Ευρωπαίοι νομοθέτες ξεκίνησαν αυτή την εβδομάδα διαβουλεύσεις για την αντιμετώπιση ενός σοβαρού ζητήματος της πλαστικής ρύπανσης – ενός προβλήματος που έχει γίνει ιδιαίτερα αισθητό στην ισπανική επαρχία της Ταραγόνα, αλλά και σε πολλές παραλίες της Ευρώπης.
Η παραθαλάσσια κοινότητα, γνωστή για τις χρυσαφένιες ακτές της, έχει μετατραπεί σε σύμβολο της κρίσης της πλαστικής ρύπανσης από μικροσφαιρίδια, τα οποία μοιάζουν με κόκκους ρυζιού και αποτελούν τη βάση για σχεδόν όλα τα πλαστικά προϊόντα παγκοσμίως. Η Ταραγόνα φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους πετροχημικούς κόμβους στη νότια Ευρώπη, με τα μικροσφαιρίδια να κατακλύζουν τις παραλίες της.
«Βρισκόμαστε στην κορυφή της ρύπανσης», δήλωσε ο χημικός Χοακίμ Ροβίρα από το Πανεπιστήμιο Rovira i Virgili της Ταραγόνα. «Δεν είμαι κατά της βιομηχανίας, αλλά η παραγωγή πρέπει να είναι βιώσιμη».
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μεταξύ 52.000 και 184.000 τόνοι πλαστικών μικροσφαιριδίων απελευθερώνονται στο περιβάλλον στην Ευρώπη κάθε χρόνο λόγω πλημμελούς διαχείρισης σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Το ανεξέλεγκτο πρόβλημα της ρύπανσης
Μια βόλτα στην παραλία Πινέντα της Ταραγόνα αρκεί για να αποκαλύψει την έκταση του προβλήματος: τα μικροσφαιρίδια είναι διασκορπισμένα στην άμμο σε τεράστιες ποσότητες. Πέρα από την αισθητική όχληση, αποτελούν σοβαρή περιβαλλοντική απειλή. Δεν βιοδιασπώνται και συσσωρεύονται σε θαλάσσιους οργανισμούς, συμβάλλοντας στην ευρύτερη μόλυνση από μικροπλαστικά.
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, μέχρι στιγμής δεν έχει αποδοθεί ευθύνη σε κάποιον συγκεκριμένο φορέα. Η Εισαγγελία της Ταραγόνα έχει ξεκινήσει τρεις φορές – το 2019, το 2021 και το 2024 – έρευνες για να προσδιορίσει ποιος ευθύνεται για τη ρύπανση. Ωστόσο, όλες οι έρευνες έκλεισαν λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.
Το πρόβλημα εκτείνεται πολύ πέρα από την Ισπανία. Το 2023, διαρροή μικροσφαιριδίων στον Ατλαντικό προκάλεσε οικολογική και πολιτική κρίση στη βόρεια Ισπανία. Το 2020, 10 τόνοι μικροσφαιριδίων διέρρευσαν στη Βόρεια Θάλασσα, επηρεάζοντας τις ακτές της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Δανίας. Άλλη διαρροή στην Ολλανδία προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές σε θαλάσσιους οργανισμούς.
Η ευρωπαϊκή παρέμβαση και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί καλούνται τώρα να ρυθμίσουν τη βιομηχανία χωρίς να υπονομεύσουν τον κλάδο των πλαστικών. Ο Ισπανός ευρωβουλευτής Σέσαρ Λουένα, που ηγείται των διαβουλεύσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δηλώνει: «Κατανοώ απόλυτα την απογοήτευση των κατοίκων της Ταραγόνα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εργάζεται για αυστηρότερους κανονισμούς και απόδοση ευθυνών στους ρυπαντές».
Ο δήμαρχος της περιοχής Βιλα-Σεκά, Πέρε Σεγκούρα, τόνισε πως οι νέοι κανονισμοί δεν θα είναι «επίθεση κατά των πλαστικών», αλλά θα διασφαλίσουν ότι «δεν θα υπάρχει ρύπανση σε περιοχές όπου δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πλαστικά».
Ωστόσο, η βιομηχανία των πλαστικών αντιδρά. Η πρωτοβουλία Operation Clean Sweep, μια εθελοντική κίνηση του κλάδου για τη μείωση των διαρροών μικροσφαιριδίων, προβάλλεται ως απόδειξη ότι οι εταιρείες αναλαμβάνουν δράση. Ο χημικός σύνδεσμος της Ταραγόνα υποστηρίζει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις τηρούν τα πρότυπα διαχείρισης, αλλά πολλές μικρότερες εταιρείες δεν συμμορφώνονται με το πρόγραμμα.
Το 2023, η κυβέρνηση της Καταλονίας διαπίστωσε για πρώτη φορά συλλογική ευθύνη για τη ρύπανση, εντοπίζοντας ως βασικούς ρυπαντές δώδεκα εταιρείες, μεταξύ αυτών οι Basell Poliolefinas Ibérica, Dow Chemical Ibérica και Repsol Química. Παρόλα αυτά, οι αρχές δεν μπορούσαν να απαιτήσουν αποζημίωση λόγω νομικών ασάφειων.
Η διαμάχη στις Βρυξέλλες
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί βρίσκονται σε συζητήσεις για τη δημιουργία ενός αυστηρότερου ρυθμιστικού πλαισίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πιέζει για αυστηρότερους κανόνες από ό,τι τα κράτη-μέλη, με αποτέλεσμα να προκύπτουν πολιτικές αντιπαραθέσεις. Ο σύνδεσμος Plastics Europe, που εκπροσωπεί τη βιομηχανία, πιέζει για πιο ευέλικτα μέτρα και προειδοποιεί ότι οι προτάσεις των ευρωβουλευτών είναι υπερβολικά αυστηρές.
Περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι οι ευρωβουλευτές «κάνουν το επιπλέον βήμα» και ελπίζουν πως οι τελικές ρυθμίσεις θα περιλαμβάνουν και περιορισμούς στη θαλάσσια μεταφορά μικροσφαιριδίων.
«Χρειαζόμαστε τη στήριξη όλων των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών αρχών, ώστε οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες να συνοδευτούν από αποτελεσματικές δράσεις στην Ταραγόνα», δήλωσε ο ευρωβουλευτής Λουένα.
Με πληροφορίες από Politico
Με πληροφορίες από Politico
