Στο χάος των πρώτων μηνών της πανδημίας του κορωνοϊού, οι εκτεταμένες αναφορές εμέτου και διάρροιας σε άτομα που είχαν μολυνθεί από τον SARS-CoV-2 κίνησαν το ενδιαφέρον της ογκολόγου και γενετίστριας Ami Bhatt.
«Τότε θεωρήθηκε ότι ήταν ιός του αναπνευστικού», λέει. Με τους συνεργάτες της, θέλοντας να διερευνήσουν την πιθανή σχέση μεταξύ του SARS-CoV-2 και των γαστρεντερικών συμπτωμάτων, άρχισαν να συλλέγουν δείγματα κοπράνων από άτομα με COVID-19.
Χιλιάδες μίλια μακριά από το εργαστήριο της Bhatt στο Stanford Medicine της Καλιφόρνια, ο γαστρεντερολόγος παθολόγος Timon Adolph προβληματιζόταν από τις αναφορές εντερικών συμπτωμάτων από άτομα που είχαν νοσήσει με κορωνοϊό. Με τους συνάδελφους του από το Medical University of Innsbruck της Αυστρίας άρχισαν να συγκεντρώνουν επίσης δείγματα- βιοψίες γαστρεντερικών ιστών.
Δύο χρόνια μετά την πανδημία, η προνοητικότητα των επιστημόνων απέδωσε καρπούς: και οι δύο ομάδες δημοσίευσαν πρόσφατα αποτελέσματα που υποδηλώνουν ότι κομμάτια του SARS-CoV-2 μπορεί να παραμείνουν στο έντερο για μήνες μετά την αρχική μόλυνση.
Τα ευρήματα προστίθενται σε μια αυξανόμενη ομάδα στοιχείων που υποστηρίζουν την θεωρία ότι τα επίμονα κομμάτια του ιού – τα «φαντάσματα» του κορωνοϊού, όπως τα αποκαλεί η Bhatt– θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη μακρά COVID.
Παρόλα αυτά, η Bhatt προτρέπει τους δύο επιστήμονες να έχουν ανοιχτό μυαλό και προειδοποιεί ότι οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη εντοπίσει μια σύνδεση μεταξύ επίμονων ιικών θραυσμάτων και μακράς διάρκειας COVID. «Πρέπει να γίνουν ακόμη πρόσθετες μελέτες - και δεν είναι εύκολες», λέει.
Η μακρά COVID συχνά ορίζεται ως συμπτώματα που παραμένουν πέραν των 12 εβδομάδων μετά από μια οξεία λοίμωξη. Περισσότερα από 200 συμπτώματα έχουν συσχετιστεί με τη διαταραχή, η οποία κυμαίνεται σε σοβαρότητα από ήπια έως εξουθενωτική.
Μια πρώιμη ένδειξη ότι ο κορωνοϊός μπορεί να επιμένει στον οργανισμό αναφέρθηκε σε μια μελέτη που δημοσίευσε το 2021 ο γαστρεντερολόγος Saurabh Mehandru της Ιατρικής Σχολής Icahn στο Mount Sinai της Νέας Υόρκης. Μέχρι τότε ήταν σαφές ότι τα κύτταρα που επενδύουν το έντερο εμφανίζουν την πρωτεΐνη που χρησιμοποιεί ο ιός για να εισέλθει στα κύτταρα. Αυτό επιτρέπει στον SARS-CoV-2 να μολύνει το έντερο.
Ο Mehandru και η ομάδα του βρήκαν ιικά νουκλεϊκά οξέα και πρωτεΐνες σε γαστρεντερικό ιστό που συλλέχθηκε από άτομα που είχαν διαγνωστεί με COVID-19, τέσσερις μήνες νωρίτερα κατά μέσο όρο. Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης τα Β κύτταρα μνήμης των συμμετεχόντων, τα οποία είναι βασικοί παράγοντες του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ομάδα διαπίστωσε ότι τα αντισώματα που παράγονται από αυτά τα κύτταρα συνέχιζαν να εξελίσσονται, γεγονός που υποδηλώνει ότι έξι μήνες μετά την αρχική μόλυνση, τα κύτταρα εξακολουθούσαν να ανταποκρίνονται στα μόρια του SARS-CoV-2.
Εμπνευσμένοι από την μελέτη, η Bhatt με τους συνάδελφους της διαπίστωσαν ότι μερικοί άνθρωποι συνέχισαν να αποβάλλουν ιικό RNA στα κόπρανά τους επτά μήνες μετά από μια ήπια ή μέτρια λοίμωξη με SARS-CoV-2.
Ο ιός στοχεύει το έντερο
Ο Adolph λέει ότι η δημοσίευση του 2021 ενέπνευσε την ομάδα του να εξετάσει τα δείγματα βιοψίας τους για ενδείξεις του κορωνοϊού. Διαπίστωσαν ότι 32 από τους 46 συμμετέχοντες που είχαν νοσήσει ήπια, είχαν ίχνη ιικών μορίων στο έντερό τους επτά μήνες μετά την λοίμωξη. Περίπου τα 2/3 αυτών των 32 ατόμων είχαν συμπτώματα μακράς Covid.
Ωστόσο, όλοι οι συμμετέχοντες σε αυτή τη μελέτη έπασχαν από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και για αυτό ο ερευνητής προειδοποιεί ότι τα δεδομένα του δεν αποδεικνύουν ότι υπάρχει ενεργός ιός σε αυτούς τους ανθρώπους ή ότι το ιικό υλικό προκαλεί μακρά Covid.
Στο μεταξύ, περισσότερες μελέτες έχουν υποδείξει παρατεταμένη παρουσία δεξαμενών ιού πέρα από το έντερο. Μια άλλη ομάδα ερευνητών μελέτησε ιστούς που είχαν συλλεχθεί από νεκροψίες 44 ατόμων που είχαν διαγνωστεί με COVID-19 και βρήκε ενδείξεις ιικού RNA σε πολλά σημεία, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς, των ματιών και του εγκεφάλου. Το ιικό RNA και οι πρωτεΐνες ανιχνεύθηκαν έως και 230 ημέρες μετά τη μόλυνση. Η μελέτη αυτή δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη από ομοτίμους.
Τα κρησφύγετα του ιού
Σε μια άλλη μελέτη δύο ατόμων που νόσησαν ήπια και στη συνέχεια εμφάνισαν μακροχρόνια συμπτώματα Covid, βρέθηκε ιικό RNA στην απόφυση και στο στήθος. Ο Joe Yeong, παθολόγος και συν-συγγραφέας της μελέτης στο Institute of Molecular and Cell Biology του Agency for Science, Technology & Research στη Σιγκαπούρη, εικάζει ότι ο ιός μπορεί να διεισδύει και να κρύβεται σε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται μακροφάγα, τα οποία βρίσκονται σε διάφορους ιστούς του σώματος. Ούτε αυτή η μελέτη έχει αξιολογηθεί ακόμη από ομοτίμους.
Όλες αυτές οι μελέτες υποστηρίζουν την θεωρία ότι οι μακροχρόνιες δεξαμενές του ιού συμβάλλουν στην μακρά COVID, αλλά οι ερευνητές θα πρέπει να κάνουν περαιτέρω έρευνες για να αποδείξουν οριστικά τη σχέση, τονίζει ο Mehandru. Θα πρέπει να τεκμηριώσουν ότι ο κορωνοϊός εξελίσσεται σε άτομα που δεν είναι ανοσοκατεσταλμένα και θα πρέπει να συνδέσουν την εξέλιξη αυτή με μακροχρόνια συμπτώματα της Covid.
Με πληροφορίες από Nature
