Οδοντικά σφραγίσματα, γυναίκες γιατροί και «ψευδομούμιες» στην αρχαία Αίγυπτο

Οδοντικά σφραγίσματα, γυναίκες γιατροί και «ψευδομούμιες στην αρχαία Αίγυπτο Facebook Twitter
Φωτ.: Unsplash / Αρχείου
0

Με τη βοήθεια αξονικών τομογράφων σε αιγυπτιακές μούμιες και χωρίς επεμβατικές μεθόδους που θα μπορούσαν να αλλοιώσουν στοιχεία, έρχονται στην επιφάνεια πληροφορίες για μεθόδους, πρακτικές, ήθη, έθιμα, συμβολισμούς και πεποιθήσεις των αρχαίων Αιγυπτίων.

Ένα οδοντικό σφράγισμα στην εποχή και στο βασίλειο των Φαραώ, η διάγνωση μιας σκελετικής παραμορφωσης, μετά από 2300 χρόνια, μια δυσμορφία σε πρόσωπο μούμιας, χωρίς να χρειαστεί να αφαιρεθούν οι ταινίες λινού που την καλύπτουν αποτελούν σίγουρα σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις που έγιναν με τη βοήθεια τομογράφου.

Τέλος, μόνο σε σενάριο επιστημονικής φαντασίας, θα μπορούσε να προσομοιάζει η αποκάλυψη μιας πιθανής «συμπαιγνίας» ταριχευτών, οι οποίοι ίσως αποφάσισαν να εμφανίσουν, ενδεχομένως σε συγγενείς του επιφανούς νεκρού, αντί της μούμιας του, μια «ψευδομούμια».

Κάποια από αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια επιστημονικής διάλεξης της ιδρύτριας και προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, καθηγήτριας του ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.-Ε.Α.Π. και του Σεμιναρίου του Ε.Ι.Α., Αλίκης Μαραβέλια, το απόγευμα της Τετάρτης, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, με θέμα: «The Athens Mummy Project: Η διατήρηση της μνήμης και της μορφής δια μέσου των αιώνων - Πώς η σύγχρονη Αιγυπτιολογία και η Τομογραφία φωτίζουν τα αρχαία ταφικά έθιμα».

Ένα πρωτότυπο ερευνητικό πρόγραμμα

Οι εντυπωσιακές ανακαλύψεις προέκυψαν τα τελευταία χρόνια, κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής ενός, πρωτότυπου και μοναδικού μέχρι στιγμής για τα ελληνικά δεδομένα, ερευνητικού προγράμματος, χάρη στη συνεργασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας (Ε.Ι.Α.) με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Στα πλαίσια του προγράμματος εξετάστηκαν πέντε από τις δέκα σορούς Πτολεμαϊκής Περιόδου, οι σαρκοφάγοι των οποίων είχαν μελετηθεί ήδη αιγυπτιολογικώς. Η εξέταση τους έγινε με μη επεμβατική σάρωση, με τη χρήση αξονικού τομογράφου τελευταίας τεχνολογίας, ώστε να απεικονιστούν και να μελετηθούν και με ιατρικό, ανθρωπολογικό και ιατροδικαστικό τρόπο. Άλλες τέσσερις μούμιες θα περάσουν από τον αξονικό τομογράφο περί τα μέσα Μαΐου 2023. Πρόκειται για ένα παιδί, μια γυναίκα και δύο άνδρες, που έζησαν κατά την Πτολεμαϊκή Περίοδο, στην Πανόπολη της Αιγύπτου (το σημερινό Akhmim).

Και οι δέκα μούμιες ανήκουν στην Αιγυπτιακή Συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών. Οι ταριχευμένοι νεκροί ήταν αιγυπτιακής καταγωγής, αν και την εποχή εκείνη, των ελληνιστικών χρόνων, υπήρχαν και ελληνικής καταγωγής επιφανείς άνδρες, γυναίκες και παιδιά, οι οποίοι με αυτόν τρόπο επιζητούσαν την ενθύμηση τους, την «αθανασία» τους, στους αιώνες. Η δέκατη μούμια είναι σε θραυσματώδη κατάσταση και δε θα εξετασθεί.

Οδοντικό σφράγισμα και οστικές παραμορφώσεις

Οι πρώτες πέντε μούμιες εξετάσθηκαν τον Οκτώβριο του 2016 και έκτοτε υπήρξαν έξι πρωτότυπες δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

Η πλέον επιφανής νεκρή από τις εξεταζόμενες μούμιες ήταν ορχούμενη ιέρεια του θεού Μιν, κόρη αρχιερέως. Κατά την εξέταση της μούμιας αποκαλύφθηκε ότι το σώμα της είχε δοθεί για ταρίχευση σε κατάσταση πρώιμης αποσύνθεσης, δηλαδή, τουλάχιστον τρείς, τέσσερεις μέρες έπειτα από το θάνατο της.

«Το ερμηνεύσαμε με δύο τρόπους. Ο πρώτος, με τη μαρτυρία του Ηρόδοτου, ότι οι συγγενείς απέφευγαν να δίνουν στους ταριχευτές νέες και όμορφες γυναίκες αμέσως μετά το θάνατο τους, ώστε να αποκλειστεί η νεκροφιλία. Και ο δεύτερος, ότι πιθανότατα οι ταριχευτές καθυστέρησαν να επέμβουν, γιατί ίσως ασχολούνταν με άλλες ταριχεύσεις» ανέφερε η κ. Μαραβέλια.

Παράλληλα, εντυπωσιακή ήταν η εύρεση μιας δυσμορφίας στο πρόσωπο νεκρού (το δεξί ιγμόριο ήταν μικρότερο σε όγκο από το αριστερό, με αποτέλεσμα το δεξί μάτι να βρίσκεται σε χαμηλότερη θέση), η οποία οφείλεται σε, γνωστό σήμερα, παθολογικό σύνδρομο.

Επίσης, αίσθηση είχε δημιουργήσει το οδοντικό σφράγισμα στην τομογραφία της γνάθου άλλης μούμιας, που είναι και το δεύτερο επιβεβαιωμένο σφράγισμα, μετά το πρώτο καταγεγραμμένο αντίστοιχο εύρημα σε μουσείο του Καναδά.

Γυναίκες γιατροί και «ψευδομούμιες»

Η κα Μαραβέλια τόνισε ότι τα σφραγίσματα αποτελούσαν «επίσημη ιατρική πράξη» σημειώνοντας ότι ακόμη από το Αρχαίο Βασίλειο ήταν γνωστή η ύπαρξη ιατρικών πράξεων στην Αίγυπτο και γιατρών, μεταξύ των οποίων και γυναίκες.

Σε άλλη μούμια που εξετάστηκε με τη μέθοδο της αξονικής τομογραφίας αναδείχθηκε ότι είχαν αφαιρεθεί και επανατοποθετηθεί μετά από ταρίχευση τα εσωτερικά της όργανα, ενώ συγκλονιστική ήταν η αποκάλυψη μιας ψευδο-μούμιας, δηλαδή, μιας σύνθεσης μόνο οστών, περιτυλιγμένων με λινές ταινίες.

Οι ταριχευτές σε αυτήν την περίπτωση φαίνεται ότι επιστράτευσαν τη φαντασία τους και συνέθεσαν μεταξύ τους οστά, χωρίς σάρκα και δέρμα, από τουλάχιστον δυο διαφορετικά πρόσωπα. Τα οστά τα στερέωσαν με ένα καλάμι και γέμισαν τον κενό χώρο, που καταλάμβανε η σάρκα, με δύο κλαδιά φοίνικα, πριν τα τυλίξουν με τα λινά και τοποθετήσουν την ψευδο-μούμια στη σαρκοφάγο.

Όπως εξήγησε η κα Μαραβέλια, η ψευδο-μούμια είναι πάραυτα μια αυθεντική μούμια, δεν είναι κίβδηλη, απλώς, είτε ο νεκρός δε βρέθηκε σε κατάσταση που επέτρεπε την ταρίχευσή του, είτε οι ταριχευτές μπέρδεψαν τα οστά του με οστά άλλων, είτε απλώς θέλησαν να παραπλανήσουν, ή ίσως και να ευχαριστήσουν τους συγγενείς, επιστρέφοντας τους το νεκρό τους όπως θα τον ήθελαν: ταριχευμένο για την ταφή.

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το Υπουργείο Πολιτισμού και η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζουν: 3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής

Πολιτισμός / 3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής: Μια κατανυκτική εμπειρία στους δρόμους και στα τοπόσημα της Αθήνας

Σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, το φεστιβάλ θα παρουσιάσει περισσότερες από 40 συναυλίες και καλλιτεχνικές δράσεις σε εκκλησίες, μουσεία, αρχαιολογικούς και συναυλιακούς χώρους, καλωσορίζοντας για πρώτη φορά στο πρόγραμμά του και την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.
LIFO NEWSROOM
Μουσείο Πράδο: Πλαστός ο «χαμένος πίνακας» του Καραβάτζιο – Στο στόχαστρο έμπορος τέχνης για απάτη

Πολιτισμός / Μουσείο Πράδο: Πλαστός ο «χαμένος πίνακας» του Καραβάτζιο – Στο στόχαστρο έμπορος τέχνης για απάτη

Η έκθεση του Πράδο ήταν καταπέλτης: το έργο δεν είναι αυθεντικός Καραβάτζιο, αλλά δημιούργημα αγνώστου καλλιτέχνη με «μέτρια τεχνική αρτιότητα», εκτιμώντας την πραγματική αξία του σε μόλις 22.000 ευρώ
LIFO NEWSROOM
Βραβεία GLAAD - Σίνθια Ερίβο: «Οι αντωνυμίες they/them υπάρχουν από τις απαρχές του κόσμου»

Πολιτισμός / Βραβεία GLAAD - Σίνθια Ερίβο: «Οι αντωνυμίες they/them υπάρχουν από τις απαρχές του κόσμου»

Η ηθοποιός τιμήθηκε με το βραβείο Stephen F. Kolzak, το οποίο απονέμεται σε «ανοιχτά queer μέλη της κοινότητας του θεάματος ή των MME για το έργο τους προς την εξάλειψη της ομοφοβίας»
LIFO NEWSROOM
Η Ακαδημία ζητά συγγνώμη για τη μη στήριξη στον Παλαιστίνιο νικητή των Όσκαρ, Χαμντάν Μπαλάλ

Πολιτισμός / Η Ακαδημία ζητά συγγνώμη για τη μη στήριξη στον Παλαιστίνιο νικητή των Όσκαρ, Χαμντάν Μπαλάλ

«Ζητάμε ειλικρινά συγγνώμη από τον κ. Μπαλάλ και όλους τους καλλιτέχνες που αισθάνθηκαν ότι δεν υποστηρίχθηκαν από την προηγούμενη δήλωσή μας» αναφέρει η σχετική ανακοίνωση
LIFO NEWSROOM
Η Coca-Cola Hellenic ακύρωσε την εκδήλωσή της στο Καλλιμάρμαρο

Πολιτισμός / Η Coca-Cola Hellenic ακύρωσε την εκδήλωσή της στο Καλλιμάρμαρο

Σύμφωνα με την εταιρεία «κατά τη διάρκεια των εργασιών ακολουθήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες, τηρώντας απόλυτα τα αρχιτεκτονικά σχέδια και τις μελέτες, όπως είχαν υποβληθεί και εγκριθεί»
LIFO NEWSROOM
Όσκαρ: Πάνω από 500 διάσημοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες επικρίνουν την Ακαδημία για τη μη υποστήριξη του Χαμντάν Μπαλάλ

Πολιτισμός / Όσκαρ: Πάνω από 500 διάσημοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες επικρίνουν την Ακαδημία για τη μη υποστήριξη του Χαμντάν Μπαλάλ

Οι ηθοποιοί Μαρκ Ράφαλο και Πενέλοπε Κρουζ, ο βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης Αλφόνσο Κουαρόν συμπεριλαμβάνονται στα ονόματα που έχουν υπογράψει ανοιχτή επιστολή που καταδικάζει την έλλειψη δημόσιας υποστήριξης της Ακαδημίας προς τον Παλαιστίνιο κινηματογραφιστή
LIFO NEWSROOM
Αθωώθηκε η Dua Lipa για το «Levitating» – Το δικαστήριο απέρριψε αγωγή για λογοκλοπή

Πολιτισμός / Αθωώθηκε η Dua Lipa για το «Levitating» – Το δικαστήριο απέρριψε αγωγή για λογοκλοπή

Ο δικαστής είχε αποφανθεί τότε πως δεν υπήρχε καμία ένδειξη πως η Lipa ή οι συνδημιουργοί της είχαν ποτέ «πρόσβαση» στο τραγούδι του συγκροτήματος – βασικό προαπαιτούμενο για τη στοιχειοθέτηση περί λογοκλοπής
LIFO NEWSROOM