Ένας αλλοδαπός φίλος από βόρεια (και «φτωχή») χώρα, χωρίς να έχει ο ίδιος ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα, είχε πρόσφατα την ιδέα να επενδύσει κάπου στα μέρη μας σε ένα «σύμπλεγμα» πολιτιστικών δραστηριοτήτων συνδυασμένων με εγκαταστάσεις φιλοξενίας. Τι τον έπιασε; Ένας μικρός απολογισμός του τι μπορεί να ζήσει ένας επισκέπτης της Ελλάδας βοηθάει να δοθεί κάποια εξήγηση. Του τι εμπειρίες μπορεί να έχει αυτός που θα το ψάξει και θα κινηθεί κάτω από τα ραντάρ των τουριστικού χαρακτήρα δραστηριοτήτων.
Κάπου εδώ βρίσκονται οι σιωπηρές εφεδρείες. Σε πολλούς προορισμούς, εκτός από τις υπηρεσίες μαζικής κατανάλωσης ή πολυτελούς φιλοξενίας, βρίσκεις μια Ελλάδα που διατηρεί το τοπικό χρώμα, κρατά ζωντανές παραδόσεις, δημιουργεί καινούργιες εμπειρίες. Σε αυτά δίνουν τον τόνο πρωτοβουλίες από τοπικές ομάδες ‒ καμιά φορά βοηθάνε και οι δήμοι, αν και με τα γνωστά, δικά τους κριτήρια, ειδικά αν πλησιάζουν εκλογές.
Σε περιοχές που επισκέπτονται αρκετοί ξένοι με κάποιο επίπεδο, όπως η Μάνη, θα βρεις προτάσεις που ξεχωρίζουν, μόνο που δεν τις εντοπίζεις εύκολα στο Ίντερνετ. Πιο πιθανό είναι να σε στείλει σε κάποια πλαζ με προδιαγραφές Βουλιαγμένης και σε εστιατόριο με συνταγές Ραφήνας.
Στο Γύθειο φέτος θυμήθηκαν ξανά, με μια ευφάνταστη εκδήλωση, τον Τζοκόντι Μορέτι που έμαθε προπολεμικά μουσική σε βαρκάρηδες και τσαγκάρηδες. Η παράσταση με αναγνωρισμένους μουσικούς αλλά και μαθητές δεν έχασε τίποτε από τη λάμψη της επειδή έγινε σε μια πλατεία περιτριγυρισμένη από μαγαζιά με ονόματα «Μασουλίτα», «Τρεις λαλούν», «Ψητό». Αλλού μπορεί να δεις έκθεση ζωγραφικής στον προαύλιο χώρο μιας λιτής, παλιάς εκκλησίας, κάπου αλλού ένα γνήσιο τοπικό γλέντι με παραδοσιακά κεράσματα. Σε κάποιο νησί προσεγμένη παράσταση της τοπικής φιλαρμονικής, σε μια άλλη άκρη της Ελλάδας τζαζ ή καλά προετοιμασμένο φεστιβάλ κινηματογράφου. Στην Αυλίδα, που δεν είναι ισχυρός τουριστικός προορισμός, βάζουν κάθε χρόνο ψηλά τον πήχη με το πρωτοποριακό Bio-Mechanical Festival. Κορεσμένη μεν η Σαντορίνη, αλλά πάντα έχει επιλογές για τους «ψαγμένους». Η Τήνος κρατά τον συνδυασμό της παράδοσης με την προσιτή γοητεία με σειρά εκδηλώσεων που κινούνται κλίνουν προς την πλευρά της πρωτοπορίας.
Για τα πανηγύρια
Τα πανηγύρια έχουν φανατικούς φίλους και ορκισμένους εχθρούς. Όποιος αποφεύγει αυτά τα ακραία συναισθήματα μπορεί να βρει σχεδόν σε κάθε καλοκαιρινό προορισμό κάποιο που να συνεχίζει την τοπική παράδοση, χωρίς σκυλάδικα ή αφόρητη εμποροπανήγυρη. Και εκεί που νόμιζες ότι ο μαζικός τουρισμός έχει καταπιεί πολλά, να και τοπικές εθελοντικές πρωτοβουλίες που αξιοποιούν ξεχασμένα μονοπάτια ή στήνουν βιβλιοθήκες σε χωριά.
Οι εθελοντικές ομάδες δεν ασχολούνται μόνο με τα ευχάριστα αλλά και με τη θεραπεία «πληγών», π.χ. με την οργανωμένη αντιμετώπιση της ρύπανσης. Γιατί, δεν μπορεί, θα το προσέξατε, δύο στις τρεις περιοχές που επισκέπτεσαι δεν έχουν καλή σχέση με τη συλλογή σκουπιδιών ούτε με τον έλεγχο της θαλάσσιας ρύπανσης από τα απόβλητα των τουριστικών πλοιαρίων. Για να μην υπερβάλουμε, δεν έχουμε την παράδοση των τοπικών θεσμών της Ιταλίας και της Ισπανίας, αλλά δεν στέρεψε η δίψα ντόπιων πρωτοβουλιών να κρατήσουν το παλιό ή να σκαρφιστούν κάτι καινούργιο. Σε κάποια παραθεριστική περιοχή μια 12χρονη μετέτρεψε την απαιτητική «Μωβ Ομπρέλα» της Άλκης Ζέη σε θεατρικό και επιστράτευσε 10χρονα και 8χρονα για μια παράσταση που ακτινοβολεί χαρά και ελπίδα. Τίποτα δεν χρειάζεται εξιδανίκευση αλλά και τίποτε δεν αξίζει την ισοπέδωση.
Όποιο μέρος και να επισκεφτείς το καλοκαίρι, η πρώτη εντύπωση δημιουργείται από κάποια αδύνατα σημεία του και αρκετές ανορθογραφίες, από την καθαριότητα μέχρι το κυκλοφοριακό ή το φαγητό που είναι «προσαρμοσμένο» στο μικρό budget των τουριστών από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ειδικά όσον αφορά το φαγητό, σε κάθε μέρος θα βρεις καλοδουλεμένες προτάσεις και από ντόπιους που θέλουν να κάνουν τη διαφορά, κάποιες φορές και σε σχέση με επιχειρηματίες της Αθήνας, που αναζητούν μια ευκαιρία. Ψάξ' το, γιατί ξεχωρίζουν σε σχέση με τα φαστφουντάδικα ή κάποια επαρχιακά εστιατόρια που αντιγράφουν τσάτρα-πάτρα συνταγές που τους δίδαξαν σε μια νύχτα τηλεοπτικοί σεφ της Αθήνας, με αποτέλεσμα να φορτώνουν τις σαλάτες με κινόα ή κατεψυγμένες φράουλες και τα «λασπωμένα» ζυμαρικά με σαφράν.
Σε περιοχές που επισκέπτονται αρκετοί ξένοι με κάποιο επίπεδο, όπως η Μάνη, θα βρεις προτάσεις που ξεχωρίζουν, μόνο που δεν τις εντοπίζεις εύκολα στο Ίντερνετ. Πιο πιθανό είναι να σε στείλει σε κάποια πλαζ με προδιαγραφές Βουλιαγμένης και σε εστιατόριο με συνταγές Ραφήνας. Κάποιος που έχει σχέση με τον προορισμό μπορεί να μας αποκαλύψει ορισμένα μυστικά για εκδηλώσεις, δρώμενα και φαγητά. Εκτός από τα γκουρμέ εστιατόρια που θα μας πουν οι φίλοι μας, συνήθως υπάρχουν κάποια λίγα τοπικά μαγαζιά με παραδοσιακή κουζίνα και ντόπια υλικά.
Κάνε την κίνηση, είναι μέρος της απόλαυσης και δεν αφορά μόνο το καλοκαίρι αλλά κάθε ευκαιρία απόδρασης έξω από τα τείχη της πόλης. Όλη αυτή η ζωή δεν είναι μόνο καρπός των ανθρώπων που τη δημιουργούν αλλά και αυτών που την αναζητούν και τη συνδιαμορφώνουν.
