ΤΟ 200 Μ.Χ. η ελληνική γλώσσα μιλιέται από τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Σικελία. Τρεις περιφερόμενοι θίασοι συναντιούνται στην Επίδαυρο και στήνουν έναν αυτοσχέδιο διαγωνισμό υποκριτικής. Ανάμεσά τους κωμικοί και τραγικοί ηθοποιοί, βωμολόχοι μίμοι, ταχυδακτυλουργοί, ακροβάτες με ξυλοπόδαρα που βγάζουν φωτιές από το στόμα, μονομάχοι. Απόλυτη παρακμή του κλασικού θεάτρου και γενικότερη έκπτωση ηθών και τεχνών. Οι Σκηνοβάτες, το έργο που έγραψε ο Σταμάτης Φασουλής για τα φετινά Επιδαύρια, κάνει μια βουτιά στον χρόνο και προσπαθεί να αναπαραστήσει αυτήν ακριβώς την εποχή, που φαίνεται να έχει πολλά κοινά με τη σημερινή. Ο ίδιος το παραδέχεται: «Η αρχική μου σκέψη ήταν να παραλληλίσω τις εποχές αλλά, ενώ την εγκατέλειψα, καθώς προχωράει το έργο, εκπλήσσομαι κι εγώ πολλές φορές από το πόσο θυμίζει την εποχή μας. Οι ομοιότητες είναι σχεδόν ανατριχιαστικές!
Είναι τέλος εποχής κι εδώ, οι χορηγίες έχουν σταματήσει στο θέατρο, οι αυτοκράτορες δεν επιχορηγούν πια θεατρικές παραστάσεις και οι θίασοι έχουν πάψει να λειτουργούν ως λατρευτικοί όμιλοι. Ο κάθε ηθοποιός μόνος του, μαζί με διάφορους συναδέλφους του, πορεύεται όπως μπορεί. Έχει περάσει η ρωμαϊκή εποχή και το θέατρο έχει γίνει ένα θέαμα ποικιλιών. Εκεί που παίζουν ένα απόσπασμα από Σοφοκλή, μπαίνει ένα κομ- μάτι από Πλαύτο και μετά και ένα τραγούδι, για να αντέξει ο κόσμος, γιατί βαριούνταν να παρακολουθήσουν ολόκληρη τραγωδία όπως παλιά.
Πρόκειται για ένα θέαμα που θα το λέγαμε “μεταμοντέρνο” και της αποδόμησης, όχι ως στάση όμως, αλλά από ανάγκη. Γιατί οι ηθοποιοί φέρουν το δράμα της επιβίωσής τους. Έχει χαλάσει όλος ο ιστός του θεάτρου και, παρ’ όλ’ αυτά, εξακολουθεί να υπάρχει γιατί το κρατάει ζωντανό ο ηθοποιός. Εν τω μεταξύ, έχουν ήδη επιτραπεί από τον καιρό του Νέρωνα οι γυναίκες στη σκηνή».
Τα αποσπάσματα από τις τραγωδίες και τις κωμωδίες που παραθέτονται στο έργο ξαναμεταφράστηκαν από τον σκηνοθέτη με τη βοήθεια της Ειρήνης Μουντράκη, εκτός από τρεις περιπτώσεις μεταφράσεων -του Βολανάκη, του Πάλη, του Γρυπάρη- που αποδείχτηκαν αγέραστες και αξεπέραστες. Στην περίπτωση της παρωδίας όμως, οι περίφημοι φλύακες, που ήταν αυτοσχεδιαστικά νούμερα και δεν σώζονται, γράφτηκαν από τον ίδιο. Τριάντα ηθοποιοί συμμετέχουν στο τολμηρό αυτό εγχείρημα, με πολλούς πρωταγωνιστές.
Η Νένα Μεντή, που ερμηνεύει μια σειρά από τραγικές μανάδες όπως η Εκάβη, η Άτοσσα, αλλά και Φοίνισσες, Φαίδρα κι έναν μιμίαμβο από τον Ηρώνδα, κατεβαίνει πρώτη φορά στην Επίδαυρο και λέει: «Δεν έχω ξαναπαίξει τραγωδία, αλλά με την πείρα που διαθέτω πιστεύω ότι θα μπορέσω να συνδυάσω το μέγεθος της τραγωδίας με το αίσθημα των σαράντα πέντε χρόνων ηθοποιού που κουβαλάω, παίζοντάς τες αληθινά». Για τον Νίκο Κουρή, αντιθέτως, που έχει επανειλημμένως παίξει τραγικούς ήρωες και που ερμηνεύει Οιδίποδα, Αγγελιαφόρο από τους Πέρσες, Κλυταιμνήστρα από τον Αγαμέμνονα και Διόνυσο από τους Βατράχους, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη διαδικασία του χτισίματος της παράστασης, που μέχρι να κάνει πρεμιέρα κομμάτια της θα αφαιρούνται και νέα θα προστίθενται. «… Το καινούργιο για μένα, και έχει σημασία αυτό, είναι ο τόνος της παράστασης. Δεν έχω καθόλου άγχος γιατί ο Σταμάτης έχει φτιάξει τον σκελετό αυτού που θέλει να κάνει με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο και άλλωστε υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη», μου λέει. Η Σοφία Φιλιππίδου, που παρωδεί την
Κλυταιμνήστρα σε έναν φλύακα, παίζει και μια Βακχίδα που ξέρει από μαγικά βότανα, αλλά είναι και η Ιοκάστη, ισχυρίζεται ότι «… πρόκειται για μια εντελώς πρωτοποριακή, ιδιοφυή σύλληψη.
Είναι μια μεγάλη θεατρική στιγμή και χαίρομαι που είμαι κι εγώ μέσα σ’ αυτή». Η Ελένη Κοκκίδου, που συνεργάζεται πρώτη φορά με τον Φασουλή, παίζει σε έναν εταιρικό διάλογο και θα είναι η Αγαύη από τις Βάκχες, δίνει τη δική της ερμηνεία: «… Είναι σαν να κοιτάς μια ιστορία και από τις δύο της πλευρές, και από την κωμική και από την τραγική. Η αίσθηση που έχω είναι του ακροβάτη που προσπαθεί να ισορροπήσει στο τεντωμένο σκοινί και μια γέρνει από τη μια και μια από την άλλη». Όταν ρώτησα τον Φασουλή αν, εν τέλει, το έργο του γέρνει περισσότερο προς την κωμωδία ή προς την τραγωδία, η απάντησή του ήταν: «Θα έλεγα ότι οι Σκηνοβάτες είναι ένας τραγικός φλύακας. Οι ήρωες βλέπουν το μέλλον με τα μάτια της Κασσάνδρας που είναι καταδικασμένη να μην την πιστεύει κανείς, αλλά εκείνη, με τον γνωστό στίχο του Καβάφη, μοιρολογεί “των ημερών μας αναμνήσεις κλαίω κι αισθήματα”»…
σχόλια