Στις κάλπες προσέρχονται σήμερα οι Βρετανοί με το κλίμα όμως να είναι βαρύ μετά τα πρόσφατα αιματηρά τρομοκρατικά χτυπήματα.
Οι πρόωρες εκλογές, στον απόηχο της τελευταίας τρομοκρατικής επίθεσης στο Λονδίνο, θα διεξαχθούν υπό τη σκιά της τρομοκρατίας και της αβεβαιότητας για το Brexit, εκτιμούν οι αναλυτές που είδαν τα δεδομένα να αλλάζουν αισθητά αφότου η Τερέζα Μέι να προκήρυξε πρόωρες εκλογές στις 18 Απριλίου.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν προβάδισμα του Συντηρητικού Κόμματος της πρωθυπουργού της Βρετανίας έναντι της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Εργατικού Κόμματος, αλλά η διαφορά που δίνεται λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, κυμαίνεται από 5 έως 8 μονάδες ( οι δυο τελευταίες δημοσκοπήσεις). Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως οι Βρετανοί εκλέγουν τον ηγέτη του Brexit με το κλίμα διχασμού να πρωταγωνιστεί και έναν αέρα αβεβαιότητας να πλανάται πάνω από τη χώρα.
Τις παραμονές των εκλογών, η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι επέστρεψε στο βασικό προεκλογικό μήνυμά της ότι μόνο εκείνη μπορεί να καταφέρει μια συμφέρουσα συμφωνία για την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit), αφήνοντας πίσω της τις έντονες διαφωνίες σε εθνικό επίπεδο για το θέμα ασφάλειας μετά από δύο αιματηρές επιθέσεις Ισλαμιστών.
Η Μέι ανακοίνωσε τις πρώιμες εκλογές αιφνιδιαστικά πριν από επτά εβδομάδες, στοχεύοντας στην αύξηση της πλειοψηφίας των βουλευτικών της εδρών σε πάνω από 17 έδρες που είναι σήμερα, πριν την έναρξη των συνομιλιών για την έξοδο από την ΕΕ.
Η προεκλογική της εκστρατεία όμως είχε αναπάντεχες ανατροπές - μια απότομη κάθοδο του άνετου προβαδίσματός της σε δημοσκοπήσεις έναντι του Εργατικού Κόμματος (αξιωματική αντιπολίτευση), και τρομοκρατικές επιθέσεις στο Μάντσεστερ και το Λονδίνο που κόστισαν τη ζωή σε 30 άτομα.
Οι δημοσκόποι συνεχίζουν να προβλέπουν τη νίκη των Συντηρητικών της Μέι, αλλά οι ισχυρισμοί για μία τεράστια πλειοψηφία άνω των 100 εδρών έχουν εξασθενίσει. Μια τελευταία σειρά δημοσκοπήσεων δείχνει το κόμμα της να προηγείται από μία έως 12 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ οι περισσότερες θεωρούν ότι θα αυξήσει τον αριθμό των εδρών της.
Παρά την κριτική για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας, το θέμα δεν φάνηκε να ωφελεί τον κύριο αντίπαλό της και ηγέτη των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος έχει ψηφίσει εναντίον νομοθετημάτων που αφορούν την αντιτρομοκρατία και έχει εκφράσει αμφιβολίες στο παρελθόν για την επιθετική πολιτική της αστυνομίας στην αντιμετώπιση υπόπτων.
Μέι εναντίον Κόρμπιν
Χθες, παραμονές των εκλογών, η Μέι προσπάθησε να επαναφέρει την εκστρατεία της στο Brexit. «Όσον αφορά τις εκλογές αύριο (σήμερα), νομίζω πως οι επιλογές και τα ερωτηματικά που χρειάζεται να θέσει ο κόσμος είναι ακριβώς τα ίδια σήμερα με αυτά που υπήρχαν στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας", είπε σε ακροατήριο υποστηρικτών της στο Νόργουιτς, στην ανατολική Αγγλία. «Και η πρώτη ερώτηση είναι ποιόν εμπιστεύεσαι να έχει στην πραγματικότητα την ισχυρή και σταθερή ηγεσία η οποία θα φέρει την καλύτερη συμφωνία για τη Βρετανία στην Ευρώπη», τόνισε.
Η Μέι έχει προσπαθήσει να χαρακτηρίσει τον Κόρμπιν ως αδύναμο ηγέτη ενός σπάταλου κόμματος το οποίο θα διαλύσει την οικονομία της Βρετανίας (συνολικής αξίας 2,2 τρις ευρώ), και θα οδηγήσει τη χώρα σε χαοτικές διαπραγματεύσεις για την έξοδό της.
Ο Κόρμπιν, παλαίμαχος αριστερός ο οποίος κέρδισε αναπάντεχα την ηγεσία των Εργατικών το 2015 μετά από τρεις δεκαετίες στο περιθώριο του κόμματος, έχει περάσει στην αντεπίθεση, λέγοντας ότι η οικονομία λιτότητας των Συντηρητικών έχει ζημιώσει τους φτωχούς και έχει αυξήσει τις κοινωνικές ανισότητες.
Οι Εργατικοί προτείνουν την οικοδόμηση μιάς δικαιότερης κοινωνίας μέσω πολιτικών όπως η αύξηση φόρων για το πλουσιότερο 5% των φορολογούμενων, η ενδυνάμωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, η κατάργηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια και η επένδυση 250 δις λιρών (288 δις ευρώ) σε υποδομές.
«Η επιλογή είναι πολύ απλή. Άλλα πέντε χρόνια μιας κυβέρνησης Τόρυ (Συντηρητικών), άλλα πέντε χρόνια λιτότητας, άλλα πέντε χρόνια μειώσεων. Ή κάτι διαφορετικό», είπε ο Κόρμπιν σε υποστηρικτές του στο Κόλγουιν Μπέι της βόρειας Ουαλίας, υπό τον ήχο επιφωνημάτων και χειροκροτημάτων.
Για την Μέι, η δυσκολία δεν είναι απλώς να κερδίσει, αλλά να ξεπεράσει κατά πολύ την πλειοψηφία των 12 βουλευτικών εδρών που είχε ο Συντηρητικός προκάτοχός της, Ντέιβιντ Κάμερον, όταν κέρδισε τις εκλογές το 2015. Μια μικρότερη μειοψηφία θα υπονομεύσει το κύρος της ενδοκομματικά καθώς και στις συνομιλίες με τους άλλους 27 ευρωπαίους ηγέτες.
Οδηγός εκλογών
Οι κάλπες ανοίγουν στις 7 το πρωί τοπική ώρα (09.00 ώρα Ελλάδας) και κλείνουν στις 10 το βράδυ (24.00 ώρα Ελλάδας) και ψήφος δεν είναι υποχρεωτική. Tα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται το αργότερο στις 02:00 ώρα Ελλάδας, με την πλειοψηφία των 650 εκλογικών κέντρων να έχουν καταμετρηθεί μεταξύ 05:00 και 08: 00 της Παρασκευής, ώρα Ελλάδας.
Η Βρετανία είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία. Η βασική αρχή για κάθε εν δυνάμει κυβέρνηση είναι να έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των βουλευτών που εκλέγονται στην κάτω βουλή του Κοινοβουλίου, τη Βουλή των Κοινοτήτων.
Οι εθνικές εκλογές είναι επομένως οι εκλογές για τη Βουλή των Κοινοτήτων. Οι ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν ένα μέλος του κοινοβουλίου που θα εκπροσωπεί την τοπική τους εκλογική περιφέρεια, η οποία κατά μέσο όρο έχει περίπου 72.000 ψηφοφόρους.
Βάσει του εκλογικού συστήματος της Βρετανίας, εκλέγεται όποιος λάβει τις περισσότερες ψήφους. Δεν υπάρχει σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης για τους υποψηφίους που έρχονται δεύτεροι σε κάθε εκλογική περιφέρεια.
Προκειμένου να προκύψει μια πλειοψηφική κυβέρνηση, το μεγαλύτερο κόμμα πρέπει θεωρητικά να κερδίσει τουλάχιστον 326 έδρες από τις 650 περιφέρειες του Ηνωμένου Βασιλείου. Πρακτικά, το όριο για την πλειοψηφία είναι περίπου 323, καθώς το ιρλανδικό εθνικιστικό κόμμα Σιν Φέιν δεν καταλαμβάνει στο κοινοβούλιο του Λονδίνου τις έδρες που κερδίζει στη Βόρεια Ιρλανδία.
Το κόμμα που θα κερδίσει την πλειοψηφία θα επιδιώξει να εφαρμόσει τις πολιτικές που εξήγγειλε κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Κατά συνθήκη, το μη αιρετό σώμα της άνω βουλής, η Βουλή των Λόρδων, δεν παρεμποδίζει πολιτικές που εξαγγέλθηκαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας.
Εάν η κυβέρνηση έχει μια μικρή πλειοψηφία ή πρέπει να συμμετάσχει σε κάποιο συνασπισμό, η ικανότητά της να ηγηθεί της χώρας τυπικά θα τεθεί σε δοκιμασία κατά τη διάρκεια μιας ψηφοφορίας με αφορμή την Ομιλία της Βασίλισσας – μια ομιλία στην αρχή της κοινοβουλευτικής θητείας που παρουσιάζει την νομοθετική ατζέντα που έχει προετοιμαστεί από την μελλοντική κυβέρνηση.
Το εκλογικό σώμα
Η συμμετοχή στις εθνικές εκλογές στη Βρετανία έχει μειωθεί από τη δεκαετία του 1950, όταν ήταν πάνω από 80%. Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων στις γενικές εκλογές του 2015 ήταν 46,4 εκατ. Η συμμετοχή ήταν 66,4%, η υψηλότερη από το 1997.
Η συμμετοχή ήταν υψηλότερη στο δημοψήφισμα του 2016 για την παραμονή ή την αποχώρηση από την ΕΕ, με το 72,2% των 46.500.001 ψηφοφόρων να προσέρχονται στις κάλπες. Η προθεσμία για την εγγραφή ψηφοφόρων ήταν η Δευτέρα 22 Μαΐου. Μόνο σε μία ημέρα, η εκλογική επιτροπή έλαβε 622.000 αιτήσεις.
Η μεγαλύτερη αύξηση στις αιτήσεις εγγραφής παρατηρήθηκε μεταξύ των νέων, καθώς την τελευταία ημέρα της σχετικής προθεσμίας κατατέθηκαν σχεδόν 250.000 αιτήσεις από ψηφοφόρους κάτω των 25 ετών. Το 2015, η συμμετοχή ψηφοφόρων ηλικίας 18-24 ετών ήταν μόλις 43%.
Το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα έχει δημοσκοπικά μεγαλύτερη απήχηση στους νέους ψηφοφόρους, ενώ οι Συντηρητικοί του Μαΐου είναι πιο δημοφιλείς στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Συνολικά, περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα κάτω των 25 ετών έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν μετά την ανακοίνωση των εκλογών τον Απρίλιο, σε σύγκριση με περίπου 700.000 την ίδια περίοδο πριν από τις εκλογές του 2015. Λιγότεροι ψηφοφόροι άνω των 55 ετών έχουν εγγραφεί αυτή τη φορά σε σύγκριση με πριν από δύο χρόνια.
Η Εκλογική Επιτροπή δήλωσε ότι περίπου το 30% των ατόμων κάτω των 34 ετών δεν είχε εγγραφεί σε σύγκριση με το 4% των ψηφοφόρων άνω των 55 ετών.
Ποιος είναι τώρα επικεφαλής;
Το Κοινοβούλιο διαλύθηκε επισήμως στις 2 Μαΐου και οι 650 έδρες τους θεωρούνται κενές. Η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι και οι υπουργοί της παραμένουν επικεφαλής των χαρτοφυλακίων τους και διατηρούν τη δυνατότητα λήψης υπουργικών αποφάσεων. Ωστόσο, κατά συνθήκη, η κυβέρνηση απέχει από τη λήψη σημαντικών αποφάσεων πολιτικής, την ανάληψη μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων ή συναντήσεων υψηλού επιπέδου.
Αν προκύψει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη χώρα, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να αναλάβει άμεσα δράση, τότε μπορεί να συμβουλευθεί ατύπως την αντιπολίτευση για να συζητήσει για το ποιες είναι οι κατάλληλες κινήσεις. Όταν συγκροτηθεί σε σώμα η νέα βουλή, μπορεί να χρειαστεί να επικυρώσει τις ενέργειες που έγιναν κατά τη μεταβατική περίοδο.
Ποια είναι η πιθανότερη έκβαση;
Οι Συντηρητικοί της Τερέζα Μέι έχουν σήμερα μια πλειοψηφία 17 εδρών, και η ίδια προκήρυξε τις πρόωρες εκλογές με την ελπίδα να την αυξήσει. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η Μέι αναμένεται να κερδίσει, αν και δεν είναι σαφές με πόση διαφορά.
Υπάρχει μια μεγάλη απόκλιση μεταξύ των εταιριών δημοσκοπήσεων, παρόλο που όλα τα ευρήματα συγκλίνουν στο ότι η Μέι θα υπερισχύσει ενώ οι Εργατικοί έχουν μειώσει την απόσταση από τους Συντηρητικούς.
Οι εταιρίες δημοσκοπήσεων προέβλεψαν εν πολλοίς ότι δεν θα υπήρχε απόλυτη πλειοψηφία το 2015, με το Εργατικό πιθανόν να ήταν το πρώτο κόμμα. Η νίκη – και η πλειοψηφία- των Συντηρητικών αποτέλεσε σοκ για τους δημοσκόπους.
«Από την άποψη των δημοσκόπων, πρόκειται για μια πειραματική εκλογική διαδικασία», ανέφερε ο Άντονι Γουέλς, από τη YouGov σε μπλογκ. «Όλοι κάναμε λάθος το 2015 και όλοι δοκιμάζουμε διαφορετικές μεθόδους για να το πετύχουμε σωστά φέτος».
Ο ρόλος της Βασίλισσας
Η Βασίλισσα Ελισάβετ έχει την εξουσία να αποπέμψει έναν πρωθυπουργό ή να επιλέξει προσωπικά τον διάδοχό του, ωστόσο το δικαίωμα αυτό δεν έχει ασκηθεί από μονάρχη από το 1834 και η παράδοση αυτή θεωρείται ξεπερασμένη. Η βασίλισσα συνηθίζει να μην εμπλέκεται στην πολιτική των κομμάτων και ο σχηματισμός της επόμενης κυβέρνησης είναι ένα θέμα που επιλύεται από τα ίδια τα κόμματα.
