Ο Γιώργος Τσιάνος είναι γιατρός στα Highlands της Σκωτίας και ειδικεύεται στα ανθρώπινα όρια όπως για παράδειγμα στις αντιδράσεις όταν το άτομο εκτίθεται σε μεγάλο υψόμετρο ή σε ψυχρό περιβάλλον.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια κουράρει ασθενείς, αλλά και υγιείς ανθρώπους, με μια προσέγγιση που έχει να κάνει με την ολιστική αντιμετώπιση του ατόμου που με βάση την ιατρική του τρόπου ζωής, ενώ επίσης διδάσκει στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με συνεργάτη τον καθηγητή Γιώργο Σακκά, σε ένα από τα ελάχιστα του είδους μεταπτυχιακά προγράμματα μάστερ στην «Ιατρική του Τρόπου Ζωής» σε διεθνές επίπεδο.
Είναι πρωταθλητής Ελλάδος με συμμετοχές σε παγκόσμια πρωταθλήματα κολύμβησης ανοιχτής θάλασσας, έχει επιτυχώς κολυμπήσει και τον διάπλου της Μάγχης με τον γρηγορότερο χρόνο παγκοσμίως την χρονιά διάσχισής της.
Μου δόθηκε μια ανεκτίμητης αξίας ευκαιρία να βρεθώ στην Ανταρκτική, να βιώσω με όλη μου την ύπαρξη το περιβάλλον εκείνο, αλλά πάνω από όλα να διαβάσω και να ενημερωθώ ακόμα περισσότερο για τις επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή.
Τον περασμένο Απρίλιο έγινε γνωστή η είδηση ότι κολύμπησε στα παγωμένα νερά της Ανταρκτικής, με την έντονη ανησυχία ότι κάποιο παγόβουνο θα λιώσει και θα τον καταπλακώσει, δίπλα σε φώκιες, λεοπαρδάλεις, καμπουροφάλαινες, και φάλαινες όρκες, βλέποντας παράλληλα ιδίοις όμασι τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Πρόκειται για ένα επίτευγμα που για τους περισσότερος από εμάς ακούγεται υπεράνθρωπο και κάτι για το οποίο αδυνατούμε να βγάλουμε εις πέρας. Ο Γιώργος Τσιάνος εξηγεί στη Lifo «γιατί είναι ένας από εμάς» και πως «αυτό που μοιάζει ακατόρθωτο, δεν είναι πάντα ακατόρθωτο».
«Μου δόθηκε μια ανεκτίμητης αξίας ευκαιρία να βρεθώ στην Ανταρκτική, να βιώσω με όλη μου την ύπαρξη το περιβάλλον εκείνο, αλλά πάνω από όλα να διαβάσω και να ενημερωθώ ακόμα περισσότερο για τις επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή. Όχι μόνο στο λιώσιμο των πάγων και τη σταδιακή υποχώρηση των παγετώνων, αλλά σε ολόκληρο το οικοσύστημα αυτής της απομακρυσμένης ηπείρου, και πόσο μάλιστα να κατανοήσω τις τραγικές επιπτώσεις αυτών των μεταβολών, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Έγινα αυτόπτης μάρτυρας» λέει στη Lifo.
Και δεδομένου ότι το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει ξανά ο δημόσιος διάλογος για το ελληνικό υγειονομικό σύστημα, ο γιατρός που δουλεύει στο υγειονομικό σύστημα της Σκωτίας και μάλιστα σε απόμακρες και απομονωμένες περιοχές της, ενώ ταυτόχρονα έχει εμπειρία από τα υγειονομικά συστήματα της Βρετανίας, των ΗΠΑ και της Νότιας Αφρικής, σημειώνει πως «κανένα σύστημα υγείας δεν είναι το πλέον ιδανικό, και όλα έχουν να κάνουν με τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας, την ιδιοσυγκρασία του κάθε πληθυσμού, τις ανάγκες της κάθε κοινωνίας και την νοοτροπία των πολιτών».
— Κολυμπήσατε στα παγωμένα νερά της Ανταρκτικής. Πού αρχίζει και πού σταματά η ανθρώπινη αντοχή για έναν αθλητή;
Η αντοχή ως αθλητικό χαρακτηριστικό χτίζεται, δηλαδή δοκιμάζεται, ενισχύεται, κάμπτεται, καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας ενός αθλητή, ο αθλητής δεν σταματά, ακόμα και όταν πετυχαίνει ή δεν πετυχαίνει έναν μικρό ή μεγάλο στόχο, καθώς ξέρει πολύ καλά ότι οι επιτυχίες και οι αποτυχίες, η επίτευξη ή η μη επίτευξη κάποιου στόχου, διάκρισης, άθλου είναι θραύσματα ενός μεγαλύτερου στόχου που είναι συνυφασμένος με τον τρόπο ζωής του. Αν μιλάμε για την αντοχή ως προς τη φυσική κατάσταση, η προετοιμασία, η συνέπεια, η επαναληπτικότητα, η προσήλωση, η αντίσταση και πλήθος άλλων χαρακτηριστικών είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για την ανάπτυξή της.
Και έχω στον νου μου εκείνη την αντοχή που είναι περισσότερο ένα πνευματικό αγαθό, παρά ένα προπονητικό επίτευγμα, εννοώ εκείνη την αντοχή -η οποία σε συνάρτηση με την ικανότητα του προετοιμασμένου σώματος, της φυσιολογίας δηλαδή- αυτή την οποία ο αθλητής καλείται να αποκτήσει με διάφορους τρόπους, για να μπορεί να αξιολογεί και να διαχειρίζεται την πίεση όλων των ψυχολογικών παραγόντων που προκύπτουν από την ίδια την επικινδυνότητα που κρύβει η επιτυχία, η αποτυχία, ένας τραυματισμός, η πάροδος του χρόνου, μια όποιας φύσης ματαίωση.
Αλλά και σε ένα πιο φιλοσοφικό επίπεδο, η αντοχή, και όχι μόνο για τον αθλητή, αρχίζει πρωτίστως με την εσωτερική του δέσμευση και την πίστη στον εαυτό του. Το τι θέλει να κάνει μόνο ο ίδιος μπορεί να το ανακαλύψει -αν το επιθυμεί-, και το πού θα μπορούσε να φτάσει ένας άνθρωπος από το πόσο το επιθυμεί, γιατί αν δεν επιθυμείς κάτι βαθιά και ολοκληρωτικά δεν μπορείς να του αφιερωθείς και αν δεν μπορείς σε οτιδήποτε να δώσεις κάτι από τον εαυτό σου τίποτα δεν μπορεί να γίνει, νομοτελειακά.
— Ποια είναι τα ψυχικά εφόδια που απαιτούνται για ένα τέτοιο κατόρθωμα;
Η αποφασιστικότητα σίγουρα, αντιμετωπίζοντας τα παγωμένα νερά έπρεπε να είμαι αποφασισμένος να προχωρήσω παρά τις δυσκολίες και τις αβεβαιότητες. Η αντοχή στην πίεση -για να το συνδέσω και με την προηγούμενη ερώτηση- παίζει σημαντικό ρόλο, έχει και φυσική και ψυχολογική πίεση ένα τόσο ακραίο περιβάλλον. Τα συναισθήματα επίσης κάθε φορά προσπαθώ να τα χαλιναγωγώ, ώστε να μην αποπροσανατολίζομαι από αυτό που έχει σημασία, από τον στόχο μου δηλαδή. Και φυσικά απαιτείται και μια κάποια ικανότητα διαχείρισης των όποιων απρόβλεπτων συμβάντων, μια εγρήγορση η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την συγκέντρωση μου, εγώ επιλέγω να είμαι πλήρης και παρών στις απαιτήσεις της όποιας πρόκλησης.
Πιο συγκεκριμένα έπρεπε να εστιάσω στις προκλήσεις του περιβάλλοντος εκεί όπου κολύμπησα τελικά, εννοώ το σημείο, ακριβώς δίπλα στα παγόβουνα με τους παγετώνες από πίσω, όπου ήταν δεδομένες οι αρνητικές επιπτώσεις σε περίπτωση αποκόλλησης κομματιού από τους παγετώνες ή ακόμα και σπάσιμο ή αναποδογύρισμα του παγόβουνου εκεί που βρισκόμουν. Η κολύμβηση έγινε σε κυριολεκτικά αχαρτογράφητα νερά σε ότι είχε να κάνει με το βάθος, τα ρεύματα, τη θερμοκρασία, τη ζωή στη θάλασσα, και τέλος την αντίδραση του οργανισμού στο τόσο κρύο νερό.
Η υποθαλάσσια ζωή ήταν ιδιαίτερα έντονη στην περιοχή, και αυτό υπήρχε σε ένα κουτάκι κάπου στη σκέψη μου, μιας και λίγα μόνο λεπτά πιο πριν στο δρόμο μας με το φουσκωτό για να φτάσουμε στην περιοχή που κολύμπησα είδαμε και φωτογραφίζαμε φώκιες λεοπαρδάλεις, καμπουροφάλαινες, και τις πλέον απρόβλεπτες στη συμπεριφορά φάλαινες όρκες. Τέλος ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ποια θα είναι τελικά η ανταπόκριση του οργανισμού στην τόσο «βίαιη» αλλαγή της θερμοκρασίας, με τις ιδιαιτερότητες βέβαια που έχει το κρύο νερό στην καρδιοαναπνευστική φυσιολογία του ανθρώπου.
Άρα πιστεύω στην σημαντικότητα και τη σημασία των εφοδίων της ηρεμίας, της προσήλωσης και της αποφασιστικότητας, όχι μόνο για το εν λόγω εγχείρημα αλλά γενικότερα. Πολλές φορές αυτό που εμποδίζει τους ανθρώπους είναι οι υπερβολικές υποθέσεις που γιγαντώνουν τον αρνητισμό, την καταστροφολογία εντός τους, κατακλύζονται από συναισθήματα φόβου ή ήττας και δεν δοκιμάζουν, δεν επιχειρούν κάτι που ενδεχομένως και να θέλουν πολύ. Ναι, εκεί κάπως αντικειμενικά και ρεαλιστικά, συνηγορούσαν πολλά με αρνητικό πρόσημο, αλλά ήταν τόσο μη μετρήσιμα και συγκρίσιμα με αυτά που ήθελα να βιώσω και να πραγματοποιήσω…
— Είστε ιατρός στα Highlands της Σκωτίας και ειδικεύεστε στα ανθρώπινα όρια όπως για παράδειγμα στις αντιδράσεις όταν το άτομο εκτίθεται σε μεγάλο υψόμετρο ή σε ψυχρό περιβάλλον. Πώς βοηθάνε οι γνώσεις αυτές στις αποστολές σας;
Οι γνώσεις και η πρακτική μου εξειδίκευση, μία εκ των οποίων είναι πάνω σε θέματα ιατρικής φυσιολογίας και ανταπόκρισης του ανθρώπινου οργανισμού κάτω από αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες, ήταν ανέκαθεν αρωγός στα εγχειρήματα που έκανα, καθώς ο ανθρώπινος οργανισμός υποβάλλεται σε καταστάσεις για τις οποίες, απλώς, δεν είναι φτιαγμένος. Άρα λοιπόν, η πλήρης κατανόηση για το πότε και το πώς αντιδρά ο οργανισμός και τι πρέπει κάποιος να κάνει και πώς να προετοιμαστεί, είναι πληροφορία και γνώση απαραίτητη για την επιβίωση και τελικά για την ασφαλή έκβαση της κάθε προσπάθειας. Ενδεικτικά, και μόνο περιεκτικά, στην ανάβαση στο Έβερεστ κυριαρχεί το υψηλό υψόμετρο, και συνεπώς λόγω έλλειψης οξυγόνου το μυαλό και το σώμα υπολειτουργούν, και στην Ανταρκτική,το κρύο εξωτερικό περιβάλλον αλλά και τα παγωμένα νερά έχουν ως επακόλουθο την υποθερμία με σοβαρές επιπτώσεις στο ίδιο το έργο της ορειβασίας και της κολύμβησης αντίστοιχα, στη διαύγεια του μυαλού άρα και των στιγμιαίων αποφάσεων ή των ενστικτωδών αντιδράσεων που μπορεί να αποβούν μοιραίες για τη ζωή. Στα μέρη εκείνα στα οποία επιλέγω να πηγαίνω, προσπαθώ να έχω μία πολυδιάστατη παρουσία με σκοπό την απόκτηση νέας γνώσης, τόσο επιστημονικής όσο και αθλητικής, αλλά επίσης και αδιαμφισβήτητα εσωτερικής, προσωπικής.
— Ποια είναι τα συμπεράσματα που έχετε εξάγει από τις έρευνές σας;
Τα συμπεράσματα που έχουμε βγάλει με βάση τις έρευνες και τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί, όχι μόνο από εμένα, αλλά και από τους ερευνητές γενικότερα στο συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο, είναι πάρα πολλά και σε πολλά αλληλένδετα επιστημονικά πεδία. Παρόλα αυτά θα αναφερθώ σε κάποια βασικά τα οποία αποτελούν και τον πυρήνα της γνώσης. Επιτρέψτε μου να τα εξηγήσω όσο πιο απλά γίνεται, καθώς πάντα η ιατρική εάν εξηγηθεί σωστά και μεθοδικά, δεν υπάρχει λόγος να μπερδέψει κανέναν.
Στο υψόμετρο, ο ανθρώπινος οργανισμός υπόκειται σε μια σειρά αντιδράσεων για να αντιμετωπίσει τη μειωμένη διαθεσιμότητα οξυγόνου, που είναι και ο κύριος παράγοντας ο οποίος συμβάλλει στα προβλήματα που δημιουργούνται στον ανθρώπινο οργανισμό με την έκθεσή του στο υψόμετρο. Αυτές οι προσαρμογές στοχεύουν στη βελτιστοποίηση της πρόσληψης του οξυγόνου και στη συνέχεια της παροχής του στους ιστούς. Μία κύρια αντίδραση είναι η αύξηση της αναπνοής, που οδηγεί σε αυξημένη συχνότητα και βάθος της αναπνοής. Αυτό βοηθά να αντισταθμιστεί η μειωμένη πίεση οξυγόνου στον αέρα, καθώς ο αέρας στο υψόμετρο είναι πιο αραιός.
Επιπλέον, ο οργανισμός ξεκινάει την παραγωγή κόκκινων αιμοσφαιρίων για τη βελτίωση της αποθήκευσης οξυγόνου στο αίμα, καθώς αυτά θα το δεσμεύσουν και θα το μεταφέρουν εκεί που χρειάζεται. Στο υψόμετρο επίσης η συχνότητα των καρδιακών παλμών και η καρδιακή παροχή αυξάνονται για να βελτιώσουν την κυκλοφορία του αίματος και να εξασφαλίσουν τη μεταφορά οξυγόνου στα ζωτικά όργανα. Τα αιμοφόρα αγγεία στους πνεύμονες συστέλλονται με σκοπό να ανακατευθύνουν τη ροή του αίματος στις πνευμονικές εκείνες περιοχές όπου ο αερισμός είναι καλύτερος και συνεπώς η συγκέντρωση του οξυγόνου υψηλότερη. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως υποξική πνευμονική αγγειοσυστολή (hypoxic ventilatory vasoconstriction), και βοηθά στη διατήρηση επαρκούς οξυγόνωσης.
Georgios Tsianos, Greenland - Arctic
Σε ψυχρές συνθήκες τώρα, ο οργανισμός ενεργοποιεί μηχανισμούς για να διατηρηθεί η θερμότητα και συγκεκριμένα η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος. Έτσι λοιπόν τα αιμοφόρα αγγεία κοντά στην επιφάνεια του δέρματος συστέλλονται, μειώνοντας τη ροή του αίματος προς το δέρμα και τα άκρα. Αυτό διατηρεί τη θερμότητα και την κατευθύνει προς τα ζωτικά όργανα. Το τρέμουλο, μια μυϊκή αντίδραση, παράγει θερμότητα μέσω γρήγορων συσπάσεων, βοηθώντας περαιτέρω στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Επιπλέον, ο οργανισμός ενεργοποιεί το καφέ λίπος (brown adipose tissue), που παράγει θερμότητα μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται θερμογένεση χωρίς τρέμουλο (non-shivering thermogenesis). Αυτός ο τύπος λίπους είναι ιδιαίτερα πλούσιος στα βρέφη, αλλά υπάρχει και σε ενήλικες.
Αυτές οι αντιδράσεις σε υψηλά υψόμετρα και ψυχρές συνθήκες είναι πολύπλοκες και επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Η κατανόηση των μηχανισμών αυτών είναι σημαντική για την προστασία της υγείας και της ασφάλεια σε ακραίες συνθήκες, καθώς και για την ανάπτυξη τεχνικών παρέμβασης και προσαρμογής της φυσιολογίας πριν την έκθεση του οργανισμού σε αυτές τις συνθήκες.
— Τι εφόδια αποκομίσατε από την εμπειρία στην Ανταρκτική;
Μου δόθηκε μια ανεκτίμητης αξίας ευκαιρία να βρεθώ στην Ανταρκτική, να βιώσω με όλη μου την ύπαρξη το περιβάλλον εκείνο, αλλά πάνω από όλα να διαβάσω και να ενημερωθώ ακόμα περισσότερο για τις επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή. Όχι μόνο στο λιώσιμο των πάγων και τη σταδιακή υποχώρηση των παγετώνων, αλλά σε ολόκληρο το οικοσύστημα αυτής της απομακρυσμένης ηπείρου, και πόσο μάλιστα να κατανοήσω τις τραγικές επιπτώσεις αυτών των μεταβολών, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Έγινα αυτόπτης μάρτυρας.
Το σημαντικότερο εφόδιο με το οποίο επέστρεψα από αυτή την αποστολή ήταν αυτό της ανησυχίας. Μιας δημιουργικής ανησυχίας για την προστασία του περιβάλλοντος, για την επιβίωση και τον βαθμό της ποιότητας της επιβίωσης του είδους μας. Είναι αναγκαίο να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και δράσης μας. Να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, να κάνουμε χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, να μειώσουμε τα απόβλητα, να είμαστε υπεύθυνοι για όλα αυτά τα οποία κάνουμε και όχι μόνο στα λόγια, αλλά στην πράξη. Δεν καλούμαστε να βοηθήσουμε τον πλανήτη, αλλά να βοηθήσουμε το είδος μας αν θέλουμε να επιβιώσει σε αυτόν τον πλανήτη και αυτή η συνθήκη είναι πιο επείγουσα από ποτέ.
Georgios Tsianos, Antarctica swim
— Ασχολείστε με την ταξιδιωτική ιατρική. Ποσό απαραίτητη είναι στις μέρες μας;
Η ταξιδιωτική ιατρική έχει σημαντική αξία και σημασία από τότε που άρχισε η παγκοσμιοποίηση, και είναι τόσο μεταβλητή όσο προχωράμε στο μέλλον, για λόγους που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την αυξημένη πλέον ευκολία στην κινητικότητα αλλά και με πλήθος άλλων νέων και συνεχώς ανατρεπτικών παραγόντων. Όταν ταξιδεύουμε σε διάφορες περιοχές, χώρες και ηπείρους, είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίσουμε ασθένειες και κινδύνους για τη υγεία μας, που δεν θα ερχόμασταν αντιμέτωποι στον τόπο μας και έτσι λοιπόν ο οργανισμός μας δεν είναι συνηθισμένος.
Οι γιατροί λοιπόν οι οποίοι ασχολούνται με την ταξιδιωτική ιατρική, βοηθούν ώστε οι δυνητικοί αυτοί κίνδυνοι να γίνουν κατανοητοί από τους ταξιδιώτες, αλλά επίσης και να τους προετοιμάσουν κατάλληλα. Ένας τέτοιος τρόπος είναι μέσω της πρόληψης των ασθενειών. Στα περιβάλλοντα εκείνα τα οποία δεν είναι γνώριμα σε εμάς υπάρχει περίπτωση να έρθουμε σε επαφή με μεταδοτικές ασθένειες που ενδημούν στις περιοχές εκείνες. Η ταξιδιωτική ιατρική διασφαλίζει λοιπόν ότι θα λάβουμε τα απαραίτητα εμβόλια ή φάρμακα ώστε να προστατευτούμε. Η ταξιδιωτική ιατρική παρέχει επίσης πολύτιμες γνώσεις και πληροφορίες τόσο για την ασφάλειά μας όσο και για την υγεία μας. Γνώσεις όπως οι πιθανοί κίνδυνοι στον προορισμό μας, πληροφορίες για ασφαλή τροφή και πόσιμο νερό, ασθένειες που προκαλούνται από τοπικές τροφές ή ακόμα και που μεταδίδονται από έντομα. Η πανίδα και η χλωρίδα ενός τόπου μπορούν να αποβούν μοιραίες.
Μέσα από αυτές τις πληροφορίες οι ταξιδιώτες θα είναι έτοιμοι να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα και προφυλάξεις για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες αρρώστιας, τραυματισμού, μόλυνσης, δηλητηρίασης, έκθεσης σε κινδύνους. Σημαντικής σημασίας είναι επίσης η συμβολή της ταξιδιωτικής ιατρικής στα άτομα με προϋπάρχουσες ιατρικές ασθένειες, καθώς γίνεται αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνου της υγείας του ασθενούς στην όποια πιθανή αστάθμητη ανταπόκριση τους ακόμα και από το ίδιο το ταξίδι, αλλά και σε άλλες καταστάσεις, εάν π.χ. βρεθεί σε διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες όπως για παράδειγμα το υψόμετρο, οι πολικές περιοχές, ή οι τροπικές ζώνες. Είναι εύκολα κατανοητό λοιπόν πώς η ταξιδιωτική ιατρική, αλλά και ο υπεύθυνος γιατρός, καθοδηγούν και ενημερώνουν τον ταξιδιώτη για την αποτροπή ή διαχείριση καταστάσεων και ιατρικών θεμάτων που μπορεί να προκύψουν στις μετακινήσεις του.
— Μιλήστε μας για την ιατρική εργασία σας στη Σκωτία. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του υγειονομικού συστήματος στην Σκωτία έναντι του ελληνικού;
Την παρούσα περίοδο η εργασιακή μου βάση είναι στα Χάιλαντς της Σκωτίας, όμως βρίσκομαι στην Ελλάδα συχνά. Η καθημερινότητά μου στα Χάιλαντς λοιπόν εξαρτάται από το εκάστοτε συγκεκριμένο μέρος στο οποίο ασκώ την ιατρική. Εργάζομαι στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Σκωτίας, σε απόμακρες και απομονωμένες περιοχές, σε ορεινές περιοχές με δύσβατη μορφολογία κάτι το οποίο σημαίνει και δύσκολη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας από τους κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής είτε θα έρθει σε μένα στην κέντρο υγείας για να τον κουράρω, είτε θα ενεργοποιήσουμε τους μηχανισμούς τηλεϊατρικής, είτε θα χρειαστεί να πάω εγώ σε αυτόν με όποιο μέσο είναι εφικτό και διαθέσιμο ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν τη στιγμή εκείνη.
Η διαδικασία παρακολούθησης και αντιμετώπισης ενός ασθενούς σε τέτοιες περιοχές έχει αρκετές προκλήσεις, όπως και ρίσκα, αλλά επίσης και επαγγελματική πλήρωση, όταν βρίσκεις τους τρόπους να βοηθήσεις τους κατοίκους σε αυτές τις περιοχές να έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας με θετικό αποτέλεσμα. Οι καταστάσεις στις οποίες εκτίθεμαι ιατρικά είναι παρόμοιες με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζω και στις αποστολές που πηγαίνω με το ρόλο του γιατρού, καθώς και εκεί δεν υπάρχει η άμεση πρόσβαση σε όχι μόνο εξειδικευμένες δευτεροβάθμιες ή τριτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας, αλλά και σε βασικές πρωτοβάθμιες ή και ιατρικό εξοπλισμό πολλές φορές, και άρα οφείλω να είμαι σε θέση να παρέχω ιατρική φροντίδα σε απόμακρες περιοχές, χωρίς βοήθεια και με περιορισμένα μέσα.
Στην Ελλάδα έχω δουλέψει σε υγειονομικές μονάδες ως φοιτητής ιατρικής, ως εθελοντής και ως άμισθος γιατρός. Παρόλα αυτά, το σύστημα της Ελλάδος είναι ένα μεικτό σύστημα δημόσιας και ιδιωτικής παροχής υπηρεσιών υγείας. Στη Σκωτία το σύστημα υγείας είναι δημόσιο και κυρίαρχο ρόλο έχει ο γενικός/οικογενειακός γιατρός. Αυτός λειτουργεί σαν την κεντρική πύλη πρόσβασης για τις περαιτέρω εξειδικευμένες υπηρεσίες στην υγεία, στα νοσοκομεία δηλαδή. Κάτι ανάλογο, και πολύ ορθά από οργανωτικής σκοπιάς, επιχειρούμε πλέον να δημιουργήσουμε και να θεσμοθετήσουμε στην Ελλάδα.
Έχω σημαντική πρακτική εμπειρία στα συστήματα υγείας της Mεγάλης Βρετανίας, της Ελλάδος, της νοτίου Αφρικής, της Αμερικής, καθώς και θεωρητική γνώση στα συστήματα υγείας άλλων χωρών τα οποία και μελετάμε για να κατανοήσουμε ευρύτερα τι λειτουργεί και τι όχι στον τρόπο διαχείρισης των ευρύτερων υγειονομικών θεμάτων. Σε συνδυασμό των παραπάνω, και με τις γνώσεις μου πλέον στην οργάνωση και διοίκηση μονάδων υγείας, όλο αυτό με καθιστά να ομολογήσω με βεβαιότητα πως κανένα σύστημα υγείας δεν είναι το πλέον ιδανικό, και όλα έχουν να κάνουν με τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας, την ιδιοσυγκρασία του κάθε πληθυσμού, τις ανάγκες της κάθε κοινωνίας και την νοοτροπία των πολιτών.
— Θα επιστρέφατε στην Ελλάδα; Ποιοι είναι οι λόγοι που σας αποτρέπουν;
Από την Ελλάδα μπορεί να έφυγα, όμως δεν την εγκατέλειψα, και ούτε έχω τέτοια πρόθεση, παρά το γεγονός ότι για την ώρα κυρίως διαμένω και εργάζομαι στο εξωτερικό. Ως έφηβος, μέσα από τις διάφορες ανησυχίες που είχα, αντιλήφθηκα πως ίσως «έπρεπε» να φύγω από τη χώρα μου με την ελπίδα πως θα μπορούσα να εξελιχθώ, θεωρώντας ότι, ίσως, μου δοθούν περισσότερες ευκαιρίες πάνω σε αυτά που με ενδιέφεραν. Έτσι, λοιπόν, με την υποστήριξη της οικογένειάς μου, ξεκίνησα, και μόνος πλέον, άρχισα τότε στην Αμερική μια καινούργια ζωή μακριά από τη χώρα μου, την οποία όμως πια μπορώ να πω ότι τη στερήθηκα. Πλέον μοιράζω τον χρόνο μου μεταξύ Ελλάδας και εξωτερικού.
Αν και έχω ζήσει παραπάνω από τη μισή ζωή μου στο εξωτερικό, φυσικά και έχω εξετάσει το ενδεχόμενο μόνιμης επιστροφής στην Ελλάδα, και σίγουρα είναι κάτι που το θέλω και ελπίζω να γίνει. Η Ελλάδα είναι η πατρίδα μου, και ακόμη και αν δεν ήταν όσο όμορφη (γιατί αδιαμφισβήτητα είναι ένας μικρός επίγειος παράδεισος) θα την αγαπούσα. Παρόλα αυτά, δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω πως αρκετά από τα βιώματά μου είναι τέτοια που μερικές φορές με φέρνουν σε αντιπαράθεση με διάφορες καταστάσεις που επικρατούν στη χώρα μας, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι στο εξωτερικό είναι καλυτέρα. Ουτοπία δεν είναι ούτε η Ελλάδα ούτε το εξωτερικό, και πουθενά δεν είναι ιδεατά και εύκολα, διότι και το εξωτερικό έχει τις δίκες του ιδιαιτερότητες, τις δικές του προβληματικές, και τα δικά του αδιέξοδα. Όταν θα επιστρέψω πλήρως, θα είναι συνειδητή η επιλογή και έχοντας πλήρως αποδεχτεί μια καινούργια πραγματικότητα στην καθημερινή μου ζωή.
— Ιδανικά, μετά το Έβερεστ και την Ανταρκτική, ποιος θα θέλατε να είναι ο επόμενός σας προορισμός;
Όσο περνούν τα χρόνια, τόσο πιο πολύ αναζητώ την Ελλάδα, μέσα μου, στις σχέσεις μου με τους ανθρώπους, με τη φύση, με την εργασία μου. Είμαι αρκετά προσγειωμένος και αντιλαμβάνομαι πόσο τυχερός ήμουν που βρέθηκα σε πάρα πολλά μέρη του πλανήτη, όπου και έχω ζήσει ανεκτίμητες και σημαντικές εμπειρίες από τις οποίες διδάχτηκα πράγματα και βίωσα το εύρος της διαφορετικότητας του κόσμου αλλά συγχρόνως και την ενωτική δύναμη που έχει όλο αυτό στον δρόμο του προορισμού για ένα καλύτερο και εξελιγμένο μέλλον. Έχω ωστόσο πλήρη γνώση ότι αν τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά στη ζωή μου, ίσως δεν θα είχα αυτές τις ευκαιρίες ούτε για να στοχαστώ δημιουργικά αυτές τις ιδέες και φιλοσοφίες, αλλά ούτε και να ανακαλύψω τη σημασία της κατανόησης της συνειδητότητας του ανθρώπου. Σαν κοινωνία έχουμε αρκετά προβλήματα τα οποία πρέπει να λύσουμε, αυτό δεν το προσπερνάω προσποιούμενος ότι δεν με αγγίζει. Και πόσο μάλιστα στη δική μας, την ελληνική. Άρα ναι ο επόμενος προορισμός μου έχει ήδη αρχίσει να είναι στην Ελλάδα.
— Υπάρχει κάποιο μήνυμα που προσπαθείτε να περάσετε από αυτά που κάνετε και την στάση ζωής που έχετε;
Το μήνυμα του εφικτού μέσα από την σκοπιά της γενικευμένης ανθρώπινης υπόστασης αλλά και του προβληματισμού εξαιτίας της παρούσας ανθρώπινης (υπό)στασης.
