Ο Μανίς Κοτάρι, συνιδρυτής -μαζί με τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Google, Eric Schmidt- της «First Spark Ventures», μίλησε στη Θεσσαλονίκη για τις επενδύσεις στην deep tech, σε μεγαλεπήβολα και καινοτόμα πρότζεκτ πρώιμου σταδίου.
Στο 9ο Technology Forum, που συνδιοργανώνουν στη Θεσσαλονίκη 25 φορείς, ο Μανίς Κοτάρι επισήμανε ότι στον 21ο αιώνα, οι μεγαλύτερες επιχειρηματικές και επενδυτικές ευκαιρίες βρίσκονται στους «σημεία τομής» διαφορετικών κλάδων: στα εγχειρήματα που «διασταυρώνονται γονίδια, άτομα και bits», φυσικός και ψηφιακός κόσμος, εκεί όπου νέα φάρμακα αναπτύσσονται με τη βοήθεια της υπολογιστικής επιστήμης και της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Η Θεσσαλονίκη μπορεί, κατά τον Κοτάρι, να αναπτύξει πλεονέκτημα σε αυτές τις «διατομές».
«Επισκέφτηκα χθες το πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και είδα ότι έχετε εκεί ιατρική σχολή, σχολή μηχανικών και σχολή διοίκησης επιχειρήσεων. Είσαστε σε τέλεια θέση σε αυτή την πόλη και σε αυτό το πανεπιστήμιο, ώστε να εκμεταλευτείτε αυτές τις διατομές. Εκεί παίζεται σήμερα το παιχνίδι, εκεί εστιαζουμε και εμείς ως fund» είπε χαρακτηριστικά ο Μανίς Κοτάρι, που έχει διατελέσει και πρόεδρος του SRI International, γνωστού παλαιότερα ως «Stanford Research Institute», ενός ερευνητικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού της Silicon Valley, που είναι υπεύθυνο για μεγάλο μέρος της τεχνολογίας που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή, όπως το ποντίκι του υπολογιστή και η ψηφιακή βοηθός της Apple, Siri.
Η αποσύνδεση Κίνας- Δύσης συνιστά ευκαιρία για νέους επιχειρηματίες
Σε ποια άλλα πεδία μπορούν οι νέοι επιχειρηματίες να αναζητήσουν ευκαιρίες; «Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια αμοιβαία αποσύνδεση μεταξύ Κίνας και Δύσης. Πόσο θα διαρκέσει; Άγνωστο. Συμβαίνει τώρα; Ναι. Οι Κινέζοι θέλουν κινεζικές εταιρείες να εξυπηρετούν τις δικές τους αγορές και οι ΗΠΑ προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τον ρόλο των κινεζικών επιχειρήσεων στην αγορά τους. Αν λοιπόν είσαι νέος επιχειρηματίας και σκέφτεσαι τι να κάνεις αυτή τη στιγμή, είναι μγεάλη ευκαιρία να κοιτάξεις όλες τις αγορές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, οι οποίες αυτή τη στιγμή εξυπηρετούνται από κινεζικές επιχειρήσεις. Εκεί ανοίγει μια πολύ μεγάλη αγορά» επισήμανε ο Κοτάρι, ο οποίος εκτίμησε ότι αυτό το παράθυρο ευκαιρίας θα παραμείνει ανοιχτό για δύο-τρία χρόνια, οπότε οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να σπεύσουν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία.
Η First Spark Ventures επενδύει σε βαθιά τεχνολογία, προηγμένη πληροφορική, ψηφιακή βιολογία, βιοτεχνολογία και κυβερνοφυσικά συστήματα (φυσικά συστήματα που μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω μέσω λογισμικού). Επενδύει δε και σε τομείς που άλλα funds διστάζουν να τοποθετήσουν κεφάλαια.
Οι τεχνητές μήτρες, το Starlink στην Ουκρανία και το κατ' οίκον GPS
Ο Κοτάρι έφερε ως παράδειγμα τις τεχνητές μήτρες: «αν ένα βρέφος γεννηθεί στις 24 εβδομάδες δεν έχει αναπτύξει τους πνεύμονές του. Το να του χορηγήσεις οξυγόνο ή να το βάλεις σε θερμοκοιτίδα δεν έχει νόημα, αφού οι πνεύμονες δεν λειτουργούν. Επενδύουμε λοιπόν σε μια εταιρεία που δημιουργεί τεχνητές μήτρες για νεογνά 24 εβδομάδων, που βυθίζονται ολόκληρα σε ένα υγρό επί τέσσερις εβδομάδες μέχρι να αναπτυχθούν οι πνεύμονες. Αυτό είναι ένα πράδεγιμα πραγμάτων που κάνουμε» εξήγησε.
Άλλες επιχειρηματικές ιδέες, που θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν τα επενδυτικά αντανακλαστικά της First Spark προέρχονται από τον ψηφιακό κόσμο: «Ένα από τα καλά νέα στην Ουκρανία ήταν ότι οι επιτιθέμενοι δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν το 'Ιντερνετ - την πρόσβαση των πολιτών σε αυτό - χάρη στη Starlink, τους δορυφόρους χαμηλής τροχιάς δηλαδή. Μπορούν λοιπόν να δημιουργηθούν, αξιοποιώντας τέτοιες δυνατότητες, ιδιωτικά GPS, με ευαισθησία 10 εκατοστών, που είναι κυβερνοασφαλή, λειτουργούν μέσα και έξω από το σπίτι, στην Αθήνα ή τη Νέα Υόρκη ή οπουδήποτε στον κόσμο;»
Το 90% του πλανήτη κάτω από το ποσοστό αναπλήρωσης του πληθυσμού
Στο ερώτημα αν, στη σημερινή δύσκολη συγκυρία, είναι καλή εποχή για επενδύσεις και ανάπτυξη καινοτομίας, ο Μανίς Κοτάρι απάντησε πως οι συνθήκες ευνοούν την καινοτομία. Οπως είπε, όλος ο κόσμος εντοπίζει πλέον παρόμοια προβλήματα, άρα όσοι καινοτομούν μπορούν να απευθυνθούν σε πολύ μεγαλύτερες αγορές.
Ως το 2050, εξήγησε, υπολογίζεται ότι θα κατοικούν στον πλανήτη 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι, άρα θα πρέπει να βελτιωθούν η προμήθεια των τροφίμων, η ενεργειακή αποδοτικότητα, ακόμα και ο κλιματισμός. Το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται και αναμένεται να φτάσει στα επόμενα περίπου 30 χρόνια στα 76 χρόνια (κατά μέσο όρο, παγκοσμίως). Η κλιματική αλλαγή και οι επιδημίες αφορούν όλον τον πλανήτη. Το ίδιο και η μετακίνηση πληθυσμών προς τις πόλεις, που μετά από μια σύντομη περίοδο επιβράδυνσης λόγω πανδημίας, ξαναρχίζει, με προοπτική ώς το 2050 δύο στους τρεις ανθρώπους στον πλανήτη να ζουν σε πόλεις.
Για πρώτη φορά, το 90% του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων χωρών όπως η Ινδία, είναι τώρα κάτω από το ποσοστό αντικατάστασης/αναπλήρωσης του πληθυσμού και έχει λιγότερους εργαζόμενους. Αυτό στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ έγινε κοντά στο 2000, στην Ινδία συνέβη στην πραγματικότητα για πρώτη φορά φέτος, στην Κίνα συνέβη γύρω στο 2010. «Έτσι, βρισκόμαστε τώρα σε ένα σημείο που όλος ο κόσμος έχει την ίδια ανάγκη, η οποία είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας, διότι δεν θα έχουμε αρκετό ανθρώπινο δυναμικό, για να επιβιώσουμε και να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας. Από άποψη καινοτομίας, αυτό είναι πολύ καλό γιατί είναι πολύ πιο δύσκολο να καινοτομήσεις όταν οι ανάγκες κάθε περιοχής είναι διαφορετικές. Όταν όλοι εχουν τα ίδια αντικειμενικά θέματα, η αγορά μεγαλώνει» σημείωσε.
Γιατί το πλυντήριο ρούχων είναι μια από τις σημαντικότερες εφευρέσεις του 20ου αιώνα
Πολλές καινοτομίες που δεν τις σκεφτόμαστε ως σημαντικές, είχαν θεμελιώδες αντίκτυπο στις ανθρώπινες κοινωνίες και τις οικονομίες. «Ισως δεν θα το σκεφτόμασταν, αν μας ρωτούσαν, αλλά μια από τις σημαντικότερες εφευρ΄ςσεις του 20ου αιώνα ήταν το πλυντήριο ρούχων. Μέχρι τότε, χρειάζονταν δύο έως τέσσερις ώρες ημερησίως για το πλύσιμο των ρούχων μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού δεν ήταν διαθέσιμο, γιατί έπλενε ρούχα» είπε χαρακτηριστικά.
Οι άγραφοι νόμοι των start up
Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει μια νεοφυής επιχείρηση για να είναι venturable (κατάλληλη για να χρηματοδοτηθεί και να εξελιχθεί σε καινοτόμο επιχειρηματικό εγχείρημα); Κατά τον Κοτάρι, που παρεμπιπτόντως στο παρελθόν έχει ο ίδιος ιδρύσει τρεις startup, πριν περάσει για λίγο στον ακαδημαϊκό χώρο, όπου συμμετείχε στη δημιουργία άλλων 30 νεοφυών επιχειρήσεων, υπάρχουν τρεις «νόμοι» που κρίνουν αν μια φαινομενικά πρωτοποριακή επιχειρηματική ιδέα θα προοδεύσει.
Ο πρώτος εδράζεται στο εξής ερώτημα: πώς θα είναι ο κόσμος μετά την υλοποίηση της επιχειρηματικής σου ιδέας, σε σχέση με το πώς είναι σήμερα, χωρίς αυτή; Μια venturable νεοφυής επιχείρηση πρέπει να προκαλεί μια θεμελιώδη αλλαγή συμπεριφοράς είτε μια θεμελιώδη αλλαγή τεχνολογικής πλατφόρμας. Αν η ιδέα αυτή όντως θα αλλάξει τον κόσμο, ο επιχειρηματίας θα πρέπει να σταθμίσει τον ανταγωνισμό σε επίπεδο εμπορικό, πρόσβασης σε επιχειρηματικά κεφάλαια και ερευνητικό. «Κινείται η ιδέα σε έναν «γαλάζιο ωκεανό», όπου δεν υπάρχουν «ψάρια» που σκοτώνουν άλλα «ψάρια» είτε σε έναν «κόκκινο ωκεανό», όπου ισχύει το αντίθετο; Επίσης, τι θα κάνει μια startup αν μια μεγάλη εταιρεία, όπως πχ, η Google τις «κλέψει» τα τρία πολυτιμότερα στελέχη της;»
Ο δεύτερος νόμος που πρέπει να έχει υπόψη του ένας επιχειρηματίας είναι η «στιγμή χαράς»: «επειδή στο deep tech χρειάζεται περισσότερος χρόνος και περισσότερη δουλειά για να πετύχει κάτι, πρέπει να έχετε ένα πρώιμο μήνυμα ότι οι χρήστες θα υιοθετήσουν την τεχνολογία σας μόλις δημιουργηθεί. Και κάτι τέτοιο μπορεί να προκύψει μόνο από μια «στιγμή χαράς». Έτσι, σε όλους τους επιχειρηματίες λέμε «σκεφτείτε ως καταναλωτής» (...) πώς θα μπορούσατε να φέρετε μια στιγμή χαράς κι απόλαυσης στον χρήστη από νωρίς, γιατί αυτό θα σας βοηθήσει να αντλήσετε χρήματα, να αποκτήσετε δυναμική και να συνεχίσετε, ώστε να φτάσετε στο τέλος εκεί που θέλετε να φτάσετε».
Και ο τρίτος νόμος είναι ότι όλα έχουν να κάνουν με το τρέχον momentum στην αγορά, είτε μιλάμε για την πνευματική ιδιοκτησία και την ομάδα, είτε για τους πελάτες και τις πωλήσεις είτε για την ίδια τη φιλοσοφία της επιχείρησης. Για αυτό είναι σημαντικό οι επιχειρηματίες να είναι σε θέση να κατανοούν ανά πάσα στιγμή πού ακριβώς επενδύουν τα χρήματα που λαμβάνουν από τους επενδυτές, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιούν το momentum.
Ό,τι δεν ήταν εφικτό πριν δύο χρόνια, σήμερα ίσως μπορεί να γίνει προϊόν
Ο Κοτάρι επισήμανε πως «ό,τι δεν ήταν ακόμα εφικτό πριν από πέντε ή και δύο-τρία χρόνια, σήμερα είναι απόλυτα πραγματοποιήσιμο». Xαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μηχανική Μάθηση, που πριν από πέντε χρόνια έπρεπε να έχεις σχετικό PhD για να τη χρησιμοποιήσεις, ενώ σήμερα μπορούν να την χειριστούν -με συστήματα ανοιχτού κώδικα- ακόμα και 13χρονα παιδιά, που συμμετέχουν σε σχετικούς διαγωνισμούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το CRISP-R για την επεξεργασία γονιδίων: μέχρι πριν από δύο χρόνια, το 90% των σχετικών πειραμάτων αποτύγχανε, ενώ σήμερα το 90% πετυχαίνει, κάτι που σημαίνει ότι η τεχνολογία μπορεί πλέον να μετατραπεί σε προϊόν. «Επιπλέον, είτε είσαι στην ΕΕ είτε στις ΗΠΑ, υπάρχουν τεράστια κεφάλαια διαθέσιμα -4 δισ. ευρώ μόνο σε νέες κυβερνητικές χρηματοδοτήσεις- για τη λεγόμενη μεταφραστική έρευνα. Είναι εξαιρετική στιγμή για επενδύσεις και επιχειρήσεις».
