Το Κυβερνείο μέχρι και την 5η Ιουνίου ήταν ένα εμβληματικό κτίριο που μαράζωνε δίπλα από την ακτογραμμή της Καλαμαριάς από το 2006. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως όταν αναφέρεσαι πλέον σε αυτό ως «Παλατάκι», οι ντόπιοι μπερδεύονται με το κλειστό γήπεδο του ΠΑΟΚ (PAOK Sports Arena).
Όσοι το αναγνωρίζουν αμέσως, τις περισσότερες φορές είναι όσοι περιμένουν τις εκδηλώσεις του Reworks Thessaloniki (και είναι πολλοί), τη μοναδική σταθερή διοργάνωση από το 2021 στον εξωτερικό χώρο του Κυβερνείου, όπου οι συμμετέχοντες το σέβονται και το διαφημίζουν σε όλα τα Βαλκάνια (πέρυσι φιλοξένησε περισσότερους από 25.000 επισκέπτες). Πλέον, ήρθε ο καιρός για το «Παλατάκι», εκτός από το Reworks - υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του co-founder Αναστάση Διόλατζη, που ανυπομονεί να αποκτήσει την αίγλη του παρελθόντος - να φιλοξενήσει συνέδρια, εκδηλώσεις και να μετατραπεί σε έναν πολυχώρο πολιτισμού που η συμπρωτεύουσα έχει ανάγκη εδώ και πολλά χρόνια. Πώς μπορεί να γίνει, όμως, αυτό;
Το Μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα σε Βουλή των Ελλήνων, Υπερταμείο και ΕΤΑΔ, το οποίο έχει διάρκεια μέχρι το τέλος του 2026 με δυνατότητα επέκτασης, προβλέπει να προβούν οι δύο τελευταίοι φορείς στην εκτίμηση του κόστους των μελετών ωρίμανσης για τον προσδιορισμό του κόστους της αποκατάστασης του ακινήτου και του περιβάλλοντος χώρου. Με βάση το κόστος αποκατάστασης που θα προσδιοριστεί, η Βουλή των Ελλήνων, εν συνεχεία, θα εξετάσει και θα αποφασίσει για την κάλυψη της δαπάνης αποκατάστασης είτε εξ’ ολοκλήρου είτε μερικώς, με τη συνδρομή πρόσθετων πηγών χρηματοδότησης, σε περίπτωση που αυτό κριθεί αναγκαίο. Αφού ολοκληρωθεί η εκτίμηση του κόστους, οι τρεις συνεργαζόμενοι οργανισμοί θα διερευνήσουν την περαιτέρω συνεργασία τους για την εκπόνηση του επιχειρησιακού σχεδίου και των ενεργειών συντονισμού υλοποίησης του έργου. Δημιουργείται μια τριμερής ομάδα εργασίας μεταξύ της Βουλής, του Υπερταμείου και της ΕΤΑΔ για το συντονισμό της συνεργασίας.
Για το εγχείρημα αυτό, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Υπερταμείου, κ. Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης, δήλωσε πως «άλλο ένα εμβληματικό έργο μετά από την εκκίνηση προετοιμασίας του διαγωνισμού ανάπλασης της ΔΕΘ, έρχεται να προστεθεί στη Βόρεια Ελλάδα και στο χαρτοφυλάκιο του Υπερταμείου. Η υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο για την αναβίωση του Κυβερνείου - το περίφημο «Παλατάκι» της Θεσσαλονίκης. Με τη συνεργασία της ΕΤΑΔ και της Βουλής των Ελλήνων, διασφαλίζουμε ότι αυτό το ιστορικό κτίριο θα αναδειχθεί σε έναν πολυχώρο πολιτισμού και συνεδρίων. Η αξιοποίηση του Κυβερνείου θα συμβάλει περαιτέρω στην ενίσχυση της πολιτιστικής και τουριστικής ταυτότητας της Καλαμαριάς και της Θεσσαλονίκης».
Προσυπογράφοντας, η Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΕΤΑΔ, κ. Ηρώ Χατζηγεωργίου, επισήμανε πως «η σημερινή επίσκεψη του Πρωθυπουργού και η υπογραφή του μνημονίου ανοίγουν μία νέα σελίδα αξιοποίησης για το Κυβερνείο Θεσσαλονίκης. Μέσα από τη τριμερή συνεργασία της ΕΤΑΔ, του Υπερταμείου και της Βουλής των Ελλήνων προτεραιότητα μας είναι να υλοποιήσουμε με άρτιο τρόπο ένα μεγάλο έργο αποκατάστασης και ανάδειξης του εμβληματικού αυτού τοπόσημου της Καλαμαριάς, της Θεσσαλονίκης και της Βορείου Ελλάδος. Στόχος μας είναι να επαναφέρουμε το Κυβερνείο στη θέση που του αρμόζει σύμφωνα με την ιστορία του και μοναδικότητα του, καθιστώντας το ουσιαστικό πόλο ανάπτυξης, πολιτισμού και τουρισμού με σημαντικά οφέλη για τη χώρα και τους πολίτες».
Και είναι αλήθεια. Οι δυνατότητες χρήσης που μπορεί να προσφέρει το συγκρότημα, αφού μελετηθούν και αξιολογηθούν, ενέχουν προοπτικές ανάπτυξης για την περιοχή της Θεσσαλονίκης στα αντίστοιχα πρότυπα σύγχρονων ευρωπαϊκών πόλεων, σύμφωνα και με τη Μελίσσα Σελεβίστα, Αρχιτέκτονα- Μηχανικό, στη διεύθυνση Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Πολιτιστικής κληρονομιάς του Υπουργείο Εσωτερικών.
Όσο για το αν πρόκειται για το «Ζάππειο της Θεσσαλονίκης», η κυρία Σελεβίστα ξεκαθαρίζει στη LiFO: «Το Ζάππειο είναι διαφορετικό στην κάτοψη και τον σχεδιασμό. Ο σκοπός ανέγερσης των δύο κτιρίων είναι διαφορετικός. Δεν μπορεί να υπάρξει συσχετισμός, κάθε κτίριο είναι μοναδικό και έχει τη δική του ιστορική και αρχιτεκτονική αξία».
Η ιστορία του Κυβερνείου και η σημερινή εικόνα του
Το Κυβερνείο, γνωστό και ως «Παλατάκι», παραμένει ένα εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίριο στο Δήμο Καλαμαριάς.
Το εμβληματικό κτίριο στο παραλιακό μέτωπο Σχεδιάστηκε από τον Περικλή Σακελλάριο με τελική επεξεργασία του Ι. Χριστόπουλου στη δεκαετία του 1950 και εγκαινιάστηκε το 1960.
Αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Υπουργού Βορείου Ελλάδος και το 1963 παραχωρήθηκε στην Ελληνική Βασιλική οικογένεια ως θερινή κατοικία. Το 1968, κατά τη διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών, αποδόθηκε στο Υπουργείο Βορείου Ελλάδος,
Μετά το 1974 χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία από τον υπουργό Μακεδονίας – Θράκης και από τον Πρωθυπουργό και μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή κατά την διάρκεια των επισκέψεών του στην πόλη.
Το 1997, το «Παλατάκι» άνοιξε τις πόρτες του στον κοινό για την εμβληματική έκθεση έργων του Καραβάτζιο, που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της διοργάνωσης για την Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα, που ήταν η Θεσσαλονίκη εκείνη τη χρονιά.
Το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο με απόφαση του Υπουργού Μακεδονίας Θράκης το 2001, ενώ η τελευταία του χρήση ήταν το 2006. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται μόνο ο εξωτερικός του χώρος για συναυλίες και εκδηλώσεις, με την πιο χαρακτηριστική «γιορτή» να είναι το Reworks Thessaloniki.
Τελευταίος ένοικός του ήταν ο εκ Κοζάνης προερχόμενος Υπουργός Μακεδονίας Θράκης, Νικόλαος Τσιαρτσιώνης, την περίοδο 2004-2006. Πλέον, το κτίριο, που χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 2001, με ενέργειες του τότε ΥΜΑΘ, Γιώργου Πασχαλίδη, παρουσιάζει μια θλιβερή εικόνα. Κατεστραμμένα κάγκελα, περβάζια, σοβάδες, έπιπλα, πίνακες, κουζίνες, σαλόνια, μάρμαρα τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά και στις κολώνες περίφραξης. Η σκάλα στη θάλασσα που έδεναν τα σκάφη είναι διαλυμένη ενώ η αυλή και ο κήπος και η εξωτερική πύλη δείχνουν πρωτοφανή εγκατάλειψη. Πρόσφατα από την διάβρωση άνοιξε μια τεράστια τρύπα στο πρανές δίπλα στην πύλη, όπως επίσης διαλύθηκε ο μετρητής της ΔΕΗ εξαιτίας πιθανώς κάποιου τροχαίου και κρέμονται γυμνά καλώδια στον δρόμο με κίνδυνο για τους περιπατητές.
Αρχιτεκτονικό σημείο αναφοράς και η επόμενη μέρα
Το Κυβερνείο εκτείνεται σε έναν χώρο περίπου 16 στρεμμάτων με απρόσκοπτη θέα στον Θερμαϊκό κόλπο. Το κτίριο είναι νεοκλασικού ρυθμού με χαρακτηριστικά «ανακτορικής» αρχιτεκτονικής και συμμετρική διάταξη, με προπύλαιο και περιστύλιο από ιωνικούς κίονες.
Αποτελείται από δύο βασικούς ορόφους που καλύπτουν 1.200 τετραγωνικά μέτρα. Οι αίθουσες υποδοχής του κοινού βρίσκονται στο ισόγειο, ενώ ο επάνω όροφος αποτελείται από δωμάτια, 2 σουίτες και βοηθητικούς χώρους. Έχει 2 μεγάλους εξώστες στο ισόγειο και στον 1ο όροφο, ενώ ο εξωτερικός του χώρος είναι εμβληματικός, με επιβλητική θέα στη θάλασσα.
Σχεδόν δυο δεκαετίες μετά από το κλείσιμό του, δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη διάσωση και ανάδειξη του κτιρίου και του χώρου. Η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας ανάμεσα στη Βουλή των Ελλήνων, το Υπερταμείο και την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), έχει ως στόχο να καταστήσει το Κυβερνείο ως ένα νέο τοπόσημο υπερτοπικού χαρακτήρα τόσο για τη Θεσσαλονίκη αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας.
Η ανάπτυξη του σε πολυχώρο πολιτισμού, συνεδρίων και εκδηλώσεων, χάρη στα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και την μοναδική τοποθεσία του, θα συμβάλει στην ανάδειξη της Βορείου Ελλάδος σε προορισμό για συνέδρια και εκδηλώσεις.
Η αποκατάσταση και πολιτιστική αξιοποίηση του Κυβερνείου, με τη φιλοξενία εκθέσεων τέχνης και πολιτικττικών εκδηλώσεων που αναδεικνύουν τον ιστορικό και αρχιτεκτονικό χαρακτήρα του, θα ενισχύσει σημαντικά το πολιτιστικό κεφάλαιο της περιοχής και θα προσφέρει στον προορισμό ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη διοργάνωση σημαντικών εκδηλώσεων.
Η ανάπλαση και δημόσια αξιοποίηση του Κυβερνείου επιδιώκει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της Καλαμαριάς, της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας ευρύτερα
«Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας αυτού του τοπόσημου επιβάλλει τη λύση η οποία δρομολογήθηκε και η οποία δεν είναι άλλη από το να αποκτήσει ουσιαστικά η Βουλή ένα πόδι, μία μόνιμη παρουσία στη Θεσσαλονίκη, έναν χώρο συζητήσεων, συνεδρίων, έναν χώρο πολιτισμού, έναν χώρο ο οποίος μπορεί να αξιοποιήσει με την ίδια άνεση το κτίριο αλλά και τον εξωτερικό χώρο. Αυτό είναι το όραμα του προέδρου της Βουλής, αυτό είναι το όραμα το οποίο στηρίζει η ελληνική κυβέρνηση και εγώ προσωπικά και ως πρωθυπουργός και ως βουλευτής Θεσσαλονίνης. Και χαίρομαι, ιδιαίτερα, για το γεγονός ότι ομόφωνα η Βουλή αποφάσισε να αναλάβει τη δαπάνη της επισκευής αυτού του κτιρίου, έτσι ώστε να μπορέσει το συντομότερο δυνατό να αποδοθεί και πάλι στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης», ήταν τα λόγια του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στην ιδιαίτερα συγκινητική εκδήλωση για την αναβίωση του Κυβερνείου.
Ο κ. Μητσοτάκης ευχαρίστησε και το σύλλογο «Φίλοι του Κυβερνείου» για τις προσπάθειες που κατέβαλε ώστε να φτάσουμε στη σημερινή εξέλιξη.
Ο πρωθυπουργός ξεναγήθηκε στους εξωτερικούς χώρους του Κυβερνείου από βουλευτές της ΝΔ και τον πρόεδρο του συλλόγου «Φίλοι του Κυβερνείου» Νίκο Καρακώστα, οι οποίοι τον ενημέρωσαν και για την ιστορία του κτιρίου.
Η τελετή έγινε με φόντο το σύνθημα «το Κυβερνείο αναβιώνει η Θεσσαλονίκη πρωταγωνιστεί» και το Μνημόνιο Συνεργασίας υπέγραψαν ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας, ο διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου Γρηγόρης Δημητριάδης και η διευθύνουσα σύμβουλος της ΕΤΑΔ Ηρώ Χατζηγεωργίου.
Στην τελετή παραβρέθηκαν ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργό και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, οι υφυπουργοί Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος, Μακεδονίας και Θράκης, Στάθης Κωνσταντινίδης, βουλευτές, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης κ.α.
