ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΑΓΓΕΛΑΚΟ
Σάββατο, 26 Σεπτεμβρίου, 10:00 π.μ.
Ο Δ. ξανάρχεται από τη Μυτιλήνη. Κάνει μια στάση στη Σκάλα Καλλονής, μας φορτώνει στο αυτοκίνητό του, την Έλλη, τη Νεφέλη και μένα, και μας αφήνει στο Oxy: ένα μεγάλο κλαμπ, βλαχοδιαστημικής αισθητικής, 4 χιλιόμετρα από τον Μόλυβο. H Mελίντα νοικιάζει το χώρο του πάρκινγκ: από δω φεύγουν πια, το ένα μετά το άλλο, τα πούλμαν με τους πρόσφυγες. Η οργάνωση είναι υποδειγματική: οι πρόσφυγες χωρίζονται σε ομάδες των πενήντα, καθεμιά κι άλλο χρώμα. Οι εθελοντές κρατάνε τετράγωνα χαρτόνια με το χρώμα της κάθε ομάδας: δίνουν σάντουιτς, νερό, εισιτήρια και βοηθάνε στην επιβίβαση στα πούλμαν. Κορίτσια με πορσελάνινη επιδερμίδα και ευθυτενή αγόρια: αν μη τι άλλο, η Μελίντα ξέρει από κάστινγκ.
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, αν κρίνω σωστά από τους εθελοντές με τις αντίστοιχες μπλούζες που τριγυρνούν ανάμεσά μας, συμβάλλει στο σχέδιο: μέσα σ' ένα 12ωρο, βάζει μπουλντόζες για να στρώσουν τον υπαίθριο χώρο του Oxy και στήνει λυόμενα και τεράστιες τέντες για τους μετανάστες. Στους αντίποδες, η International Rescue Committee (IRC), εισβάλλει δυναμικά, με το προσβλητικό εκτόπισμα του πλούτου της, προκαλώντας μια καραμπόλα ανάμεσα στις άλλες ΜΚΟ και στους ακτιβιστές που δραστηριοποιούνται στο νησί. Το μεγάλο ψάρι που τρώει το μικρό ισχύει και για τις ΜΚΟ. Το θέμα είναι ποια απ' όλες τους έχει τα μεγαλύτερα κεφάλαια. Η IRC συλλαμβάνει το μεγάλο σχέδιο που «όλως τυχαίως» ανατρέπει τη δουλειά που γίνεται εδώ και μήνες στο νησί. Το κάνει γιατί μπορεί: αλλάζει τις διαδρομές, σχεδιάζει ένα νέο πρότυπο κέντρο υποδοχής σε σημείο που επιλέγει αυθαίρετα, το ρίχνει στο τραπέζι, προκαλεί το αρχικό σοκ, και εν συνεχεία αρχίζει να τροποποιεί το πλάνο της ανάλογα με τις αντιδράσεις των υπολοίπων. Τα νέα σχέδια πρέπει να υλοποιηθούν σε χρόνο ρεκόρ. Το έργο θα βιντεοσκοπηθεί, θα φωτογραφηθεί και πάνω του θα στηθεί μια διεθνής καμπάνια δημοσίων σχέσεων. Από κει και πέρα θα ξεκινήσει το fundraising, η περίφημη προσέλκυση των εισφορών: ευαίσθητοι καταθέτες υπάρχουν πολλοί, σε όλο τον πλανήτη. Τις πληροφορίες τις παίρνω από τον Έρικ και τη Φιλίππα, θυμωμένοι κι οι δυο και σοκαρισμένοι. Ο Στρατής μου λέει για το βιντεάκι στο youtube, όπου μεγαλοστέλεχος της IRC ξεκινάει την ομιλία μου με τη φράση: «Ι'm 20 years in this industry.»
H Έλλη, με την 25χρονη δημοσιογραφική της εμπειρία στο Reuters, μου τοποθετεί το φαινόμενο σε ξεκάθαρη βάση: Οι διεθνείς ΜΚΟ καταστρώνουν τα πλάνα τους. Τα υποβάλλουν. Αλλά η χρηματοδότηση έρχεται αποκλειστικά βάσει αποτελεσμάτων. Ο ενδιάμεσος ανταγωνισμός, η καραμπόλα που λέγαμε, εντάσσεται σ' αυτή την προοπτική.
Είναι όλες έτσι; Σίγουρα όχι. Είναι αξιοθαύμαστα τα παιδιά της Islamic Relief με τον πολύτιμο ρόλο της διερμηνείας και την εμπειρία τους να εκτονώνουν τις κρίσεις ανάμεσα στις ομάδες των μεταναστών. Το ίδιο και οι Νορβηγοί της «Drop in the Ocean», καθώς και άλλες εξειδικευμένες σκανδιναβικές οργανώσεις.
02:00 μ.μ.
Στάση στον Έρικ και στη Φιλίππα. Φορτώνουμε το πορτ μπαγκάζ της Βάνιας με fleece κουβέρτες και τις άλλες τις ασημένιες, τις θερμομονωτικές, για να τις πάμε στον Πάρη στη Συκαμιά. Παίρνουμε το δρόμο, οι πρόσφυγες είναι λίγοι, έχουμε μάθει για μια τριήμερη γιορτή τους, στη διάρκεια της οποίας δεν πρόκειται να μετακινηθούν. Αυτό σημαίνει πως από την Κυριακή το βράδυ, και κυρίως από Δευτέρα, θα ξαναγίνει χαμός. Οι φήμες ανεβοκατεβάζουν τα νούμερα: άλλοι μιλάνε για 1.500.000 κι άλλοι για 2.500.000 πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν μαζευτεί στα τουρκικά παράλια. Ο ΟΗΕ δίνει επίσημη πρόβλεψη πως άλλοι 250.000 θα περάσουν μέχρι το τέλος του χρόνου από τη θάλασσα στην Ελλάδα. Κι εγώ ακόμα δεν ξέρω ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσω: ανθρωπιστική κρίση ή ανθρωπιστική καταστροφή;
Βλέπουμε στ' ανοιχτά ένα ξύλινο σκαρί. Μπερδευόμαστε. Οι πρόσφυγες συνήθως χρησιμοποιούν φουσκωτά. Μ' αυτά τους στέλνουν οι Τούρκοι διακινητές. Τούτη εδώ όμως είναι μια βάρκα: ένα μικρό καϊκι. Κατεβαίνουμε από το αυτοκίνητο την ώρα που πλησιάζει στον μικρό κόλπο. Ο διακινητής τους άφησε μεσοπέλαγα. Οι εθελοντές μπαίνουν στο νερό. Παίρνουν στην αγκαλιά τους πρώτα τα παιδιά. Φέρνουμε τα fleece από το αμάξι και τα σκεπάζουμε. Είναι βρεγμένα, έχουν ύφος χαμένο. Φωτογραφίζω ένα μικρό με βουρκωμένο βλέμμα. Θέλω να θυμάμαι τα μάτια του. Φωτογραφίζω ένα μωρό λίγων μηνών: ζητάω πρώτα την άδεια από τους γονείς του. Το μωρό είναι ήσυχο στην αγκαλιά της μητέρας του. Είναι ασφαλές. Έρχεται μια εθελόντρια και της δίνει έναν μάρσιπο. Τα μέλη της Boat Refugee Foundation βγάζουν ηλικιωμένες κυριολεκτικά στον αέρα. Γυναίκες και άντρες σηκώνουν βιαστικά το κεφάλι τους στον ουρανό κι ευχαριστούν το Θεό τους. Μια Ιρανή ξεσπάει σε κλάματα. Σαν να ντρέπεται και φοράει τα γυαλιά της του ηλίου.
Θυμάμαι την ντροπή μου τις πρώτες μέρες όταν σήκωνα το κινητό για να φωτογραφίσω τους πρόσφυγες. Σκέφτομαι πόσο την έχω ξεπεράσει τώρα. Σκέφτομαι πως τούτη η ανθρωπιστική κρίση που εμπλέκει όλη την Ευρώπη είναι ακριβώς αυτό: το τέλος της ντροπής.
06:00 μ.μ.
Aνεβαίνουμε την ανηφόρα της Συκαμιάς για την κορφή του βουνού. Μοιάζει ατέλειωτη και μαρτυρική ακόμα και με το αυτοκίνητο. Συλλογίζομαι τους μετανάστες που την κάνουν με τα πόδια. Τους βλέπω μπροστά μου. Άντρες, κυρίως, και λιγοστές γυναίκες ανάμεσά τους. Περνάμε έξω από το χωριό «Κλειώ». Τραπέζια στην είσοδό του, γεμάτα νέους. Ένα μεγάλο πανό: ΟΧΙ ΞΕΝΟΙ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ, ΟΧΙ ΞΕΝΟΙ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ. Κι από κάτω, σαν ειρωνεία: ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ.
10:00 μ.μ.
Φτάσαμε στη Σκάλα γύρω στις 7 το απόγευμα. Κλείστηκαμε ένα τρίωρο, ο καθένας στο δωμάτιό του. Μεγάλα φορτία και εντάσεις. Ξανασκέφτομαι το αγοράκι με το βουρκωμένο βλέμμα. Φορτώνω τη φωτογραφία του στο λάπτοπ και την ανεβάζω στο φέισμπουκ. Πρέπει να υπενθυμίσω στον εαυτό μου το λόγο για τον οποίο βρίσκομαι εδώ. Πρέπει να ξαναβρώ μέσα μου τα υπολείμματα της ανθρωπιάς, ό,τι απέμεινε από τη βιομηχανία των μεγάλων ΜΚΟ και τα χρυσαυγήτικα κηρύγματα των Ελλήνων εκπαιδευτικών. Πρέπει να πάρω το ξέφτι και να ξαναφτιάξω το ύφασμα.
Αργότερα ανταμώνουμε με την Έλλη, τη Βάνια και τον Πάτρικ σ' ένα παραθαλάσσιο εστιατόριο. Παραμονή πανσελήνου. Θέλω να τη δω. Θυμάμαι τον άντρα στην Όλυμπο της Καρπάθου, το 1980. Ήμουνα 18 χρονών. Εκείνος ανάμεσα στα 50 και στα 60, μου φαινόταν ήδη πολύ μεγάλος. Καθόταν σ' ένα ταρατσάκι και κοίταζε την πανσέληνο του Αυγούστου. Η γυναίκα του μετανάστρια στην Αυστραλία. Ήταν ένας άντρας θηλυκός, η άσκηση της αναμονής είχε λειάνει τ' αρσενικά του στοιχεία. Μου είπε πως κοίταζε το φεγγάρι και μιλούσε στη γυναίκα του. Μπορεί την ίδια ώρα να το κοίταζε κι αυτή και ν' άκουγε τα λόγια που της λέει.
Μπορεί απόψε το βράδυ ένας μετανάστης να κοιτάζει κι αυτός το φεγγάρι. Να του μιλάει. Και μπορεί ο φωτεινός δίσκος να μεταφέρει τα λόγια του σε μια γυναίκα που έμεινε πίσω, χιλιόμετρα μακριά.
.
σχόλια