Το καλό κλίμα στα ελληνοτουρκικά, όπως ανέμεναν κάποιοι δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα ή όπως προέβλεπαν άλλοι είναι εύθραυστο.
Από τη στιγμή που η Τουρκία εξασφάλισε τα F-16 από τις ΗΠΑ του Τζο Μπάιντεν, η ρητορική απέναντι στην Ελλάδα επανήλθε σε «κανονικούς ρυθμούς», με τις προκλήσεις, τον αναθεωρητισμό και τις απειλές, να μην εκλείπουν, τουναντίον να επιστρέφουν δυναμικά στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Τι κι αν αποχώρησε ο «επιθετικός Μεβλούτ Τσαβούσογλου» και στη θέση του ήρθε ο «πιο ήπιος» Χακάν Φιντάν, πρώην αφεντικό της τουρκικής ΜΙΤ; Μετά από τις Navtex με τις οποίες η Τουρκία επανέφερε την αξίωση για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών απηύθυνε νέα απειλή προς την Ελλάδα επαναλαμβάνοντας τον ισχυρισμό Τσαβούσογλου ότι η κυριαρχία της Ελλάδας σε νησιά στο Αιγαίο κοντά στις τουρκικές ακτές θα αμφισβητηθεί, ενώ σηματοδοτεί επίσης ότι οι υπάρχουσες συνθήκες που ρυθμίζουν το καθεστώς των νησιών θα θεωρούνται άκυρες.
Η αναφορά του Φιντάν ήταν για τη Μυτιλήνη, τη Χίο, τη Σάμο, την Ικαρία, τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, ενώ επικαλέστηκε τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και τις Συνθήκες Ειρήνης των Παρισίων του 1947, που καθιέρωσαν το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
Η νέα απειλή της Τουρκίας ήρθε μετά από την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Ελλάδα, επίσκεψη κατά την οποία υπήρξαν για ακόμα μία φορά δηλώσεις για μείωση της έντασης και προσπάθεια εύρεσης διαύλων επικοινωνίας, την ώρα που η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διατρανώνει ότι δεν κάνει πίσω από τις απαιτήσεις της.
Σε επιστολή προς το κοινοβούλιο στις 24 Ιανουαρίου, ο Φιντάν έγραψε: «Η παραβίαση του μη στρατιωτικού καθεστώτος των νησιών αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας και της περιοχής». Προειδοποίησε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να διεκδικήσει κυριαρχικά δικαιώματα σε αυτά τα νησιά εάν η Αθήνα δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τις υπάρχουσες συνθήκες.
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είχε εκπέμψει παρόμοια απειλή για την Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2022. «Αυτά τα νησιά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα βάσει της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και των Συνθηκών Ειρήνης των Παρισίων του 1947, με την προϋπόθεση ότι δεν είναι στρατιωτικοποιημένα. Ωστόσο, η Ελλάδα άρχισε να το παραβιάζει αυτό τη δεκαετία του 1960». «Αυτά τα νησιά παραχωρήθηκαν υπό όρους. Εάν η Ελλάδα δεν σταματήσει, η κυριαρχία αυτών των νησιών θα τεθεί υπό αμφισβήτηση. Αν χρειαστεί, θα εκδώσουμε μια τελευταία προειδοποίηση», είχε προσθέσει σε άλλο σημείο της συνέντευξής του στον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό TRT.
Η επιστολή του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν:
Στην επιστολή του Φιντάν σημειώνεται ότι «όταν τα νησιά μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα, επιβλήθηκε ο όρος της αποστρατιωτικοποίησης. Η Τουρκία έχει αντιταχθεί στη στρατιωτικοποίηση των νησιών από την Ελλάδα. Το θέμα τίθεται σε κατάλληλες περιπτώσεις σε διεθνείς πλατφόρμες όπως το ΝΑΤΟ και ο ΟΑΣΕ, προτρέποντας την Ελλάδα να τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις».
Οι επιστολές της Τουρκίας στον ΟΗΕ
Γι' αυτήν του την κίνηση ο Φιντάν σχολίασε ότι η Τουρκία έχει τεκμηριώσει τα νομικά της επιχειρήματα στον ΟΗΕ στέλνοντας τρεις επιστολές στον παγκόσμιο οργανισμό το 2021 και το 2022, θεωρώντας ότι η απαντήσεις που έδωσε η Ελλάδα επί των θεμάτων είναι άκυρες.
Σε επιστολή της 13ης Ιουλίου 2021 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία είπε ότι «η συνεχιζόμενη εσκεμμένη και επίμονη ουσιαστική παραβίαση των διατάξεων αποστρατικοποίησης των ειρηνευτικών συνθηκών της Λωζάνης και των Παρισίων, οι οποίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη του αντικειμένου και του σκοπού τους, συνιστά σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας». «Η Ελλάδα παραβιάζει βασικές διατάξεις των συνθηκών βάσει των οποίων απέκτησε κυριαρχία στα νησιά, πράγμα που, από νομική άποψη, σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί, έναντι της Τουρκίας, να επικαλείται τον τίτλο της βάσει των ίδιων συνθηκών. τους σκοπούς μιας οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων».
Η Τουρκία κατηγόρησε την Ελλάδα ότι ενεργούσε μονομερώς από το 1960 και κατά σαφή παράβαση των σχετικών διατάξεων των συνθηκών αυτών. Η Άγκυρα θεωρεί ότι η Ελλάδα παραβιάζει ουσιωδώς τις υποχρεώσεις της αποστρατικοποίησης μέσω της συγκέντρωσης στρατευμάτων, της δημιουργίας μόνιμων στρατιωτικών εγκαταστάσεων και της διεξαγωγής πολλών στρατιωτικών δραστηριοτήτων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Οι απαντήσεις της Ελλάδας στην Τουρκία
Σε απάντηση, η Ελλάδα, με επιστολές που απεστάλησαν επίσης στον ΟΗΕ, υποστήριξε ότι η κυριαρχία της στα νησιά δεν εξαρτάται από οποιαδήποτε υποχρέωση, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε υποχρέωσης αποστρατικοποίησής τους. Με επιστολή της προς το ΣΑΗΕ στις 28 Ιουλίου 2021, Μαρία Θεοφίλη, η Ελληνίδα πρέσβειρα στον ΟΗΕ, αμφισβήτησε τις τουρκικές αξιώσεις.
«Η Ελλάδα απορρίπτει όλους τους τουρκικούς ισχυρισμούς που περιλαμβάνονται στην προαναφερθείσα επιστολή σχετικά με την υποτιθέμενη «ουσιώδη παραβίαση των υποχρεώσεών της αποστρατικοποίησης», καθώς και τους ισχυρισμούς ότι η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εξαρτάται από την αποστρατιωτικοποίησή τους, ως εντελώς αβάσιμες, αυθαίρετες. και με κακή πίστη», είπε.
Η «μάχη» της Ζουράφας
Η πρόσφατη επιστολή του Φιντάν στο κοινοβούλιο εμφανίστηκε αφ' ότου οι κεμαλιστές του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), προσπάθησαν για μία ακόμα φορά, για λόγους σαφέστατα εσωτερικής κατανάλωσης, να δείξουν ότι η κυβέρνηση Ερντογάν παρέμεινε σιωπηλή «στις προκλητικές δηλώσεις Ελλήνων αξιωματούχων» σχετικά με τη νησίδα Ζουράφα (Λαδοξήρα) στο Αιγαίο.
Τον Οκτώβριο του 2023 τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα εξέδωσαν προειδοποιήσεις για τους αεροπόρους (NOTAM) στο Αιγαίο γύρω από τη νησίδα Ζουράφα, διεκδικώντας η καθεμία την κυριαρχία στην περιοχή. Η στρατιωτική άσκηση της Τουρκίας στην περιοχή μεταξύ 30 Οκτωβρίου και 2 Νοεμβρίου, συνοδευόμενη από την έκδοση ΝΟΤΑΜ, ώθησε την Ελλάδα να εκδώσει αντι-ΝΟΤΑΜ, υποστηρίζοντας ότι τμήμα της περιοχής που δεσμεύει η τουρκική ΝΟΤΑΜ αφορά με ελληνικής κυριαρχίας έδαφος.
Οι ΝΟΤΑΜ από Τουρκία και Ελλάδα:
Η Αθήνα ισχυρίστηκε ότι η τουρκική NOTAM ήταν άκυρη καθώς εισέβαλε στον ελληνικό εναέριο χώρο. Η Άγκυρα απάντησε εκδίδοντας μια νέα ΝΟΤΑΜ δηλώνοντας ότι η περιοχή βολών βρίσκεται εντός του κυρίαρχου εδάφους της Τουρκίας και υποστηρίζοντας ότι η αρχική ΝΟΤΑΜ παραμένει σε ισχύ.
Η αλήθεια για τις τουρκικές αξιώσεις
Οι ρυθμίσεις για αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων απορρέουν από τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (1946), με την οποία παραχωρήθηκαν τα νησιά στην Ελλάδα, από την ηττημένη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο Ιταλία. Τη συνθήκη υπογράφουν η Ελλάδα, η Ιταλία και οι νικήτριες χώρες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και όχι η Τουρκία, η οποία καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου διαπραγματευόταν και με τους Άγγλους και με τους Ναζί για να αποκομίσει ό,τι προαιρούνταν και η οποία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας 2 μήνες πριν την οριστική λήξη του πολέμου όταν είχε ήδη διαφανεί η ήττα της Ναζιστικής Γερμανίας. Σωστός «επιτήδειος ουδέτερος». Βάσει λοιπόν των παραπάνω η Τουρκία δεν έχει δικαίωμα να προβάλλει αντιρρήσεις για μια συμφωνία στην οποία δεν συμμετείχε. Οι ρυθμίσεις και οι υποχρεώσεις αφορούν μόνο τους υπογράψαντες τη Συνθήκη.
Για τη «στρατιωτικοποίηση» των Δωδεκανήσων, η Ελλάδα έχει και άλλα - ισχυρά - νομικά επιχειρήματα. Αυτά που διατυπώνει παγίως, για όλα τα νησιά. Και αυτά που είχε δηλώσει ο τότε ως υπουργός Εξωτερικών, ο Νίκος Δένδιας στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ότι δηλαδή ασκεί ένα δικαίωμα στην άμυνά της, πόσο μάλλον απέναντι σε έναν γείτονα που εισέβαλε και συνεχίζει να κατέχει το 37% της Κύπρου, απέναντι σε έναν γείτονα που απειλεί την Ελλάδα με το casus belli - σε περίπτωση που ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά της να αυξήσει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια -, την ύπαρξη της 4ης στρατιάς του Αιγαίου αλλά και το γεγονός ότι η Τουρκία διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό αποβατικών σκαφών στο ΝΑΤΟ, τον δεύτερο μετά τις ΗΠΑ.
