Το 2002, το βρετανικό Channel 4 έβγαλε στον αέρα ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα, το οποίο ταξινόμησε μεν ως ντοκιμαντέρ, αλλά επί της ουσίας επρόκειτο για ένα reality με παιδιά.
Το πρόγραμμα λεγόταν «Boys And Girls Alone» («Αγόρια και κορίτσια μόνα τους») και ήταν ένα κοινωνικό πείραμα για το πώς 20 παιδιά (10 από το κάθε φύλο) θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα σε ένα σπίτι, απολύτως μόνα, χωρίς καμία γονική επίβλεψη και καμία βοήθεια από άτομα της παραγωγής.
Το «ντοκιμαντέρ» θα παρακολουθούσε τη συμπεριφορά και τις αλληλεπιδράσεις των παιδιών (ηλικίας 11-12 ετών) για 5 μέρες, σε καθεστώς ελευθερίας μεν, σε μια σχετικά ενήλικη συνθήκη δε.
Το πρώτο μέρος του προγράμματος, το «Boys Alone», παρακολούθησε τα 10 αγόρια να μπαίνουν σε ένα σπίτι πλήρως εφοδιασμένο με όλα τα απαραίτητα για αγόρια αυτής της ηλικίας (παιχνίδια, μαρκαδόρους, βιβλία, δραστηριότητες και φυσικά προμήθειες για να φάνε τα παιδιά), ενώ η ομάδα των παιδιών πριν μπει στο σπίτι είχε παρακολουθήσει μερικά μαθήματα μαγειρικής για να μπορεί να ετοιμάζει τα γεύματα της ημέρας.
Όταν βγήκε στον αέρα το «Boys Alone», όση ήταν η επιτυχία τόσες ήταν και οι οργισμένες αντιδράσεις, όμως το κανάλι αποφάσισε ότι θα μεταδώσει κανονικά και τον δεύτερο κύκλο, που αυτήν τη φορά θα κατέγραφε τις συμπεριφορές των κοριτσιών, στην ίδια ακριβώς συνθήκη, με τους ίδιους κανόνες και το ίδιο ηλικιακό γκρουπ.
Φυσικά, παρόντες ήταν οι άνθρωποι του τηλεοπτικού συνεργείου, ωστόσο δεν τους επιτρεπόταν να παρέμβουν σε τίποτα (αυτό ήταν ευθύνη της παραγωγής, αν τα πράγματα ξέφευγαν), ενώ στο σπίτι υπήρχε ειδικό buzzer το οποίο τα παιδιά μπορούσαν να χτυπήσουν αν χρειάζονταν νοσοκόμα ή γιατρό, παιδοψυχολόγο ή κάποιον από τους γονείς τους για να μιλήσουν, και μπορούσαν να εγκαταλείψουν το εγχείρημα οποιαδήποτε στιγμή δεν ένιωθαν καλά και ήθελαν να αποχωρήσουν.
Για την ιστορία, υπήρχαν δύο υπνοδωμάτια στο σπίτι, ένα μεγαλύτερο με έξι κρεβάτια και ένα μικρότερο με τέσσερα και φυσικά το σαλόνι, η κουζίνα και το μπάνιο. Όσο για τα παιδιά; Κανένα αγόρι δεν γνώριζε το άλλο μέχρι να μπουν σ’ αυτή την παράξενη συνθήκη, μέσα στην οποία θα επιζούσαν για πρώτη φορά χωρίς τη βοήθεια κανενός ενήλικα.
Αυτό που ακολούθησε, σύμφωνα με την παραγωγή του Channel 4 και όσα παρουσιάστηκαν στους τηλεθεατές, ήταν ένα μικρό –αναμενόμενο–χάος, από την ώρα που τα αγόρια πέρασαν το κατώφλι του σπιτιού. Ξεκίνησαν να ζωγραφίζουν τους τοίχους, κάποιος έριξε φαγητό στο πάτωμα, άλλοι άρχισαν να παίζουν μέσα στο σπίτι με τα νεροπίστολα που υπήρχαν στα διαθέσιμα παιχνίδια, κάτι που συνέβαινε non-stop μέχρι την τρίτη ημέρα της παραμονής τους στο reality. Τότε ήταν που κάποια από τα αγόρια επιχείρησαν να καθαρίσουν τον χώρο, ενώ τα περισσότερα τρέφονταν με ό,τι συσκευασμένο γεύμα υπήρχε, αφού είχαν καταναλώσει από τα πρώτα κιόλας 24ωρα όλα τα γλυκά και τα δημητριακά. Παρά το γεγονός ότι είχαν πάρει αυτά τα μικρά μαθήματα μαγειρικής, η μόνη φορά που άναψαν τον φούρνο ήταν για να ρίξουν μέσα μια τυποποιημένη πίτσα που ήθελε μόνο ζέσταμα. Στα κομοδίνα των αγοριών υπήρχαν παρατημένα κουτάκια αναψυκτικού, ποδήλατα παρκαρισμένα δίπλα στα κρεβάτια τους, ακαταστασία και βρομιά σε κάθε χώρο του σπιτιού.
Επίσης, η αρχική ομάδα είχε «σπάσει» σε δύο υπο-ομάδες: στη μία βρίσκονταν οι πιο θορυβώδεις και στην άλλη οι πιο συνεσταλμένοι και ήσυχοι της υπόθεσης.
Από τις πρώτες ημέρες σημειώνονταν μικροκαβγάδες ή λίγο ξύλο, έτσι, για διασκέδαση, ενώ ένα αγόρι, ο Μάικλ, κατάφερε να μπει στο στόχαστρο των «νταήδων» του σπιτιού. Μέχρι να φτάσει η πέμπτη και τελευταία μέρα της παραμονής των αγοριών στο σπίτι, τα πάντα εκεί μέσα θύμιζαν χάος: παιχνίδια σπαρμένα παντού και καρέκλες πεταμένες δεξιά κι αριστερά, τρόφιμα και λεκέδες στο πάτωμα, ενώ η κουζίνα δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ για να ετοιμαστεί κάποιο γεύμα.
Όταν βγήκε στον αέρα το «Boys Alone», όση ήταν η επιτυχία τόσες ήταν και οι οργισμένες αντιδράσεις, όμως το κανάλι αποφάσισε ότι θα μεταδώσει κανονικά και τον δεύτερο κύκλο, που αυτήν τη φορά θα κατέγραφε τις συμπεριφορές των κοριτσιών, στην ίδια ακριβώς συνθήκη, με τους ίδιους κανόνες και το ίδιο ηλικιακό γκρουπ.
Το «Girls Alone» μεταδόθηκε αποδεικνύοντας ότι τα κορίτσια είχαν τελείως διαφορετική προσέγγιση σε ό,τι αφορούσε τη συνύπαρξη και τη συνεργασία τους, προκειμένου να τα βγάλουν πέρα. Εξυπηρετούσε όμως και το βασικό ζητούμενο του αμφιλεγόμενου ντοκιμαντέρ που στο τέλος ήθελε να αποδείξει το πόσο διαφορετικά ανατρέφονται τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια, τονίζοντας την ανισότητα την οποία και στο μέλλον θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες (ασχέτως αν επιβαρύνονται με πολύ περισσότερες ευθύνες στην καθημερινότητά τους).
Κάπως έτσι, λοιπόν, και από την πρώτη ημέρα της εισόδου των κοριτσιών στο σπίτι, κάποιο ανέλαβε το μαγείρεμα και ένα άλλο την καθαριότητα, και, σε αντίθεση με τα αγόρια, μαζεύτηκαν όλα στο τραπέζι για να γνωριστούν και να φάνε μαζί το πρώτο τους γεύμα.
Αφού τελείωσαν, αποφάσισαν να παίξουν ένα παιχνίδι σαν επίδειξη μόδας και κάποια ανέλαβε να φτιάξει ένα γλυκό. Μετά κάποιες τακτοποίησαν το σπίτι και έφτιαξαν ένα οργανόγραμμα για να μοιράσουν τις δουλειές των επόμενων ημερών. Φυσικά και υπήρξαν εντάσεις και τσακωμοί, αλλά εκείνο που παρατηρούσε το συνεργείο ήταν ότι τα κορίτσια έδειχναν καλή διάθεση στο να συζητήσουν και να προσπαθήσουν να συμφιλιωθούν για το καλό της υπόλοιπης ομάδας. Το σπίτι ήταν σε καλή κατάσταση στο τέλος του project και κάποιες από τις μικρές δημιούργησαν φιλίες και επαφές και μετά τη λήξη του κοινωνικού πειράματος.
ΤΟ ΓΙΑΤΙ ΣΥΖΗΤΙΕΤΑΙ ΞΑΝΑ ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα που πριν από 20 χρόνια προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις στη βρετανική κοινή γνώμη προφανώς και έχει να κάνει με την ευρεία συζήτηση που –μετά το #MeToo και το έμφυλο πρόσημο της Μεγάλης Παραίτησης– έχει ανοίξει μετά την πανδημία.
Ολόκληρα αποσπάσματα του τηλεοπτικού προγράμματος τρεντάρουν σε TikTok και Instagram και τα σχόλια επισημαίνουν αυτά που προ εικοσαετίας θα προσπερνούσαμε λέγοντας «έτσι κάνουν τα αγόρια» και «οι γυναίκες είναι νοικοκυρές από μικρές». Ωστόσο, αυτή θα ήταν μια μάλλον επιφανειακή προσέγγιση. Αυτό που ήθελε να «επικοινωνήσει» ανεπιτυχώς –λόγω του γεγονότος ότι οι συμμετέχοντες ήταν ανήλικοι– το κοινωνικό πείραμα τότε ήταν η ανισότητα στον τρόπο ανατροφής των δύο φύλων και τα διπλά standards που έχουν να κάνουν με τον τρόπο που το κάθε φύλο αντιλαμβάνεται τις ευθύνες και το ομαδικό πνεύμα προκειμένου να λειτουργήσει ένα σύστημα ατόμων που ζουν ή εργάζονται μαζί.
Μοιραία, η συζήτηση για το παλιό αυτό τηλεοπτικό προϊόν πήρε και πολιτικές διαστάσεις, αναφορικά με το πώς άτομα διαφορετικών φύλων, που έχουν την ίδια αφετηρία, τους ίδιους πόρους και τις ίδιες ελευθερίες, λειτουργούν τελείως διαφορετικά, ωστόσο, στην πραγματική ζωή τα αγόρια (που προκάλεσαν χάος) εξακολουθούν να θεωρούνται ηγέτες, ενώ τα κορίτσια (που συνεργάζονταν για σαφείς αποφάσεις και δίκαιο επιμερισμό ευθυνών) αντιμετωπίζονται ως φροντίστριες / καθαρίστριες / ικανές μόνο για δευτερεύοντες ρόλους και ποτέ κατάλληλες για την ηγεσία.
So ALL of them took a cooking course? And only one group cooked? Only one group cleaned? Only one group organized meetings? Only one group delegated tasks? And that’s the group that would make terrible leaders because they’re “too much drama and too emotional”?????
— betty baguetty (@aguavrgo) December 13, 2022
«Γιατί μεγαλώνουμε τις γυναίκες ώστε να είναι οι υπεύθυνες της υπόθεσης, αλλά εξακολουθούμε να εκλέγουμε κυρίως άνδρες σε ηγετικές πολιτικές θέσεις; Τι είδους τρελό μήνυμα πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε εδώ για να βάλουμε ένα τέλος στην αδικία του συστήματος και να χτίσουμε έναν κόσμο με περισσότερη ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη;», αναρωτήθηκε ένας χρήστης των social media, ενώ πολλοί αναγνώρισαν τους κοινωνικούς ρόλους που επιβάλλονται τόσο σε αγόρια όσο και σε κορίτσια, ρόλους που στο τέλος καθορίζουν το μέλλον τους, αδιαφορώντας για τις ικανότητες και τα χαρίσματά τους, και δικαιώνοντας αποκλειστικά το ανδρικό προνόμιο.
«Έτσι μεγαλώνουν τα αγόρια. Να είναι άχρηστα στο να φροντίζουν τους άλλους. Δεν νοιάζονται για τους άλλους. Αυτό είναι κάτι που αφορά τις γυναίκες. Οπότε για αυτήν τη δυσλειτουργία φταίει η κοινωνία και το πώς θέλουν να γίνονται αντιληπτοί οι άνδρες», ανέφερε ένας άλλος χρήστης του Twitter.
Όσο για το κοινωνικό πείραμα; Αυτό πέτυχε τον στόχο του, έστω και με καθυστέρηση δύο δεκαετιών και σε μία εποχή (τη δική μας) που κανείς δεν θα τολμούσε κάτι αντίστοιχο σε mainstream τηλεοπτικό σταθμό, πόσο μάλλον με ανήλικους συμμετέχοντες. Μια συζήτηση που ξεκίνησε από το Twitter (και από τον λογαριασμό @TheFineFeminine που «θύμισε» το project) ήταν αρκετή για να αποδείξει ότι 20 χρόνια μετά συζητάμε ακριβώς τα ίδια, πράγμα όχι ακριβώς σπουδαίο...
