ΕΙΣΤΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ. ΟΛΟΚΛΗΡΩΝΕΤΕ τις σπουδές σας και, ακούγοντας τις συμβουλές του κόσμου, αποφασίζετε να κόψετε την αναβολή σας, «για να τελειώνετε», όπως λένε, «μια ώρα αρχύτερα». Μετά την αναμονή και τις τυπικές διαδικασίες, όταν έρθει η σειρά σας, καλείστε να παρουσιαστείτε. Η βασική εκπαίδευση ξεκινάει. Και μετά «μπουμ»! Κορωνοϊός. Ελληνοτουρκικές εντάσεις.
Το feed στο Facebook, ένα από τα λίγα πράγματα που κάνουν τον χρόνο στη θητεία να περνάει ευκολότερα, έχει πάρει φωτιά. Η σκέψη σας πάει στους συγγενείς σας. Είναι υγιείς; Η σκέψη τους πάει σ' εσάς. Είναι ασφαλής; Αγχωμένα τηλέφωνα, βιαστικά τσιγάρα και ο χρόνος άπειρος.
Όσο οι μέρες λιγοστεύουν, άλλο τόσο νιώθετε ότι βρίσκεστε στη μέση. Από τη μια εσωτερικά lockdowns σε στρατόπεδα και από την άλλη η σκέψη ότι όταν επιτέλους βγείτε, σας περιμένει μια κοινωνία πιο μετέωρη από ποτέ, με τις ευθύνες να φορτώνονται ακόμα στην πλάτη ενός κόσμου που αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Στην «παράλληλη πραγματικότητα» του στρατού, όπως την αποκαλεί ο Αλέξανδρος Π., που οδεύει προς το τέλος της θητείας του, το 2020 περνάει για τον καθένα διαφορετικά. Εκείνος και άλλοι δύο νεαροί σκιαγραφούν από τα στρατόπεδά τους όσα έζησαν και συνεχίζουν να ζουν μέσα στις παραλλαγές τους.
Αλέξανδρος Π.
«Μπήκα τον Ιανουάριο και έχω κλείσει 7 μήνες μέσα. Ιδανικά, ήθελα να παρουσιαστώ με την προηγούμενη ΕΣΣΟ, του Νοεμβρίου του 2019, αλλά δεν είχα ολοκληρώσει ακόμα τις σπουδές μου. Σαν εποχή, είναι λίγο καλύτερα απ' το να μπεις Μάρτιο, αλλά, και πάλι, δεν είναι τόσο καλή όσο το φθινόπωρο.
Τον Covid-19 στην αρχή τον βίωσα όπως κι αυτοί που ήταν έξω, μέσα από τα social media. Όσο περνούσε ο καιρός και μετά το πρώτο κρούσμα στη Θεσσαλονίκη (που απλώς το περιμέναμε από μέρα σε μέρα, δεδομένης της κατάστασης στην Ιταλία και όχι μόνο), άρχισα να ανησυχώ καθημερινά όλο και πιο πολύ. Δεν βίωσα όμως ποτέ την καραντίνα της πολιτικής ζωής. Μέσα στη στρατιωτική καθημερινότητα δεν ήμουν σε θέση να κατανοήσω πλήρως τι συνέβαινε, παρά μόνο ως παρατηρητής. Εξάλλου, όταν εν τέλει βγήκα με άδεια, η καραντίνα είχε λήξει. Τον δύσκολο μήνα που περάσατε τον άκουγα, τον διάβαζα, αλλά δεν τον ένιωσα ποτέ στο πετσί μου.
Το ζόρι μου αφορούσε, όπως είναι λογικό, την υγεία των γονιών, των συγγενών και των φίλων, και όχι την καραντίνα. Αλλαγές, φυσικά, υπήρξαν και εδώ, αλλά, ούτως ή άλλως, ζεις μια "παράλληλη πραγματικότητα", σε mood υποταγής, οπότε οι περιορισμοί δεν σε πειράζουν τόσο σε σχέση με όταν είσαι κύριος του εαυτού σου.
Τον δύσκολο μήνα που περάσατε τον άκουγα, τον διάβαζα, αλλά δεν τον ένιωσα ποτέ στο πετσί μου. Το ζόρι μου αφορούσε, όπως είναι λογικό, την υγεία των γονιών, των συγγενών και των φίλων, και όχι την καραντίνα. Αλλαγές, φυσικά, υπήρξαν και εδώ, αλλά, ούτως ή άλλως, ζεις μια "παράλληλη πραγματικότητα", σε mood υποταγής
Τα μέτρα που πάρθηκαν είχαν κυρίως να κάνουν με την προσπάθεια της αποφυγής του συνωστισμού. Για παράδειγμα, τα μαγειρεία δέχονταν λιγότερο κόσμο και στους θαλάμους οι αποστάσεις των κρεβατιών μεγάλωσαν, ενώ έγιναν, από διπλά, μονά. Εκδηλώσεις που απαιτούν μεγάλο αριθμό ατόμων έγιναν πιο σπάνιες ή καταργήθηκαν και γι' αυτές μοιράστηκαν μάσκες. Τοποθετήθηκαν, επίσης, σχεδόν παντού αντισηπτικά.
Θεωρώ πως μέσα στην ατυχία μας ήμασταν, σε γενικές γραμμές, τυχεροί. Μπορεί να μην είχαμε εξόδους και άδειες, αλλά και να βγαίναμε, θα ερχόμασταν αντιμέτωποι με ερημωμένα τοπία και κλειστά μαγαζιά. Τουλάχιστον, μέσα είχαμε τη δεδομένη παρέα μας, που μπορούσαμε να πιούμε έναν καφέ.
Απ' ό,τι κατάλαβα, ο κόσμος έξω στερήθηκε ακόμα και αυτό το απλό με έναν φίλο του. Λένε πως για να μην υποφέρεις στον στρατό πρέπει να μη σκέφτεσαι πως η ζωή έξω συνεχίζεται. Ακούγεται εγωιστικό, αλλά στην περίπτωσή μας η ζωή, τουλάχιστον η διασκεδαστική της πλευρά, εν μέρει, όντως δεν συνεχίστηκε. Σαν γνωστό ξενοδοχείο που έκανε ανακαίνιση ακριβώς την περίοδο της καραντίνας, μειώνοντας την πιθανή χασούρα. Σαν μπασκετικές ομάδες που σώθηκαν λόγω της πανδημίας. Το timing μας φέρθηκε κάπως καλύτερα. Πιστεύω ότι πολύς κόσμος, αν ήξερε τι θα γινόταν, θα επέλεγε να καταταγεί. "Το μη χείρον βέλτιστον".
Για έναν απλό στρατιώτη, άσχετα με τις πεποιθήσεις του και με το αν ό,τι έγινε, όπως έγινε, ήταν σωστό, αυτό που συνέβη την περίοδο των επεισοδίων (σ.σ. στο θέμα των ελληνοτουρκικών) ήταν εμπειρία ζωής και μια αναμέτρηση με τις σωματικές και ψυχικές αντοχές του.
Σε γενικές γραμμές, ό,τι συνέβη το έδειξαν (πάντα με δόση υπερβολής) τα media και τα ερασιτεχνικά βίντεο που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο. Προσωπικές ιστορίες, βεβαίως, έχουμε όλοι όσοι βρισκόμασταν εκεί. Μέσα από τις δυσκολίες το σίγουρο είναι πως δεθήκαμε μεταξύ μας και δείξαμε ένα κουράγιο που σχεδόν κανένας δεν πίστευε ότι είχε. Αυτό είναι το μεγαλύτερο προσωπικό μου κέρδος και σε αυτό θέλω να επενδύσω ως το στίγμα που άφησε ο στρατός πάνω μου.
Αν και υπηρετώ ακόμα, δεν φοβάμαι αυτά τα γεγονότα όσο τον Covid-19. Χωρίς να θέλω να τα υποβαθμίσω, ο κορωνοϊός είναι ο αόρατος εχθρός που δεν διαπραγματεύεται, δεν χρηματίζεται, ούτε σου αφήνει χρονικό περιθώριο να χαλαρώσεις. Με τον Covid δεν έχει σημασία αν φοράς παραλλαγή ή όχι, ούτε απλώνει τα καλώδιά του σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Καμιά φορά τείνουμε να το ξεχνάμε αυτό.
Το "μετά τον στρατό", ενώ έμοιαζε όνειρο πριν από κάποιους μήνες, πλέον με αγχώνει πολύ, ενισχύοντας το στερεότυπο περί "τελευταίων διακοπών" στη ζωή ενός άντρα. Εννοείται πως μετράω κάθε μέρα που περνάει και πως ανυπομονώ για την απόλυση, αλλά, αν μπω στη διαδικασία να σκεφτώ τι θα φέρει μαζί της, η χαρά μου μετριάζεται: ευθύνες χωρίς καμιά δικαιολογία πια, πιθανότατα μέσα σε μια νέα καραντίνα, σε μια κοινωνία με έναν κίνδυνο που ούτε καν φανταζόμασταν πριν καταταγούμε».
Δημήτρης Β.
«Πολεμική Αεροπορία ή μάλλον πολεμική ταλαιπωρία! Η επιλογή του συγκεκριμένου κλάδου ειδικών δυνάμεων έγινε λόγω των δύο στρατοπέδων που βρίσκονται στην πόλη καταγωγής μου, ώστε να υπάρχει μια οικονομική (και όχι μόνο) άνεση. Ωστόσο, η διάρκεια αυτής είναι 12 μήνες και η πορεία της μέχρι τώρα με έχει βάλει σε σκέψεις για το αν έκανα τη σωστή επιλογή.
Η θητεία μου ξεκίνησε με την υποχρεωτική εκπαίδευση τον Μάρτιο, λίγο αφότου ξέσπασε η πανδημία και στη χώρα μας. Η είσοδός μας στη μονάδα έγινε με θερμομέτρηση για τον εντοπισμό πιθανών κρουσμάτων, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε έλεγχος των προσωπικών μας αντικειμένων, παραλαβή στρατιωτικού εφοδιασμού και ιατρικές εξετάσεις για το αγαπημένο γράμμα του φαντάρου. Γιώτα, ζωή και κότα!
Περιττό να αναφέρω ότι κατασχέθηκαν κινητά τηλέφωνα που είχαν κάμερα, διότι απαγορεύονται οι λήψεις σε στρατόπεδο βασικής εκπαίδευσης. Τα κινητά τηλέφωνα με τα κουμπάκια έκαναν την εμφάνισή τους για τα απαραίτητα τηλεφωνήματα με κοντινά πρόσωπα ‒ και για κάνα φιδάκι, για να σκοτώνουμε τη λιγοστή διαθέσιμη ώρα. Η ενημέρωση, επομένως, για ό,τι συνέβαινε τότε στην Ελλάδα σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο ήταν ελλιπής και γινόταν μέσω των ανακοινώσεων των μόνιμων στρατιωτικών. Υπήρχε και μια τηλεόραση στο ΚΨΜ, αλλά, προς αποφυγή του συνωστισμού, δεν μπορούσαμε να αράξουμε και να παρακολουθήσουμε.
Ένας θάλαμος, υπό κανονικές συνθήκες, μπορεί να φιλοξενήσει έως και 70 άτομα. Στη δική μας περίπτωση μπήκαμε 35 φαντάροι, καθώς έμειναν κενές οι κουκέτες μεταξύ των κατειλημμένων λόγω των μέτρων για τον κορωνοϊό. Το τακτικό πλύσιμο των χεριών και η χρήση αντισηπτικών έγινε εντατική καθημερινή συνήθεια, ενώ οι αποστάσεις, ακόμη και στα στρατιωτικά παραγγέλματα, κρίθηκαν απαραίτητες. Σαν να μην έφταναν αυτά, ξέσπασε και η ελληνοτουρκική κρίση με τις προσφυγικές ροές στα σύνορα του Έβρου, με το μυαλό όλων να βρίσκεται στους φαντάρους που υπηρετούσαν στη συγκεκριμένη παραμεθόρια περιοχή.
Τα πρόσφατα ελληνοτουρκικά συμβάντα δεν επηρέασαν πολύ τους φαντάρους της μονάδας μου, αν εξαιρέσει κανείς το γεγονός ότι 15 Αυγούστου ήμασταν μέσα. Μόνο στη σκέψη μάς επηρέαζαν. Κατά τα άλλα, απλώς είμαστε σε επιφυλακή. Ο φόβος, όμως, για το ύστατο ενδεχόμενο πάντα θα υπάρχει στην άκρη του μυαλού
Η καθημερινότητά μας ξεκινούσε με εγερτήριο στις 6 το πρωί, ενώ στις 11 το βράδυ έπρεπε να βρισκόμαστε όλοι στα κρεβάτια μας. Η σίτισή μας περιλάμβανε 4 γεύματα, πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό και βραδινό, ενώ τα κλασικά συσκευασμένα σάντουιτς έφευγαν γρήγορα από τα ράφια του κυλικείου (ΚΨΜ). Η υπόλοιπη μέρα συμπληρωνόταν με εκπαίδευση, η οποία απαρτιζόταν κυρίως από στρατιωτικά παραγγέλματα, ασκήσεις όπλων και πρόβα ορκωμοσίας. Στα ολιγόλεπτα διαλείμματα το τσιγάρο ήταν αναπόφευκτο και η συντροφιά με τα υπόλοιπα παιδιά αναγκαία. Και μετά, πάντοτε "γόπινγκ".
Η παραμονή μας εκεί κράτησε δεκαπέντε μέρες, ενώ υπό άλλες συνθήκες θα διαρκούσε περίπου έναν μήνα. Την επόμενη κιόλας μέρα έγινε η εγκατάστασή μας στις βασικές μας μονάδες, οπότε και επέστρεψα στην πόλη μου. Τη θητεία μου θα τη συνέχιζα στην πτέρυγα μάχης, που σε καμιά περίπτωση δεν μοιάζει με την προηγούμενη. Οι επιστασίες ποικίλλουν. Εγώ επιλέχθηκα στη Λέσχη Αξιωματικών.
Οι ώρες εργασίας είναι πολλές και οι σμηνίτες της λέσχης λίγοι. Έξι συνεχόμενες μέρες μέσα και μία έξω. Και δεν εννοώ όλη τη μέρα μέσα, καθώς μεσημέρι και βράδυ έχουμε εξόδους "ολιγόωρης" και "διανυκτέρευσης" αντίστοιχα. Αλλά το να γυρίσεις στο πατρικό σου σπίτι για λίγες ώρες πολλές φορές σε προβληματίζει, με αποτέλεσμα να κάθεσαι μέσα.
Λόγω της πανδημίας, οι επόμενες ΕΣΣΟ που παρουσιάστηκαν δεν ήταν πολυάριθμες, με αποτέλεσμα το φόρτο εργασίας να πέσει στους λίγους εναπομείναντες φαντάρους και οι άδειες να είναι ανύπαρκτες. Τέλος, οι υπηρεσίες είναι σχετικά λίγες, αφού αντιστοιχούν γύρω στις 5 τρίωρες σκοπιές σε κάθε φαντάρο τον μήνα.
Τα πρόσφατα ελληνοτουρκικά συμβάντα δεν επηρέασαν πολύ τους φαντάρους της μονάδας μου, αν εξαιρέσει κανείς το γεγονός ότι 15 Αυγούστου ήμασταν μέσα. Μόνο στη σκέψη μάς επηρέαζαν. Κατά τα άλλα, απλώς είμαστε σε επιφυλακή. Ο φόβος, όμως, για το ύστατο ενδεχόμενο πάντα θα υπάρχει στην άκρη του μυαλού».
Νικήτας Α.
«Παρουσιάστηκα με την Α' ΕΣΣΟ τον Ιανουάριο, αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου. Σε καμία περίπτωση δεν περίμενα, όπως άλλωστε ούτε και οι περισσότεροι, να γίνουν τόσο πολλές αλλαγές στην καθημερινή μας ζωή μέσα σε τόσο, σχετικά μικρό, διάστημα. Ας τα πάρουμε από την αρχή.
Εκεί κοντά στον Ιανουάριο, απ' όσο θυμάμαι, γνωρίζαμε για τον ιό. Προσωπικά, μου φαινόταν σαν κάτι πολύ μακρινό και πολύ απίθανο να συμβεί εδώ. Σαν όλα όσα βλέπουμε στις ειδήσεις, από τα οποία, ενώ γνωρίζουμε ότι συμβαίνουν κάπου μακριά, θεωρούμε ότι εμείς είμαστε ασφαλείς. Έτσι έγινε και με τον Covid-19. Άρχισε να συζητιέται πολύ στα social media και στις ειδήσεις, παρ' όλα αυτά ούτε και τότε πίστεψα το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί.
Ταυτόχρονα, ήταν μια πολύ κακή περίοδος για τον ελληνικό στρατό, καθώς μέσα σε ένα πρωί ανακοίνωσαν, κυρίως σε στρατιώτες παλιότερης σειράς, ότι έπρεπε να φύγουν στον Έβρο. Ήδη το κλίμα ήταν ιδιαίτερα αγχωτικό για όλους μας, καθώς δεν γνωρίζαμε πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η κατάσταση. Εκεί που ξαφνικά έχεις στο μυαλό σου ότι μπήκες για να κάνεις μια συνηθισμένη θητεία και να συνεχίσεις τη ζωή σου, είσαι το επίκεντρο του κόσμου. Όλοι μιλούσαν για την Ελλάδα, για τις εντάσεις που ξέσπασαν, φοβόμουν ακόμα και για το σενάριο κάποιας ακόμα πιο σοβαρής εξέλιξης των πραγμάτων. Το κλίμα ήταν ξεκάθαρα πολεμικό, ειδικά στα μάτια σχετικά νέων στρατιωτών.
Εκεί που ξαφνικά έχεις στο μυαλό σου ότι μπήκες για να κάνεις μια συνηθισμένη θητεία και να συνεχίσεις τη ζωή σου, είσαι το επίκεντρο του κόσμου. Όλοι μιλούσαν για την Ελλάδα, για τις εντάσεις που ξέσπασαν, φοβόμουν ακόμα και για το σενάριο κάποιας ακόμα πιο σοβαρής εξέλιξης των πραγμάτων. Το κλίμα ήταν ξεκάθαρα πολεμικό, ειδικά στα μάτια σχετικά νέων στρατιωτών.
Έπρεπε να είμαστε έτοιμοι για κάθε σενάριο. Ενώ, λοιπόν, έχεις να αντιμετωπίσεις το αίσθημα του φόβου και να νιώσεις έτοιμος να πατήσεις στα πόδια σου και να πάρεις κουράγιο, σου σκάει ο Covid-19.
Συγκεκριμένα, όταν χτύπησε το πρώτο μήνυμα από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ήμουν εξοδούχος. Στο άκουσμα της προειδοποίησης (όλοι θυμόμαστε αυτόν τον χαριτωμένο και διακριτικό ήχο), νόμιζα ότι ξεκίνησε πόλεμος (και είχα όλους τους λόγους να το πιστεύω). Τελικά, διάβασα ότι το μήνυμα αφορούσε τον Covid-19 και πάλι δεν του έδωσα την πρέπουσα σημασία. Ίσα-ίσα, με καθησύχασε το γεγονός ότι το μήνυμα δεν αφορούσε τον στρατό. Λάθος! Τα δύσκολα τότε ξεκίνησαν.
Την επομένη μάθαμε ότι μπαίνουμε σε καραντίνα. Στις αρχές ήταν πολύ δύσκολο, γιατί η καραντίνα έπαιρνε συνεχώς αναβολή, οπότε κι εμείς περιμέναμε. Περνώντας οι μέρες, συνειδητοποίησα ότι όσο κλεισμένοι ήμασταν εμείς τόσο ήταν και οι εκτός στρατοπέδου. Οπότε, σιγά σιγά, έφυγαν τα συναισθήματα θυμού και άγχους. Απλώς, από ένα σημείο και μετά δεν πίστευα κάθε πιθανή ημερομηνία λήξης της καραντίνας που ανακοίνωναν και προσπαθούσα να κάνω πράγματα που μου έδιναν ευχαρίστηση ‒ κυρίως διάβασμα.
Σίγουρα υπήρχαν πολλά παράπονα και πολλή γκρίνια, αλλά η κατάσταση ήταν πρωτοφανής, οπότε κανένας δεν ήταν σε θέση ούτε να πάρει κάποια πρωτοβουλία ούτε να μας πει με σιγουριά πότε θα βγούμε και τι θα γίνει. Με τα πολλά, πέρασαν οι μέρες. Βγήκαμε έξω. Ξεπέρασα γρήγορα τον πολυήμερο εγκλεισμό. Μου φαινόταν ‒και μου φαίνεται ακόμα‒ απίστευτη η όλη εμπειρία, όμως είναι η πραγματικότητα και πρέπει να τη βλέπουμε ωμή και να την αντιμετωπίζουμε.
Παρ' όλα αυτά, η λήξη της καραντίνας δεν σήμανε και τη λήξη των απανωτών δυσκολιών. Όλα πλέον είχαν αλλάξει. Έπρεπε να μάθουμε να ζούμε με τον κορωνοϊό: να φοράμε μάσκα, να προσέχουμε τους εαυτούς μας και τους κοντινούς μας. Δόθηκαν μάσκες και αντισηπτικά σε όλους. Έπειτα, ξεκίνησαν ξανά οι εντάσεις στα ελληνοτουρκικά, πράγμα που οδήγησε σε αρκετές επιφυλακές, και άγχος. Ακόμα η κατάσταση είναι έκρυθμη.
Προσωπικά ‒μπορεί να κάνω και λάθος, αλλά για μένα λειτουργεί‒, προσπαθώ να μην εκλογικεύω πολλές από τις καταστάσεις, καθώς αντιλαμβάνομαι ότι δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τα πάντα περί των πολιτικών και στρατιωτικών συμφερόντων, συνεπώς δεν έχω καθαρή εικόνα. Άρα, γιατί να μπω στη διαδικασία να υπεραναλύσω μια τέτοια κατάσταση και να αγχωθώ;
Εννοείται, δεν υπερασπίζομαι μια άποψη αποχής και απάθειας από την πολιτική σκηνή, αλλά, όταν δεν έχουμε όλες τις πληροφορίες και δεν είμαστε σίγουροι για το τι ακριβώς συμβαίνει και γιατί, καλό είναι να προσέχουμε τις απόψεις μας. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να συνεχίσει να θέτει τους δικούς του στόχους και να κάνει υπομονή.
Τα ίδια σκεφτόμουν και στη δεύτερη προσωπική μου καραντίνα ως ύποπτου κρούσματος. Προφανώς, φοβήθηκα όταν έμαθα ότι θεωρούμαι ύποπτο κρούσμα ‒ μπήκα στη διαδικασία να κάνω τεστ και να απομονωθώ. Ευτυχώς, βγήκαν αρνητικά τα τεστ και συνέχισα κανονικά τη θητεία μου. Σίγουρα, ήταν μια αγχωτική φάση, ειδικά σε περίοδο που υπάρχει αύξηση κρουσμάτων. Θέλει προσοχή και υπευθυνότητα.
Ναι, οι καιροί είναι ασταθείς και απαράδεκτοι, σε σημείο που φτάνουμε πολλές φορές, ψυχολογικά, στο μεταίχμιο ισορροπίας και πανικού, όμως, αν το βάλεις κάτω, έχεις χάσει το παιχνίδι. Ο κόσμος δεν τελείωσε (ακόμη), οπότε, όσο μπορεί ο καθένας, ας κρατήσει αισιόδοξη στάση, γιατί όλα τα δεινά κάποτε τελειώνουν. Αν μπορέσουμε να δούμε εμπειρικά ό,τι έχει συμβεί και να στρέψουμε αυτές τις εμπειρίες προς όφελός μας, χρησιμοποιώντας τες ως ερέθισμα για αυτοβελτίωση, θα έχουμε βγει κερδισμένοι. Αυτό προσπαθώ».
Τα ονόματα των ανθρώπων στη συνέντευξη δεν είναι πραγματικά. Τα αληθινά τους ονόματα βρίσκονται στη διάθεση της LiFO
