Διαβολικά ευφυής, αλαζών κήρυκας που ξαναλέει μια μεγάλη ιστορία με το δικό του τρόπο, ο πρωτίστως εικαστικός Ρομέο Καστελλούτσι είναι σίγουρα ο πιο «καυτός» σκηνοθέτης στην Ευρώπη σήμερα. Προκαλεί κύματα οργής ή παραλήρημα ενθουσιασμού με την τριλογία της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, ουσιαστικά με μια μετα-αφήγηση του κειμένου. Η Κόλαση, το Καθαρτήριο και οΠαράδεισος έρχονται στην Πειραιώς 260 με μικρές αλλαγές για να «χωρέσουν» στην αίθουσα του πρώην εργοστασίου Τσαούσογλου. Αν και η Θεία Κωμωδία του Δάντη είναι ένα κείμενο που τον συνοδεύει από την εφηβεία (ή μάλλον ίσως και γι' αυτό), ο Καστελλούτσι το ξεφλουδίζει και κρατά τον καρπό για να περιστρέψει γύρω του τη δική του ιστορία και να περιβάλλει τον θεατή, τον συνεχή στόχο του, μια παρουσία «αποξενωμένη αλλά και τόσο οικεία». Οι αντιδράσεις αυτού του οικείου ξένου συνδιαμορφώνουν τις παραστάσεις του Καστελλούτσι. Και η αλήθεια είναι πως είναι εντελώς διαφορετικές: από οργισμένες αποχωρήσεις μέχρι καθολική συμμετοχή. «Άλλοι κλαίνε, άλλοι φεύγουν, μάλιστα κάποιος γδύθηκε. Ούτως ή άλλως, το θέατρο ανήκει αποκλειστικά στον θεατή. Ο θεατής κάνει την παράσταση», λέει ο ρηξικέλευθος δημιουργός.
ΚΟΛΑΣΗ
Στο πρώτο μέρος της τριλογίας του Δάντη, ο Καστελλούτσι κάνει πρωταγωνιστή το πλήθος. «... Παρουσιασμένη ανάμεσα σε δύο γιγαντιαία ερωτηματικά που υπονοούν κάτι cool, πνευματώδες και ειρωνικό, έχει μια μελετημένη απόσταση που γρήγορα δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ανησυχίας και δέους» γράφει η Dominic Cavendish στην Telegraph. O Kαστελλούτσι χρησιμοποιεί φιγούρες και μοτίβα από την εικονογραφία της Αναγέννησης «αποξηραμένα όμως από τη θρησκευτική επιφάνεια: για παράδειγμα, η στάση του σταυρού μετατρέπεται σε επαναλαμβανόμενη κατάδυση που μιμείται μια πράξη αυτοκτονίας». Στην Κόλαση ο Καστελλούτσι παρεμβαίνει και στη φωνή, στο λόγο, που γίνεται ένα σύνολο από φωνήεντα, κραυγές στην άκρη του γκρεμού. Η οσμή του κινδύνου διαρρέει στο χώρο, ο θεατής βλέπει να αναπαρίσταται μπροστά του η ίδια του η ύπαρξη καθώς μια γιαγιά ροκανίζει μια μπάλα του μπάσκετ, ή μια φασματική εικόνα του Αντι Γουόρχολ τραβά polaroids.
ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ
Η κυριαρχία του πατέρα απέναντι στην αθωότητα του γιου σε μια αστική οικογένεια είναι η επικεφαλίδα στο Καθαρτήριο, όπου η θεολογική απήχηση είναι σαφής. Ο ανθρώπινος λόγος αλλάζει φόρμα μέσω ειδικών κινηματογραφικών τεχνικών και σφραγίζει την αίθουσα σαν ψίθυρος. Όπως λέει ο ίδιος ο Καστελλούτσι, «ούτως ή άλλως το Καθαρτήριο ήδη από τον Δάντη είναι γραμμένο σαν σενάριο. Είναι σαν να είχε φανταστεί ο ποιητής στο Μεσαίωνα πώς θα ήταν το σινεμά». Ο θεατής υπόκειται στο Καθαρτήριο σε θεατρικές τελετές που σαν ηλεκτροσόκ τον υποχρεώνουν να διαγράψει το όριο μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας και να ανακαλύψει μια νέα διάσταση. Οι κινηματογραφικές τεχνικές (έσχατη εμμονή του Καστελλούτσι να κάνει μια ταινία) και η ψυχεδελική εικονογραφία που διαθέτει στα εργαλεία του, ως εικαστικός, θεμελιώνουν αυτή την παράσταση.
ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
Τον προηγούμενο μήνα η Τelegraph έγραφε πως σύμφωνα με τους διεθνείς ειδήμονες του θεάτρου πρέπει όλοι να σπεύσουμε να δούμε τοΚαθαρτήριο ενώ ο Παράδεισος δεν αξίζει την αναμονή στην ουρά προς το ταμείο. Σημειώνει η Dominic Cavendish «στο εξώφυλλο διαβάζουμε: "η αγωνιώδης φιγούρα και η οπτική προσπάθεια του θεατή δημιουργούν μια αίσθηση ατελείωτης αγωνίας". Για μένα όλα έμοιαζαν λίγο με Μπέκετ για αρχάριους». Ο Παράδεισοςείναι το τρίτο μέρος της τριλογίας και είναι μια παράσταση δυσβάσταχτη για την ανθρώπινη όραση, λόγω του εκτυφλωτικού φωτός που κατακλύζει την αίθουσα. Ο χρόνος και ο χώρος γίνονται έννοιες διφορούμενες, καθώς ο Καστελούτσι βάζει τον θεατή σε μια προσομοίωση παράλυσης, δημιουργεί «μια φόρμα ανεστραμμένου αποκλεισμού. Οπωσδήποτε δεν είναι ένα καλωσόρισμα».
Director's notes
«Διαβάζω, ξαναδιαβάζω,
διαστέλλω, σφυροκοπώ και μελετώ σε βάθος
τη Θεία Κωμωδία, έτσι ώστε να μπορέσω
να την ξεχάσω. Την απορροφώ μέσα από την
επιδερμίδα. Να στεγνώσει πάνω μου σαν
βρεγμένη μπλούζα».
Από το πρόγραμμα του
Festival d'
Avignon
σχόλια