Πριν από ένα μήνα, ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ δήλωσε ότι «δεν υπάρχει όριο» στη νέα, ενδυναμωμένη σχέση της χώρας του με τη Ρωσία. Τώρα είναι σε εξέλιξη η πόλεμος στην Ουκρανία, κάτι που στρέφει την προσοχή και στο Πεκίνο, για τη στάση του απέναντι στη Μόσχα.
Το BBC επιχειρεί να ερμηνεύσει την έως τώρα στάση της Κίνας, μετά τη ρωσική εισβολή, αλλά και να απαντήσει στο ερώτημα αν το Πεκίνο μπορεί να κάνει περισσότερα για να σταματήσει ο πόλεμος.
Ο Κινέζος ηγέτης συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο Πεκίνο τον Φεβρουάριο, υπέγραψαν έγγραφο για τη συνεργασία και στη συνέχεια πήγαν μαζί στην τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων. Λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση της διοργάνωσης, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.
Το Πεκίνο δεν έχει καταδικάσει, ούτε έχει εγκρίνει την επίθεση και σε πρώτη φάση απέφυγε να τη χαρακτηρίσει «εισβολή». Πάντα λέει ότι δεν επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων.
Όμως, στις αρχές της εβδομάδας ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Γουάνγκ Γι, έδειξε ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο για μια κατάπαυση πυρός. Σύμφωνα με τα κρατικά ΜΜΕ της χώρας, ο Γουάνγκ επαναβεβαίωσε την ακλόνητη υποστήριξη της Κίνας στην κυριαρχία της Ουκρανίας και διαβεβαίωσε για την ετοιμότητα του Πεκίνου να κάνει κάθε προσπάθεια για τον τερματισμό του πολέμου, μέσω της διπλωματίας.
Επίσης, η κυβέρνηση της Κίνας πρόσφατα εξέφρασε «λύπη» για τις στρατιωτικές ενέργειες, λέγοντας ότι ανησυχεί εξαιρετικά για τους πολίτες.
Η Κίνα έκανε και κάτι άλλο αξιοσημείωτο. Μαζί με την Ινδία ήταν ανάμεσα στις 34 χώρες που απείχαν από την ψηφοφορία για το ψήφισμα του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή, κάτι που σύμφωνα με αναλυτές προκάλεσε έκπληξη. Πολλοί περίμεναν ότι η Κίνα θα ψήφιζε υπέρ της Ρωσίας.
Είναι αυτό ένα σημάδι αλλαγής στην κινεζική πολιτική; Πιθανότατα είναι ένα σημάδι ότι η Κίνα προσπαθεί να κρατήσει μια ισορροπία ανάμεσα στην αρχή του σεβασμού της κυριαρχίας της Ουκρανίας και την αναγνώριση αυτών που περιγράφει ως «έγκυρες ανησυχίες για την ασφάλεια» της Ρωσίας.
Αν δει κανείς το κείμενο των 5.000 λέξεων που υπέγραψαν ο Σι Τζινπίνγκ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν όταν ανακοίνωσαν την πιο βαθιά, άνευ ορίων συμμαχία τους, μπορεί να διαπιστώσει ότι τους ενώνει η ένσταση για την επέκταση του ΝΑΤΟ, αν και η συμφωνία καλύπτει πολλούς τομείς κοινού εδάφους και προγραμματισμένης συνεργασίας: στο διάστημα, την Αρκτική, τα εμβόλια για τον κορωνοϊό. Είναι το κοινό όραμά τους για το μέλλον, στο οποίο η Κίνα και η Ρωσία συνεργάζονται ακόμη πιο στενά, για το αμοιβαίο όφελος.
Ο άλλος παράγοντας για το γιατί η Κίνα μπορεί να μένει ακλόνητη στην υποστήριξη της Ρωσίας και του Βλαντιμίρ Πούτιν- ή την έλλειψη καταδίκης- είναι η Ταϊβάν. Ο Σι Τζινπίνγκ θέλει να δει το νησί να «επανασυνδέεται» με την Κίνα. Αν το έκανε διά στρατιωτικής βίας, η Κίνα πιθανόν θα αντιμετώπιζε παρόμοια- ή ενδεχομένως πιο σοβαρή- αντίδραση από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της: καταδίκη και ενισχυμένες κυρώσεις.
Η Ταϊβάν δεν είναι Ουκρανία. Αν μη τι άλλο, το νομικό καθεστώς τους είναι διαφορετικό. Όμως, αναγνωρίζοντας αυτό που αποκαλεί «έγκυρες ανησυχίες για την ασφάλεια» της Ρωσίας και περιορίζοντας τη βασική αρχή του σεβασμού της κυριαρχίας λόγω ενός «σύνθετου και μοναδικού ιστορικού πλαισίου», ο ηγέτης της Κίνας πιθανόν βλέπει ένα μέλλον στο οποίο μπορεί να προσπαθήσει να δικαιολογήσει στον κόσμο μια «εισβολή» στην Ταϊβάν και να περιμένει την στήριξη της Ρωσίας.
Επίσης, υπάρχει η προσωπική σχέση του Σι Τζινπίνγκ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, οι οποίοι έχουν συναντηθεί από κοντά σχεδόν 40 φορές. Όταν πήγε στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες τον προηγούμενο μήνα, ο Ρώσος πρόεδρος ήταν μακράν ο κορυφαίος ηγέτης που έχει επισκεφθεί την Κίνα από τότε που ξέσπασε η πανδημία.
Αμφότεροι είναι απολυταρχικοί ηγέτες, που έχουν κοινή φιλοδοξία να ενισχύσουν τους δεσμούς και τη συμμαχία ανάμεσα στους λαούς και τις πατρίδες τους. Ο Σι Τζινπίνγκ βλέπει ένα μέλλον στο οποίο στο οποίο η Κίνα- μια τεράστια οικονομία- είναι περισσότερο αυτοδύναμη, αποσυνδεδεμένη σε ένα βαθμό από κάποιες παγκόσμιες σχέσεις από τις οποίες έχει επωφεληθεί.
Αλλά η νέα «άνευ ορίων» συνεργασία με τη Ρωσία μπορεί να μη σημαίνει μία αναπόφευκτη επανευθυγράμμιση μακριά από τις ΗΠΑ, τους συμμάχους τους και την παγκόσμια τάξη. Εξάλλου, είναι μία τάξη στην οποία η Κίνα έχει επιδιώξει να κάνει περισσότερα τα τελευταία χρόνια, στην κλιματική αλλαγή και τη διατήρηση της ειρήνης.
Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη και η πολιτική σε σχέση με ένα μαχόμενο έθνος. Η Κίνα λογοκρίνει σε μεγάλο βαθμό αυτά που μπορούν να δουν και να διαβάσουν οι πολίτες. Αλλά η σφοδρότητα του πολέμου που καταγράφεται σε μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλη σύγκρουση, συχνά με φριχτές λεπτομέρειες, κάθε λεπτό, στα social media, μπορεί να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στους σχεδιασμούς του Πεκίνου αναφορικά με τη στάση απέναντι στη Ρωσία.
Ο Σι Τζινπίνγκ και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι γύρω του μπορεί να καταλήξουν ότι στην πραγματικότητα υπάρχει ένα όριο στη σχέση και ότι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω. Ή να προσπαθήσουν να διαδραματίσουν τον ρόλο του μεσολαβητή με τη Μόσχα. Έναν ρόλο που το Πεκίνο έχει δηλώσει στην Ουκρανία ότι είναι προετοιμασμένο να αναλάβει, αλλά ακόμη δεν έχει δείξει κανένα σημάδι ότι ξεκίνησε αυτή την προσπάθεια.