Η Angel είναι δέκα ετών. Όταν τη βρήκαν, ένα από τα πόδια της ήταν μια άμορφη μάζα χωρίς οπλή. Αν προσπαθήσεις να τη βγάλεις από τον χώρο της, η πρώτη της αντίδραση απέναντί σου θα είναι διστακτική. Νομίζει ότι θα της κάνεις κακό.
Η Λίτσα, από την άλλη, είναι πρώην ιπποδρομιακή φοράδα και μάλλον έχει υποστεί παστούρωμα, μια διαδικασία κατά την οποία τα πόδια δένονται μεταξύ τους ή με το κεφάλι, έτσι ώστε το ζώο να μην μπορεί να μετακινηθεί σε μεγάλη απόσταση.
Η Ιόλη βρέθηκε αποστεωμένη, ημιθανής. Το πόδι της ήταν πρησμένο και η στομίδα που κάποιος τής έβαζε στενή, δημιουργώντας πρόβλημα στα χείλη της, ενώ ο Κάσπερ, το «φαντασματάκι» της παρέας, βρέθηκε μια νύχτα στις 4 τα ξημερώματα, δεμένος, έξω από τον Ελληνικό Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών (ΕΣΠΙ), στο Μαρκόπουλο της Αττικής.
Οι ιστορίες των παραπάνω ιπποειδών είναι δυσάρεστες. Όταν βλέπεις με πόση ανυπομονησία αντιδρούν σήμερα, βλέποντας τους εθελοντές του ΕΣΠΙ να πλησιάζουν, δεν μπορείς παρά να χαμογελάσεις. Πρόκειται για το μέρος όπου επτά άνθρωποι προσφέρουν στέγη, φαγητό, ιατρική φροντίδα και όλα όσα χρειάζονται τα ζώα για να σταθούν στα πόδια τους και, εφόσον βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι, να υιοθετηθούν.
Η φροντίδα όμως δεν σταματά εκεί, αφού ο έλεγχος και η μέριμνα για τα άλογα συνεχίζεται ακόμη και μετά την υιοθεσία τους, ενώ οι δράσεις για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση μικρών και μεγάλων επάνω στο ζήτημα αποτελούν βασικό στόχο του συλλόγου.
Το αποτύπωμα που σου αφήνει κάθε ρουθούνισμα που σου κάνει ένα ζώο εδώ είναι μόνιμο. Το παίρνεις μαζί σου το βράδυ και σου επιτρέπει να έχεις όνειρα γλυκά.
Η εθελόντρια Χριστίνα Αλεξάνδρου λατρεύει από μικρή τα άλογα. Στα 26 της κατάφερε να πάρει το πρώτο της άλογο και να μάθει ιππασία. Όταν το 2014 μπήκε στην οικογένεια του ΕΣΠΙ, ήρθε αντιμέτωπη με μια διαφορετική πραγματικότητα, που μέχρι πρότινος αγνοούσε.
«Είδα έναν κόσμο που δεν ήξερα. Δεν φανταζόμουν ότι υπάρχει τέτοια κακοποίηση, τέτοια εγκατάλειψη. Συνειδητοποίησα ότι ήμουν τυφλή, ότι έβλεπα μόνο την ωραία και εγωιστική πλευρά, αυτό που ευχαριστούσε εμένα» λέει. «Μετά, όταν το συνειδητοποίησα, άρχισα να σκέφτομαι “γιατί το έκανα αυτό; Μήπως τον πίεζα; Μήπως δεν έπρεπε να καβαλάω καν;”, όπως όλοι όσοι έχουμε τριβή και προηγούμενη εμπειρία με τα ζώα. Αλλάζει όλη σου η αντίληψη για τη σχέση σου με αυτό το ζώο όταν βλέπεις τέτοιες καταστάσεις, σε σημείο που δεν το φανταζόσουν ποτέ. Αν με ρωτήσει κάποιος “τι θέλεις να κάνεις τώρα;”, η απάντηση θα είναι “θέλω να είμαι δίπλα του”. Δεν με νοιάζει να ανέβω, να το καβαλήσω, να το πάω βόλτα, θα το πάω στο χέρι, δεν έχω την ανάγκη να ανέβω. Μόνο και μόνο που μου επιτρέπει να έχω αυτή την επαφή, μου φτάνει».
Η αφορμή για τη δημιουργία του συλλόγου
«Ήταν το περιστατικό ενός φορτηγού, το 2006, γεμάτου ζώα, τα οποία πήγαιναν στην Πάτρα, για να περάσουν απέναντι για σφαγή. Μαζεύτηκαν διάφοροι άνθρωποι από τον χώρο κυρίως της ιππασίας, που ήταν ευαισθητοποιημένοι και ενεργοποιήθηκαν για να δουν τι μπορούν να κάνουν και να σώσουν τα ζώα.
Αυτό ήταν πάγια τακτική. Εδώ δεν υπήρχε η δυνατότητα να πάνε σε σφαγείο κ.λπ., οπότε πήγαιναν στην Ιταλία. Δεν υπήρχε κανένας έλεγχος. Ήταν πολλά ζώα στοιβαγμένα σε ένα φορτηγό, χωρίς καμία πρόνοια για την κατάστασή τους ‒ αυτά τα πράγματα τα βλέπουμε ακόμα και τώρα παντού, όχι μόνο εδώ. Μπόρεσαν να επέμβουν και να σταματήσουν το φορτηγό. Τα πήραν όλα και τους βρήκαν σπίτια. Δίνοντάς τα για υιοθεσία σε διάφορους ιδιώτες διαπίστωσαν ότι υπάρχει ανάγκη για προστασία αυτών των ζώων κι έτσι δημιουργήθηκε ο σύλλογος.
Στην αρχή ήταν στον αέρα, μετά πήγαν στις εγκαταστάσεις στο Κορωπί, όπου υπήρχε ένας μικρός στάβλος για να μπορούν να γίνονται οι απαραίτητες θεραπείες στα κακοποιημένα και εγκαταλελειμμένα ζώα. Στόχος ήταν πάντα τα ζώα που σώζονται να γίνονται καλά και να δίνονται για υιοθεσία, έτσι ώστε να έρχονται τα επόμενα, για να θεραπευτούν κι αυτά, κ.ο.κ. Το 2016 πήραμε την απόφαση ότι θέλουμε να κάνουμε περισσότερα πράγματα. Έτσι, βρήκαμε αυτόν εδώ τον χώρο.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε αντιμετωπίσει ως σύλλογος, όπως και άλλοι σύλλογοι και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, είναι η έλλειψη funds, οικονομικών πόρων. Γιατί όταν δεν υπάρχει χρηματοδότηση, αλλά έχεις δεκαοκτώ, κάποιες φορές και είκοσι πέντε ζώα, και πληρώνεις ενοίκιο, σταβλίτη, γενικά όταν έχεις έξοδα, πρέπει να είσαι πάρα πολύ προσεκτικός στον τρόπο που λειτουργεί όλο αυτό.
Η πρώτη μας υποχρέωση είναι αυτά τα ζώα που έχουμε καταφέρει να σώσουμε να τα έχουμε σε όσο το δυνατόν καλύτερες συνθήκες. Εφόσον εξασφαλίσουμε αυτό, θα κάνουμε το επόμενο βήμα. Αυτό μας περιορίζει πάρα πολύ σε πολλά πράγματα, δηλαδή έχουμε έρθει αντιμέτωποι με περιστατικά που θέλαμε να αναλάβουμε, αλλά κρίναμε ότι δεν μπορούμε. Η λύση σε αυτές τις περιπτώσεις, που δεν είναι πολλές, ήταν να βρούμε κάποιον να επέμβει και να βοηθήσει. Δεν τα αφήνουμε και αν δούμε ότι ένα ζώο είναι στα πρόθυρα να “φύγει”, εννοείται ότι θα ξεπεράσουμε το όποιο εμπόδιο, θα κάνουμε την υπέρβαση.
Όσες φορές έχουμε κάνει την υπέρβαση, ο κόσμος έχει ανταποκριθεί πολύ δυναμικά, απλώς το θέμα είναι ότι μετά σε ξεχνάει και νομίζω ότι πρέπει να του το υπενθυμίζουμε. Ότι ναι μεν το σώσαμε το ζώο, ναι μεν καλύψαμε τα σημερινά του έξοδα, αλλά αυτά θα υπάρχουν και αύριο και μεθαύριο και τον επόμενο μήνα, ίσως και τον επόμενο χρόνο. Δεν τελειώνουν, υπάρχει συνεχής ανάγκη στήριξης όλης αυτής της προσπάθειας».
Η εκμετάλλευση
«Θεωρώ ότι δεν είναι μόνο η εκμετάλλευση. Υπάρχουν και εσφαλμένα τοποθετημένοι φιλόζωοι. Άνθρωποι που έχουν όλη την καλή πρόθεση, αλλά δεν έχουν τις γνώσεις; Δεν είναι αρκετά ευαισθητοποιημένοι, ώστε να μάθουν περισσότερα πράγματα; Γιατί, όταν τους έχεις απέναντί σου, βλέπεις ότι αγαπούν πραγματικά τα ζώα, απλώς δεν κάνουν ένα βήμα παραπάνω για να πουν “πώς μπορώ εγώ να κάνω τη ζωή τους καλύτερη;”. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το 99%, όταν τους πεις δυο-τρία πράγματα, θα τα εφαρμόσουν και θα γίνει καλύτερη και η ζωή του ζώου και η δική τους.
Επίσης, υπάρχει έλλειψη σοβαρότητας κι αυτό είναι κάτι που βλέπουμε ξεκάθαρα και με τα ζώα συντροφιάς. Είσαι διατεθειμένος να αφοσιωθείς; Αυτό το ζώο θα σε χρειαστεί μέχρι την τελευταία του πνοή στα πάντα. Πρόκειται για ζώα φυτοφάγα και ψιλοάγρια. Ναι μεν τα έχουμε ημερεύσει, τα έχουμε φέρει κοντά σ’ εμάς, αλλά έχουν ανάγκη να είναι έξω, να περπατούν, να τρώνε, να είναι σε αγέλη, όλο αυτό το πράγμα έχει κάποιες προϋποθέσεις.
Μετά έρχεται το κόστος. Πρέπει να έχεις το χωράφι, να τηρείς όλες τις προϋποθέσεις, να το ταΐζεις, να το ποτίζεις, να είσαι παρών. Πρέπει ο άνθρωπος να καταλάβει ότι όταν παίρνει το ζώο δίπλα του είναι υποχρεωμένος να σέβεται τις ανάγκες του και να αποφασίσει πως θα τις αναλάβει, θα είναι ευθύνη του.
Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση
«Κάτι πολύ βασικό είναι το τι μηνύματα περνάς στα παιδιά. Δεν μπορείς, βέβαια, να ελέγξεις πώς μεγαλώνει στο σπίτι του και τι έχει μάθει αποκεί, αυτό που έχουμε δει εμείς, όμως, από παιδιά που μας έχουν επισκεφθεί εδώ, κάποιες φορές και με το σχολείο ‒από Α’ Δημοτικού και πάνω‒, είναι ότι πάντα υπάρχουν κάποια που τους μιλάς και μέσα σε μισή ώρα λένε έκπληκτα “α, έτσι είναι”.
Eκεί, λοιπόν, υπάρχει μια βάση και βλέπεις ότι με την παιδεία μπορείς να αλλάξεις πολλά, περνώντας τα σωστά μηνύματα. Η ικανοποίηση, βέβαια, είναι τεράστια όταν γίνεσαι κατανοητός από κάποιον μεγαλύτερο. Πρέπει όμως να είναι ανοιχτός και να θέλει να μάθει. Πολλές φορές υπάρχουν αρκετά εμπόδια, ίσως και μια νοοτροπία του τύπου “εγώ ξέρω, ποιος είσαι εσύ που θα μου πεις;”. Παρ’ όλα αυτά, τα δείγματα που έχουμε δει σε αρκετές περιπτώσεις είναι θετικά».
Όσον αφορά το νομοθετικό πλαίσιο, η Χριστίνα θεωρεί ότι η έλλειψη οργάνωσης και ελέγχου αναφορικά με τα ιπποειδή αποτελεί ένα ακόμα εμπόδιο στο να κάνουν περισσότερες ενέργειες. Πιστεύει ότι, παρά τη νομοθεσία που αναφέρει ότι όλα τα ιπποειδή θα πρέπει να είναι τσιπαρισμένα για να μπορούν να τα αναγνωρίζουν, λείπει μια βάση δεδομένων και μια συντονιστική ομάδα ελέγχου που θα μπορούσαν να κάνουν σημαντικές αλλαγές. «Δεν έχουμε τις υποδομές ώστε να αλλάξουμε από μόνοι μας πολλά πράγματα. Είμαστε πολύ “μικροί”» λέει.
(σ.σ. Update: Με την ενσωμάτωση του Κοινοτικού Κανονισμού 2015/262, από τις 9 Μαρτίου είναι σε ισχύ η βάση δεδομένων για την καταγραφή των ιπποειδών.)
Οι υπηρεσίες
«Όσον αφορά τις καταγγελίες, πάντα κάποιος θα μας ενημερώσει, θα μας πάρει τηλέφωνο, κι εμείς θα κάνουμε τον έλεγχο. Όσο μπορούμε, βέβαια, γιατί στην Πάτρα ή στην Άνδρο, π.χ., που είναι πολύ μακριά, δεν μπορείς να το κάνεις. Πρέπει να έχεις συνεργασίες με φιλοζωικές, ώστε να βρεθεί κάποιος που θα εντοπίσει το ζώο. Ας πούμε, λοιπόν, ότι όλο αυτό έχει γίνει και ότι πρέπει το ζώο να έρθει σ’ εμάς. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να βρούμε μεταφορέα και κάποιον για να συντονίσει τη μεταφορά από το εκάστοτε μέρος.
Από τη στιγμή που έρχεται το ζώο εδώ, το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να το βάλουμε μόνο του, γιατί, εφόσον δεν ξέρουμε τι έχει, δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με τα υπόλοιπα ζώα. Στη συνέχεια, γίνεται ο έλεγχος από τον ιππίατρο, που θα δει τι ανάγκες έχει. Πρέπει να κάνουμε εξετάσεις αίματος; Να έρθει ο πεταλωτής, να δει τι χρειάζονται τα πόδια του; Να έρθει ο οδοντίατρος; Για παράδειγμα, βλέπεις ένα ζώο που σου έρχεται πετσί και κόκαλο και λες “εντάξει, είναι θέμα διατροφικό”. Είναι όμως μόνο αυτό; Γιατί, για να έχει φτάσει εκεί, μπορεί να φταίνε κι άλλα δέκα πράγματα.
Πράττουμε, λοιπόν, ανάλογα με ό,τι μας έχουν συστήσει οι ειδικοί. Χρειάζεται αντιβίωση; Χρειάζεται θεραπεία; Φτιάχνουμε το πρόγραμμά μας. Όταν τα ζώα είναι λίγο καλύτερα, τότε αρχίζεις να βλέπεις τι δυνατότητες έχουν. Γιατί, αφού ξεπεράσουν το σωματικό πρόβλημα, τους βγαίνουν όλα τα ψυχολογικά. Ας πούμε, κάποια έρχονται ταλαιπωρημένα και βασανισμένα, είναι κάπως σαν σε καταστολή, λίγο πριν “κλείσουν” ‒ πώς “κλείνουν” τα άγρια ζώα όταν είναι να φαγωθούν; Το πρώτο μας μέλημα, λοιπόν, είναι το σώμα. Όταν φτιάξουμε λίγο το σώμα και έρθει σε μια κατάσταση που είναι βιώσιμη, πιάνουμε το μεγαλύτερο θέμα, που είναι το ψυχολογικό.
Αφού γίνει η θεραπεία, θέλουμε να τους βρούμε ένα σπίτι, να υιοθετηθούν. Άλλα μπορεί να υιοθετηθούν πιο γρήγορα, άλλα πιο αργά, και είναι κάποια που δεν υιοθετούνται ποτέ. Όταν ξεκινάει, λοιπόν, η διαδικασία της υιοθεσίας, νομίζεις ότι κανένας δεν είναι αρκετά καλός. Αυτό είναι φυσικό, γιατί νιώθεις το ζώο σαν παιδί σου. Δεν μπορείς να το δώσεις όπου να ’ναι.
Η επιλογή μας είναι να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας γι’ αυτά, μέχρι το τέλος. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα και αφού δώσουμε το ζώο σε κάποιον, θα κρατήσουμε επαφή μαζί του. Θέλουμε να ξέρουμε τι γίνεται, να μας στέλνει φωτογραφίες, να περνάμε να το βλέπουμε. Το ζώο είναι δικό μας, δανεικό το δίνουμε. Τα τσιπάρουμε πάντα, αν δεν έχει ήδη μικροτσίπ».
Πώς μπορεί να βοηθήσει κάποιος;
«Ξεκάθαρα δίνοντας χρήματα. Δεν τελειώνει ποτέ αυτή η ανάγκη, είναι η πιο βασική, ακόμη και το πιο μικρό ποσό είναι καλοδεχούμενο. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει κάποιος προσφέροντας εθελοντική εργασία. Τώρα, πια, έχουμε μάθει κι εμείς. Όταν έρχεται κάποιος για εθελοντής και δεν έχει τις προδιαγραφές, καταλαβαίνουμε ότι δεν θα κάτσει.
Έχουμε οργανώσει, όμως, με υπεύθυνη την Αγγελική, ένα πρόγραμμα το οποίο φτιάχνουμε εδώ και ένα-δυο χρόνια, το οποίο είναι πιο δομημένο. Ως εθελοντής, θα κάτσεις πρώτα δίπλα σε έναν παλιότερο και θα τον παρακολουθήσεις περίπου ένα δίμηνο, ώστε και εσύ να δεις αν σου πάει η όλη διαδικασία αλλά και εμείς να δούμε αν ταιριάζουμε. Γιατί πρέπει να καταλάβεις τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε. Δεν έχει να κάνει με τον χρόνο που έχεις να διαθέσεις, έχουμε εθελόντρια που έρχεται μία φορά τον χρόνο, είναι εκεί όμως. Οι εθελοντές πρέπει να είναι σωστοί και υπεύθυνοι».
Όταν ρωτάω τη Χριστίνα για το συναισθηματικό δέσιμο ανάμεσα στους ανθρώπους και τα άλογα και για τη θεραπευτική τους επίδραση, μου λέει ότι το θέμα είναι πόσο ανοιχτός είσαι σε αυτό. Θεωρεί ότι ακόμα και η σταδιακή εξοικείωση, π.χ. το γεγονός ότι πρώτα το άλογο έρχεται κοντά σου, έπειτα θα σε αφήσει να το χαϊδέψεις κ.λπ., έχει κάτι το θεραπευτικό ως διαδικασία και ως συναίσθημα.
Η Αγγελική, που όση ώρα μιλάμε κάθεται σιωπηλή δίπλα, είναι επίσης εθελόντρια και υπεύθυνη του προγράμματος εθελοντών που δουλεύουν στον ΕΣΠΙ το τελευταίο διάστημα. «Επειδή έχουν αυξημένη νοημοσύνη είναι καθρέφτες μας» λέει. «Αντανακλούν πάρα πολύ τον ψυχισμό μας. Αν εμείς φοβόμαστε, το καταλαβαίνουν και φοβούνται κι αυτά. Αν εμείς είμαστε στενοχωρημένοι, νιώθουν κι αυτά μια στενοχώρια. Είναι φοβερό το πώς καθρεφτίζεται η δική μας ψυχολογία στα άλογα.
Μου έχει τύχει πάρα πολλές φορές να είμαι σε ένταση από τη δουλειά. Όταν ξεκίνησα δεν το συνειδητοποιούσα, πλέον το συνειδητοποιώ, οπότε κάνω πίσω, παίρνω τις ανάσες μου, κάνω κάτι άλλο, χαλαρώνω και μετά μπαίνω στα άλογα, γιατί δεν θέλω να τους μεταφέρω την ένταση. Την αντιλαμβάνονται αμέσως.
Είναι κι αυτός ένας τρόπος που βοηθάει στη θεραπεία. Ειδικά άμα ξέρεις το άλογο, λες “γιατί αυτήν τη στιγμή λειτουργεί διαφορετικά;” Οπότε, αν δεν βλέπεις να έχει εξωτερικά κάποια πληγή, αρχίζεις να κοιτάς τον εαυτό σου. Αναρωτιέσαι “τι έχω εγώ σήμερα διαφορετικό;”».
Η απώλεια
«Μια περίπτωση που με πείραξε πάρα πολύ ήταν αυτή της Ελίζας, ενός ζώου που, όταν ήρθα το 2014 στον ΕΣΠΙ, ήταν εδώ μόλις ένα εξάμηνο» λέει η Χριστίνα. «Είχε λεμφαγγειίτιδα και ήταν έγκυος. Το ανακαλύψαν μετά, γιατί σε κάποια φάση άρχισε να μεγαλώνει. Δεν το είχε σκεφτεί κανείς. Είχε τεράστιο πρόβλημα με την εγκυμοσύνη της, με τα φάρμακα και με ολόκληρη τη διαδικασία, γιατί το πόδι της είχε πρηστεί, δεν μπορούσε να σταθεί και η κατάσταση έγινε πολύ επικίνδυνη.
Γεννιέται κάποια στιγμή το μικρό, η Ραφαέλα, πρόωρα. Και ενώ αυτά, μόλις γεννηθούν, το πολύ σε πέντε-δέκα λεπτά έχουν σηκωθεί, η Ραφαέλα, επειδή ήταν μικρή, δεν είχε τη δύναμη να το κάνει. Η μητέρα της δεν είχε κατεβάσει γάλα για να το θηλάσει. Μπήκαμε στη διαδικασία να φέρουμε ειδικό γάλα από την Ιταλία. Η πρώτη φορά που άρμεξα ζώο ήταν με την Ελίζα. Όλο αυτό, για μένα, ήταν φοβερό, δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Κάναμε βάρδιες γιατί έπρεπε να είμαστε δίπλα στη Ραφαελίτσα 24 ώρες το 24ωρο. Έπρεπε να της δίνουμε με το μπιμπερό το γάλα. Ήμασταν έτσι για ένα τρίμηνο. Μετά έπρεπε να της βάλουμε ειδικά stands στα πόδια για να μπορέσει να σταθεί. Υπήρχε μια διαδικασία για να την καταφέρουμε να πάει στη μαμά της. Έπρεπε να είμαστε κοντά, όμως, γιατί δεν ξέραμε αν θα τη δεχόταν ή όχι.
Η στιγμή που πήγε και θήλασε τη μαμά της, γιατί δεν την έφτανε ‒ήταν κι αυτό ένα θέμα‒ ήταν κάτι το απίστευτο. Ξέραμε ότι το μικρό δεν ήταν καλά με όλη τη φαρμακευτική αγωγή που είχε πάρει η μαμά του. Όταν μεγάλωσε είχε στραβά πόδια και άλλα προβλήματα, αλλά το νοητικό ήταν το πιο έντονο. Τη Ραφαέλα τη δώσαμε με δυσκολία για υιοθεσία, αλλά θέλω να πιστεύω ότι ήταν το καλύτερο που μπορούσαμε να κάνουμε για το συγκεκριμένο ζώο, δεδομένων των συνθηκών.
Πέρσι, τέτοια εποχή, το πόδι της Ελίζας πρήστηκε πάρα πολύ και η κατάστασή της άρχισε να φθίνει. Μέσα σε έναν μήνα τη χάσαμε, μετά από επτά χρόνια. Μου στοίχισε πολύ. Γενικά, όσα συμβαίνουν εδώ τα παίρνεις μαζί σου και νιώθεις πιο πλούσιος, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό».
Η ανταμοιβή
«Το αποτύπωμα που σου αφήνει κάθε ρουθούνισμα που σου κάνει ένα ζώο εδώ είναι μόνιμο. Το παίρνεις μαζί σου το βράδυ και σου επιτρέπει να έχεις όνειρα γλυκά» συμπληρώνει η Αγγελική. «Αυτό είναι το θετικό κομμάτι, το ότι γαληνεύει η ψυχή σου. Ακόμη και όταν δεν καταφέρνεις να κάνεις αυτό που θα ήθελες, επειδή εκ των πραγμάτων δεν μπορείς πάντα να σώσεις άλλη μια ψυχή, ξέρεις ότι προσπάθησες να κάνεις ό,τι καλύτερο μπορούσες. Κι εμείς εδώ το προσπαθούμε πραγματικά. Το ότι αυτό είναι μόνο ένα από τα τόσα πράγματα που θα μπορούσες να κάνεις σου αφήνει μια πικρία αλλά και μια γλύκα. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να κάνουμε όλα όσα θα θέλαμε, και αν προσπαθήσουμε, μάλλον δεν θα τα κάνουμε σωστά, οπότε αφοσιωνόμαστε στη δουλειά μας εδώ».
