οργανωθεί έτσι ώστε και τους 1.500 τόνους σκουπιδιών την ημέρα να μειώσει και την πίεση για νέες χωματερές ή (ακόμη χειρότερα) καύση των απορριμμάτων να περιορίσει; Πριν ακούσουμε την εξήγηση του κ. Δημόπουλου, ολίγη σκουπιδο-ιστορία:
• Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι προσπάθειες για ανακύκλωση οργανώθηκαν στη δεκαετία του ‘90 και σε πολλές χώρες απέδωσαν γρήγορα. Η βασική οδηγία εκδόθηκε το 1994. Όμως στην Ελλάδα ο αντίστοιχος νόμος ψηφίστηκε το 2001. Επτά χρόνια αργότερα, δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί στο σημείο που έλεγε ότι πρέπει να συσταθεί Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΑΠ για τους λάτρεις των αρκτικόλεξων).
• Ακολουθώντας τη διεθνή τάση, ο Έλληνας παράγει όλο και περισσότερα σκουπίδια. Από 306 κιλά ετησίως το 1995, έφθασε τα 433 το 2004 και σήμερα υπολογίζεται να ξεπερνά τα 470 κιλά. Όμως η Ελλάδα παραμένει στις τελευταίες θέσεις (μαζί με Πολωνία και Κύπρο) ως προς τα σκουπίδια που ξαναχρησιμοποιεί.
• Η Αθήνα ήταν η τελευταία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που ξεκίνησε να εφαρμόζει πρόγραμμα ανακύκλωσης. Η αναγγελία έγινε τον Ιούνιο του 2005 από την τότε δήμαρχο Ντόρα Μπακογιάννη. Σε αυτό το ξεκίνημα όμως δεν συμμετείχε καν ο μεγαλύτερος (και πλουσιότερος) φορέας που είχε δημιουργηθεί, η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης(ΕΕΑΑ).
• Η ΕΕΑΑ είναι εκείνη που σήμερα προμηθεύει στους δήμους τους μπλε κάδους και τα ειδικά απορριμματοφόρα οχήματα. Ο Δήμος Αθηναίων ξεκίνησε να τοποθετεί μπλε κάδους το φθινόπωρο του 2006. Όμως έως σήμερα δεν έχει ακόμη υπογράψει σύμβαση με την ΕΕΑΑ, αν και στο μετοχικό της κεφάλαιο συμμετέχει (35%) η Κεντρική Ένωση Δήμων Κοινοτήτων της οποίας πρόεδρος είναι ο δήμαρχος Νικήτας Κακλαμάνης.
• Η ΕΕΑΑ είναι εταιρεία ειδικού σκοπού με αποθεματικό που ξεπερνά σήμερα τα 50 εκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό συγκεντρώνεται από εισφορές που πληρώνουν οι βιομηχανίες οι οποίες παράγουν ανακυκλώσιμα υλικά. Δεν τα πληρώνουν για την ψυχή της «μάνας Γης» αλλά επειδή ο νόμος το επιβάλλει. Περιττό να αναφέρουμε δε ότι το κόστος αυτό περνά στο προϊόν που πληρώνουμε ως καταναλωτές.
Με τον παρά μου
Γιατί λοιπόν στην Αθήνα πληρώνουμε για την ανακύκλωση (ακόμη και την ώρα που αγοράζουμε ένα κουτάκι αναψυκτικού), αλλά ανακύκλωση δεν βλέπουμε; Ερώτηση σωστή αλλά ελλιπής... Διότι πληρώνουμε επίσης:
• ΤοΔήμο Αθηναίων για να διαθέτει προσωπικό, τα έξοδα του οποίου δεν καλύπτει η ΕΕΑΑ. Όπως λέει ο κ. Δημόπουλος, χρειάζονται 160 άτομα παραπάνω προσωπικό για να γίνεται σωστά το άδειασμα των μπλε κάδων, αλλά η ΕΕΑΑ αρνείται να αναλάβει το σχετικό κόστος αφού δεν προβλέπεται από τη λειτουργία της.
• ΤονΕνιαίο Σύνδεσμο Δήμων-Κοινοτήτων Αττικής(ΕΣΔΚΝΑ) που διαχειρίζεται το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης στη Φυλή. Λεπτομέρεια: Ένα από τα κύρια παράγωγα του εργοστασίου αυτού είναι το αποκαλούμενο RDF. Το RDF είναι κομποστοποιημένο υλικό που παράγεται από το διαχωρισμό και την επεξεργασία των αστικών απορριμμάτων και αποτελείται από χαρτί 60-70%, πλαστικό 20-30%, ύφασμα 5-7% και διάφορα άλλα υλικά. Όμως, όπως μας λέει ο κ. Δημόπουλος, ο ΕΣΔΚΝΑ πληρώνει (ναι, πληρώνει και δεν πληρώνεται) στην ΑΓΕΤ-Ηρακλής χιλιάδες ευρώ για να το παραλαμβάνει εκείνη και να το χρησιμοποιεί ως καύσιμο στην παραγωγή τσιμέντου στο Αλιβέρι (προκαλώντας έντονη περιβαλλοντική ανησυχία στους κατοίκους).
Αντι-κίνητρα
Ο αντιδήμαρχος Γ. Δημόπουλος παραδέχεται ότι το όλο σύστημα της ανακύκλωσης πάσχει σοβαρά στα κίνητρα. Ο κάτοικος πληρώνει δημοτικά τέλη μέσω της ΔΕΗ και ανάλογα με τα τετραγωνικά του σπιτιού του. Δεν έχει σημασία εάν ζει μόνος σε 100 τετραγωνικά και έχει βρει τρόπο να ανακυκλώνει τα πάντα. Θα πληρώσει περισσότερα από μια οικογένεια που ζει σε 70 και δεν ασχολείται με τη μείωση του όγκου των σκουπιδιών. Εκτός από τον δημότη, κανένα οικονομικό κίνητρο δεν υπάρχει και για τον ίδιο το δήμο, τουλάχιστον στην Αττική, αφού πληρώνει με ποσοστό επί των συνολικών του εσόδων ασχέτως αν κάνει ανακύκλωση ή όχι. Τόσο καλά...
Κοινά
σκουπίδια
Έλλειμμα σοβαρό υπάρχει και στον τομέα της ενημέρωσης των πολιτών. Σύμφωνα με δημοσιοποιημένα στοιχεία, η ΕΕΑΑ ξόδεψε σε καμπάνιες 1,5 εκατομμύριο το 2006 και 3,5 εκατ. ευρώ το 2007. Ίσως να νομίζει ότι οι Έλληνες έχουν εμπεδωμένη οικολογική συνείδηση... Πάντως σε πολλές περιπτώσεις που παρατηρήθηκαν προβλήματα με την αποκομιδή, οι Αθηναίοι έσπευσαν να γεμίσουν τους μπλε κάδους που ήταν μισοάδειοι με κοινά σκουπίδια.
«Είναι και αυτό ενδεικτικό της κατάστασης» λέει ο κ. Δημόπουλος. «Περίπου 30% του περιεχομένου στους μπλε κάδους δεν μπορεί να αξιοποιηθεί γιατί είναι κοινά σκουπίδια. Είναι όμως και λίγοι οι μπλε κάδοι. Έχουμε 2.000 και θα έπρεπε να έχουμε τουλάχιστον τους διπλάσιους αν λάβουμε υπόψη ότι υπάρχουν 15.000 κάδοι για κοινά σκουπίδια. Η Αθήνα έχει και ιδιαιτερότητες. Υπάρχουν περιοχές που δεν βρίσκεις χώρο να τους τοποθετήσεις και είναι εντελώς ακάλυπτες»... Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, ο Δήμος Πετρούπολης με 75.000 κατοίκους διαθέτει 1.000 μπλε κάδους και 3 ειδικά απορριμματοφόρα σε σχέση με τα 7 της Αθήνας, μας λέει ο εκεί αντιδήμαρχος Νίκος Σακούτης.
Μισός Εθνικός Κήπος
Ο Γ. Δημόπουλος επιμένει πάντως ότι βασική αιτία για την κατάσταση είναι η υποχρηματοδότηση του συστήματος από την ΕΕΑΑ «που φοβάται ότι θα εξαντλήσει τα εκατομμύρια των αποθεματικών της στην Αθήνα». «Καταφέραμε πάντως να αυξήσουμε τις βάρδιες των εργαζομένων και να τα μαζεύουμε συχνότερα. Αποφασίσαμε επίσης να μαζεύουμε για ανακύκλωση τα απορρίμματα των εμπορικών καταστημάτων του κέντρου που αποτελούνται κυρίως από χαρτί. Έτσι, συγκεντρώνουμε 70 τόνους στην πηγή ημερησίως από 20 που ήταν αρχικά. Όμως καθημερινά χάνονται στα σκουπίδια 200 τόνοι χαρτί»!
Το νούμερο είναι φρικιαστικό. Διακόσιοι τόνοι χαρτί σημαίνει 3.500 δέντρα που θα γλίτωναν εάν μαζεύονταν και ξαναγινόταν χαρτί. Και 3.500 δέντρα σημαίνει ο μισός Εθνικός Κήπος! Την ημέρα...
Του πεζοδρομίου
Ψάχνουμε με αγωνία να βρούμε καλό νέο στα... σκουπίδια. «Καλά πάνε τα 25 Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης» λέει ο αντιδήμαρχος. «Κάποια δέχονται έως και 900 επισκέψεις την ημέρα. Ο κόσμος το βλέπει ως μέσο καθαρό, σύγχρονο, με χαρακτήρα παιδαγωγικό (προφανώς όχι λόγω Μαρινέλλας). Σκοπεύουμε να τα αυξήσουμε στα 100. Έχουν βρεθεί χώροι κυρίως πάνω σε πλατείες». Εδώ άλλο παράξενο: Πώς γίνεται στις λιγοστές πλατείες να βρίσκεται πάντοτε χώρος αλλά στους δρόμους όχι, για να μπουν μπλε κάδοι; «Είναι και αυτό ένα πρόβλημα» λέει ο κ. Δημόπουλος και παραδέχεται ότι πρόσφατα υπήρξαν διαμαρτυρίες κατοίκων στην Πανόρμου όταν στην πλατεία πάνω από το μετρό συγκεντρώθηκαν δύο περίπτερα και ένα ΚΑΑ.
Όπως αναμενόταν, καλά πηγαίνουν και άλλα δύο συστήματα που λειτουργούν επί του πεζοδρομίου: Οι 300 ανοξείδωτοι μακρόστενοι κάδοι όπου τα υλικά (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, αλουμίνιο) διαχωρίζονται εξαρχής σε τρία «ρεύματα» (όχι όπως εκείνο του Ευ. Βενιζέλου). Οι 300 θα γίνουν 700, ενώ αυξήθηκαν στα 40 ευρώ ο τόνος τα χρήματα που παίρνει ο δήμος για το χαρτί που συγκεντρώνεται στους 150 κίτρινους κώδωνες.
Μπλε στην πυρά;
Τι θα απογίνει λοιπόν στην Αθήνα με την ανακύκλωση; «Προσπαθούμε, ασκούμε πίεση στην ΕΕΑΑ. Δεν μπορεί να μας αντιμετωπίζει όπως έναν μικρό δήμο, οχυρωμένη πίσω από την έγκριση που της έχει δώσει το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ» λέει ο κ. Δημόπουλος. Υπάρχουν εναλλακτικές; «Σχεδιάζουμε ήδη δικό μας σύστημα με αυτοχρηματοδότηση, σε συνεργασία με τις βιομηχανίες που αξιοποιούν υλικά ανακύκλωσης και την ΕΕΑΑ. Θα εγκαταστήσουμε ειδικούς κώδωνες όπου τα υλικά (γυαλί, χαρτί, πλαστικό) θα συγκεντρώνονται διαχωρισμένα. Η μελέτη έχει ήδη προχωρήσει για τα Πατήσια». Και οι μπλε κάδοι; «Σκεφτόμαστε ακόμη και την κατάργησή τους», λέει, όταν επιμένουμε, ο αντιδήμαρχος. Να το κάνει άραγε για να πιέσει την ΕΕΑΑ μήπως ανοίξει το πουγκί;
Γεγονός παραμένει πάντως ότι η καθυστέρηση της Αθήνας συμβάλλει στην έντονη σκουπιδοαποφορά που εκπέμπει συνολικά η Ελλάδα. Ο χρόνος πιέζει, οι χώροι υγειονομικής ταφής φρακάρουν, οι ανεξέλεγκτες χωματερές πληθαίνουν. Ποιον συμφέρει μια τέτοια κατάσταση, εκτός από τη ραθυμία των αρχόντων μας; Προς το παρόν, μόνον όσους έκαναν ανακύκλωση χρόνια πριν ξεκινήσουν τα «συστήματα», δηλαδή τους γυρολόγους που φωνάζουν με τον τηλεβόα «Παλιατζήήήής» και τις ομάδες Τσιγγάνων που ψάχνουν στις χωματερές αγνοώντας κάθε κίνδυνο. Στο μέλλον, όσους μεγαλοεργολάβους ενδιαφέρονται να εγκαταστήσουν εργοστάσια όπου τα σκουπίδια θα καίγονται παράγοντας και ενέργεια. Όμως ακόμη και εκεί πρέπει να έχει προηγηθεί διαχωρισμός των υλικών. Ίσως τότε προχωρήσει σωστά η ανακύκλωση...
Επίλογος
«Το σύστημα θα αλλάξει στην Αθήνα. Ετοιμάζουμε ήδη το νέο σχέδιο και βάσει αυτού η ΕΕΑΑ θα καλύπτει και τα έξοδα συλλογής και μεταφοράς των υλικών που συγκεντρώνονται στους μπλε κάδους. Το σημαντικότερο είναι να μην απογοητευθεί ο κόσμος που θέλει να προχωρήσει η ανακύκλωση». Τα λόγια ανήκουν στον Διαμαντή Σκορδίλη, χημικό μηχανικό και προϊστάμενο του Γραφείου Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων στο υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ. Του φορέα που προσπαθεί να συντονίσει την υπόθεση ανακύκλωση καθώς εκκρεμεί εδώ και χρόνια η δημιουργία του αρμόδιου Εθνικού Οργανισμού.
Ο κ. Σκορδίλης παραδέχεται τις καθυστερήσεις. Θεωρεί όμως και πρόοδο το ότι, αν και η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης, κατάφερε να φθάσει πέρυσι πανελλαδικά την ανακύκλωση των οικιακών απορριμάτων στο 24% ξεκινώντας το 2004 από το 6%. Μας λέει ότι στο Δήμο Αθηναίων θα έπρεπε να υπάρχουν 6.000 μπλε κάδοι (τριπλάσιοι από σήμερα) και υπόσχεται ότι το σύστημα (ΕΕΑΑ) θα βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση με την απαραίτητη χρηματοδότηση, ενώ θα ενταθούν οι καμπάνιες ενημέρωσης του κοινού, θα γίνουν μελέτες καλύτερης χωροθέτησης των κάδων και περισσότερα κέντρα διαλογής των υλικών. Για να δούμε...
σχόλια