Τα στοιχεία μια πρωτοφανούς έρευνας που ήδη προκαλεί παγκόσμιο θόρυβο δημοσίευσαν μεταξύ άλλων η Le Monde, το BBC και ο Guardian την Κυριακή το βράδυ.
Πρόκειται για το πρώτο μέρος της έρευνας που είναι πρωτόγνωρη σε μέγεθος και στην οποία συνέβαλαν δημοσιογράφοι από το Παρίσι, την Ουάσιγκτον, τη Γενεύη και 46 ακόμη χώρες. Το «SwissLeaks» της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) αποκαλύπτει την λειτουργία ενός γιγαντιαίου συστήματος φοροδιαφυγής το οποίο λειτουργούσε μέσω της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας στον κόσμο, της HSBC, και της ελβετικής θυγατρικής της HSBC Private Bank. Το συνολικό ποσό που περιλαμβάνεται στη λίστα ξεπερνά τα 100 δις δολάρια. Ο άνθρωπος που παρείχε όλα τα απόρρητα στοιχεία είναι ο γαλλοιταλικής καταγωγής Hervé Falciani ο οποίος εργάζονταν για χρόνια στην ΗSBC και ο οποίος συνέταξε την γνωστή στην Ελλάδα Λίστα Λαγκάρντ.
Η Le Monde και τα υπόλοιπα μέσα απέκτησαν πρόσβαση σε διεθνή τραπεζικά δεδομένα από την περίοδο 2005-07 που αποδεικνύουν μια τεράστια απάτη γιγαντιαίας κλίμακας. Ένα δίκτυο 50 μέσων ενημέρωσης και 140 δημοσιογράφων από όλο κόσμο με την βοήθεια του ICIJ (International Consortium of Investigative Journalists) επεξεργάστηκαν πάνω από 60.000 φάκελους που διέρρευσαν. Μεταξύ των μέσων που συμμετείχαν στην έρευνα είναι και η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Η εφημερίδα αναφέρει πως από τα απόρρητα στοιχεία που διέρρευσαν φωτίζεται ο ρόλος της τράπεζας στους μηχανισμούς των εταιρειών offshore που προσφέρουν ανωνυμία και φορολογικό καταφύγιο. Ακαδημαϊκοί αναφέρουν ότι σχεδόν 7 τρισεκατομμύρια ευρώ βρίσκονται «παρκαρισμένα» σε φορολογικούς παραδείσους ενώ οι διαφυγόντες φόροι για τις χώρες ανέρχονται σε 175 δισεκατομμύρια. Παράλληλα επισημαίνεται πως εντοπίστηκαν συνολικά 86 λογαριασμοί ελληνικού ενδιαφέροντος, πέραν των 2.062 της λίστας Λαγκάρντ. Μεταξύ των ονομάτων εντοπίζεται επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στο Βέλγιο και στην Αφρική, ένα ζευγάρι Ελλήνων οι οποίοι διαμένουν στο Πριγκιπάτο του Μονακό, επιχειρηματίας ναυτιλιακών, εφοπλιστές και ένας γιατρός.
Το σκάνδαλο που αποκαλύπτεται αφορά τις σχέσεις και τις διευκολύνσεις μέσω συμβουλών της τράπεζας σε μια ελίτ πελατών μερικοί εκ των οποίων εμπλέκονται σε ένα φάσμα παράνομων δραστηριοτήτων και έκρυβαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από τις φορολογικές αρχές. Οι τραπεζίτες της ελβετικής HSBC καθοδηγούσαν τους πελάτες τους ώστε να παρακάμπτουν τις φορολογικές αρχές των χωρών τους και σύμφωνα με τις διαρροές τους συμβούλευαν για το πώς θα γίνει αποφυγή των Ευρωπαϊκών φόρων. Ο Guardian αναφέρει πως το ελβετικό τμήμα της HSBC επέτρεπε στους πελάτες του αναλήψεις σε τεράστιες δέσμες μετρητών που ήταν αδύνατον να εντοπιστούν.
Στη λίστα που δίνεται στη δημοσιότητα υπάρχουν διάσημοι αθλητές, ροκ σταρ, ηθοποιοί του Χόλιγουντ, πολιτικοί, στελέχη επιχειρήσεων, βασιλικές οικογένειες και ηχηρά ονόματα του επιχειρηματικού κόσμου. Ανάμεσά τους ο ηθοποιός Christian Slater, η σχεδιάστρια Diane von Fürstenberg, ο ποδοσφαιριστής Diego Forlán, το μοντέλο Elle MacPherson, ο επιχειρηματίας Flavio Briatore, ο φωτογράφος Helmut Newton, ο τραγουδιστής Phil Collins και ο σχεδιαστής Valentino Garavani. Στην έρευνα επισημαίνεται ωστόσο πως η λίστα δεν περιλαμβάνει απαραιτήτως πελάτες που έχουν διαπράξει φορολογικά αδικήματα και πως αρκετοί από αυτούς είχαν νόμιμη πελατειακή σχέση και δραστηριότητα με την τράπεζα. Κάποιοι μάλιστα έσπευσαν να παραθέσουν τα στοιχεία της νομιμότητας και να συνεργαστούν όταν τους ζητήθηκε από τους ερευνητές της έκθεσης.
Οι αποκαλύψεις αυτές θα ενισχύσουν τις εκκλήσεις για διερεύνηση των φορολογικών παραδείσων και θα ανατροφοδοτήσουν πολιτικές διαφωνίες σε ΗΠΑ, Βρετανία και στην Ευρώπη, όπου τα δημόσια ταμεία αγωνίζονται σε μια χαμένη μάχη ενάντια σε πλούσιους ιδιώτες.
Οι λίστα που έρχεται στο φως έχει περίπου 106.000 ονόματα πελατών και περιλαμβάνει πάνω από 200 χώρες ενώ ανάμεσά τους βρίσκεται και η Ελλάδα. Ενδεικτικά στην έκθεση αναφέρεται η περίπτωση επτά λογαριασμών που συνδέονται με τον Λαυρέντη Λαυρεντιάδη. Ο φάκελος του ICIJ αναφέρει πως ο Λαυρεντιάδης έγινε πελάτης της τράπεζας το 1998 ανοίγοντας τους λογαριασμούς μεταξύ εκείνης της χρονιάς και του 2008. Οι δημοσιογράφοι αναφέρουν πως έγινε απόπειρα επικοινωνίας με τον Λαυρεντιάδη χωρίς ωστόσο να υπάρχει ανταπόκριση στο αίτημά τους από πλευράς του.
Στην λίστα υπάρχουν συνολικά 2,148 πελάτες οι οποίοι συνδέονται με την Ελλάδα εκ των οποίων το 41% έχει ελληνική υπηκοότητα ή ελληνικό διαβατήριο. Η Ελλάδα βρίσκεται στην θέση 28 στην κατάταξη των χωρών με τα μεγαλύτερα ποσά που εμπλέκονται στη λίστα και στην θέση 14 σε σχέση με το πόσοι πελάτες εμπλέκονται ανά χώρα. Το συνολικό ποσό που συνδέεται με την Ελλάδα αγγίζει τα 2,5 δις δολάρια ενώ ένας μόνο λογαριασμός συνδέεται με 524 εκ, δολάρια. Στην έκθεση SwissLeaks γίνεται ειδική αναφορά στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ η οποία παραδόθηκε στις γαλλικές αρχές από τον Hervé Falciani και όπως σημειώνεται αν και τα στοιχεία είχαν σταλεί στις αρχές το 2010 μέχρι το 2012 δεν είχε υπάρξει καμία ενέργεια.
Σε μια από τις αναφορές, ένα διευθυντικό στέλεχος της HSBC έχει καταγραφεί να αναλύει το πώς ένας χρηματιστής με έδρα το Λονδίνο, τον οποίο η τράπεζα αναφέρει με το κωδικό όνομα «Ζωγράφος», και η σύντροφός του, θα μπορούσαν να ξεφύγουν από την ιταλική φορολογία. «Το ρίσκο για το ζευγάρι είναι, φυσικά, ότι όταν γυρίσουν στην Ιταλία οι φορολογικές αρχές της Βρετανίας θα μεταφέρουν τις πληροφορίες στις ιταλικές αρχές. Η άποψή μου είναι ότι αυτό... είναι σαφώς επικίνδυνο.»
Η HSBC, η οποία εδρεύει στο Λονδίνο και έχει γραφεία σε 74 χώρες είχε σύμφωνα με την έρευνα επιχειρήσει την καταστροφή των δεδομένων. Στα τέλη του περασμένου μήνα, αφού ενημερώθηκε για την πλήρη έκταση των ευρημάτων της έρευνας, ο όμιλος παραδέχθηκε τις πράξεις του Ελβετικού κλάδου ο οποίος με τη σειρά του ανέφερε πως δεν είχε απορροφηθεί πλήρως από της HSBC μετά την εξαγορά του το 1999, γεγονός που του επέτρεπε μεγαλύτερη ελαστικότητα στις προδιαγραφές του.
Οι κορυφαίες χώρες με βάση τα ποσά των πελατών τους στην HSBC
- Ελβετία $31.2B
- Ηνωμένο Βασίλειο $21.7B
- Βενεζουέλα $14.7B
- ΗΠΑ $13.3B
- Γαλλία $12.5B
- Ισραήλ $9.9B
- Ιταλία $7.4B
- Μπαχάμες $7B
- Βραζιλία$ 7B
- Βέλγιο $6.2B
- Σαουδική Αραβία $5.8B
- Λίβανος $4.8B
- Ολλανδία $4.6B
- Γερμανία $4.4B
- Νήσοι Κέιμαν s $4.2B
- Ινδία $4.1B
- Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι $3.9B
- Καναδάς $3.9B
- Ιρλανδία $3.5B
- Αίγυπτος $3.5B
- Αργεντινή $3.5B
- Αραβικά Εμιράτα $3.4B
- Τουρκία $3.4B
- Λουξεμβούργο $2.8B
- Παναμάς $2.8B
- Ουρουγουάη $2.7B
- Λίχτενσταϊν $2.6B
- Ελλάδα $2.5B
- Ισπανία $2.3B
- Mεξικό $2.2B
Οι 15 κορυφαίες χώρες με βάση τον αριθμό των πελατών τους στην HSBC
- Ελβετία 11,235
- Γαλλία 9,187
- Ηνωμένο Βασίλειο 8,844
- Βραζιλία 8,667
- Iταλία 7,499
- Iσραήλ 6,554
- ΗΠΑ 4,183
- Aργεντινή 3,625
- Tουρκία 3,105
- Bέλγιο 3,002
- Λίβανος 2,998
- Ισπανία 2,694
- Mεξικό 2,642
- Ελλάδα 2,148
- Γερμανία 2,106
- Καναδάς 1,859
- Ν. Αφρική 1,787
