Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ένα τεράστιο σχέδιο δασμών την περασμένη εβδομάδα που ανέτρεψε την παγκόσμια οικονομική τάξη, καθώς και τις μακροχρόνιες εμπορικές σχέσεις της Αμερικής με τους συμμάχους της.
Αλλά αυτό το σχέδιο για τους δασμούς Τραμπ - ή τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος του - έχει παγώσει, αφού ο Αμερικανός πρόεδρος ανέστειλε τους υψηλότερους δασμούς στις περισσότερες χώρες για 90 ημέρες, συνεχίζοντας ωστόσο τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα.
Επομένως, με αυτή τη μερική ανατροπή, είναι ο Τραμπ πιο κοντά στην υλοποίηση των στόχων του με την επιβολή των δασμών; Στο ερώτημα αυτό απαντά ανάλυση του BBC, όπου εξετάζονται οι πέντε βασικοί στόχοι των δασμών Τραμπ και το κατά πόσο αυτοί επιτεύχθηκαν τελικά.
Οι πέντε στόχοι των δασμών Τραμπ
1) Καλύτερες εμπορικές συμφωνίες
Τι είπε ο Τραμπ: Για δεκαετίες, η χώρα μας λεηλατήθηκε, λεηλατήθηκε και λεηλατήθηκε από κοντινά και μακρινά έθνη, τόσο από φίλους όσο και από εχθρούς.
Το αρχικό εμπορικό σχέδιο του Τραμπ αποτέλεσε ξαφνικό πλήγμα σε όλο τον κόσμο, με ένα σταθερό βασικό δασμό 10% για όλους (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ακατοίκητων νησιών) και πρόσθετους «αμοιβαίους» δασμούς στις 60 χώρες που ο ίδιος χαρακτήρισε ως «οι χειρότεροι παραβάτες».
Η κίνηση Τραμπ δημιούργησε αναταραχή σε συμμάχους και αντιπάλους, αφήνοντάς τους να αναζητούν πιθανές διεξόδους. Ο Λευκός Οίκος έσπευσε να καυχηθεί για όλους τους παγκόσμιους ηγέτες που επικοινώνησαν με τον πρόεδρο για να κάνουν συμφωνίες και να προσφέρουν εμπορικές παραχωρήσεις - «περισσότεροι από 75», σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ.
Αν και η κυβέρνηση δεν δημοσίευσε λίστα με όλες τις χώρες που είπε ο Τραμπ την Τρίτη ότι «φιλούσαν τον κ... μου» και υπόσχονταν να κάνουν οτιδήποτε, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, μεταξύ άλλων.
Το συμπέρασμα: Οι εμπορικοί εταίροι της Αμερικής έχουν 90 ημέρες για να επιτύχουν κάποιου είδους συμφωνία με τον Τραμπ - και ο χρόνος τρέχει. Αλλά το γεγονός ότι γίνονται συνομιλίες δείχνει ότι ο πρόεδρος έχει καλές πιθανότητες να κερδίσει πράγματι κάτι, από αυτή την άποψη.
2) Ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας
Τι είπε ο Τραμπ: Οι θέσεις εργασίας και τα εργοστάσια θα έρθουν βουρκωμένα πίσω στη χώρα μας… Θα υπερφορτίσουμε την εγχώρια βιομηχανική μας βάση.
Ο Τραμπ έχει πει εδώ και δεκαετίες ότι οι δασμοί είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την ανοικοδόμηση της παραγωγικής βάσης της Αμερικής, καθώς έτσι θα προστατευτεί από τον αθέμιτο ξένο ανταγωνισμό. Ενώ ορισμένα εργοστάσια μπορεί να είναι σε θέση να αυξήσουν την παραγωγή στις τρέχουσες εγκαταστάσεις, απαιτείται χρόνος για πιο ουσιαστικές προσπάθειες. Και οι ηγέτες των επιχειρήσεων, προκειμένου να ξεκινήσουν να «ανακαινίσουν» τις γραμμές παραγωγής τους και να επενδύσουν σε νέα εργοστάσια στις ΗΠΑ, θα θέλουν να γνωρίζουν ότι οι κανόνες του παιχνιδιού είναι σχετικά σταθεροί.
Ωστόσο, οι συνεχόμενες και εκ νέου δασμολογικές κινήσεις του προέδρου την περασμένη εβδομάδα είναι εγγενώς ασταθείς. Προς το παρόν, είναι δύσκολο να προβλεφθεί πού θα καταλήξουν τα τελικά επίπεδα δασμών και ποιες βιομηχανίες θα λάβουν τη μεγαλύτερη προστασία. Θα μπορούσαν να είναι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και οι παραγωγοί χάλυβα σήμερα και οι εταιρείες ηλεκτρονικών υψηλής τεχνολογίας αύριο.
Το συμπέρασμα: Όταν οι δασμοί Τραμπ εφαρμόζονται και καταργούνται φαινομενικά κατά την ιδιοτροπία του προέδρου, είναι πολύ πιο πιθανό οι εταιρείες -τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο εξωτερικό- να περιμένουν να καταλαγιάσει η σκόνη προτού αναλάβουν μεγάλες δεσμεύσεις.
3) Αντιμετώπιση της Κίνας
Τι είπε ο Τραμπ: Τρέφω μεγάλο σεβασμό για τον Πρόεδρο Σι της Κίνας, μεγάλο σεβασμό για την Κίνα, αλλά μας εκμεταλλεύονταν τρομερά.
Μετά την επιβολή δασμών του Τραμπ την Τετάρτη, αρκετοί αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου - συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Οικονομικών Μπέσεντ - έσπευσαν να πουν ότι στόχος του Τραμπ ήταν να χτυπήσει τον πραγματικό κακό, την Κίνα. «Αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή των εμπορικών προβλημάτων των ΗΠΑ», είπε ο Μπέσεντ στους δημοσιογράφους, «και πράγματι είναι πρόβλημα για τον υπόλοιπο κόσμο».
Αν ο Τραμπ ήθελε μια μάχη με την Κίνα, δοκιμάζοντας την ανοχή κάθε πλευράς για τον οικονομικό και πολιτικό «πόνο», τότε το πέτυχε - ακόμα κι αν ο πρόεδρος και οι βοηθοί του υπαινίχθηκαν ότι αναζητούν διέξοδο από την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.
Την Τετάρτη, ο Τραμπ είπε ότι κατηγορεί τους προηγούμενους ηγέτες των ΗΠΑ και όχι την Κίνα, για την τρέχουσα εμπορική διαμάχη. Την προηγούμενη μέρα, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ είπε ότι ο πρόεδρος θα ήταν «απίστευτα ευγενικός» εάν η Κίνα ζητήσει συμφωνία.
Το συμπέρασμα: Ακόμα κι αν αυτή η αναμέτρηση είναι κάτι που θέλει ο Τραμπ, η επιλογή εμπορικού πολέμου με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, διατρέχει τεράστιο κίνδυνο. Και στην πορεία, η Αμερική ενδέχεται να έχει αποξενώσει τους συμμάχους που χρειάζεται ιδιαιτέρως σε μια τέτοια αντιπαράθεση.
4) Αύξηση εσόδων
Τι είπε ο Τραμπ: Τώρα είναι η σειρά μας να ευημερήσουμε, και με αυτόν τον τρόπο, χρησιμοποιήσουμε τρισεκατομμύρια και τρισεκατομμύρια δολάρια για να μειώσουμε τους φόρους μας και να πληρώσουμε το εθνικό μας χρέος, και όλα θα γίνουν πολύ γρήγορα.
Κατά την περσινή προεδρική εκστρατεία, ο Τραμπ υποστήριζε τακτικά ότι οι προτεινόμενοι δασμοί του θα αποφέρουν τεράστια ποσά σε νέα έσοδα, τα οποία οι ΗΠΑ θα μπορούσαν στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν για να συρρικνώσουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού τους, να χρηματοδοτήσουν φορολογικές περικοπές και να πληρώσουν για νέα κυβερνητικά προγράμματα.
Μια μελέτη πέρυσι από το ανεξάρτητο Φορολογικό Ίδρυμα εκτίμησε ότι ένας καθολικός δασμός 10% -στον οποίο έχει καταλήξει ο Τραμπ για τουλάχιστον τις επόμενες 90 ημέρες- θα αποφέρει 2 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια. Για να γίνουν κατανοητά τα μεγέθη, οι φορολογικές περικοπές που συμπεριέλαβε το Κογκρέσο πρόσφατα στο μη δεσμευτικό σχέδιο προϋπολογισμού του, θα κοστίσουν περίπου 5 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια, σύμφωνα με το Bipartisan Policy Center.
Το συμπέρασμα: Ο Τραμπ ήθελε περισσότερα έσοδα από τους δασμούς και αν τηρήσει τους βασικούς δασμούς του, συν τις πρόσθετες εισφορές σε ορισμένες εισαγωγές που είναι ακόμη μεγαλύτερες για προϊόντα από την Κίνα, θα κερδίσει το στοίχημα - τουλάχιστον μέχρι οι Αμερικανοί να στραφούν σε περισσότερη εγχώρια παραγωγή και τότε η ροή χρημάτων από τους δασμούς θα μπορούσε να ανακοπεί.
5) Χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές των ΗΠΑ
Τι είπε ο Τραμπ: Τελικά, περισσότερη παραγωγή στο σπίτι θα σημαίνει ισχυρότερο ανταγωνισμό και χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Αυτή θα είναι πράγματι η χρυσή εποχή της Αμερικής.
Αναλυτές και εμπειρογνώμονες έχουν προσφέρει άλλες εξηγήσεις σχετικά με το γιατί ο Τραμπ έκανε μια τόσο επιθετική κίνηση στο εμπόριο την περασμένη εβδομάδα. Προσπαθούσε να μειώσει τα επιτόκια, ή να υποτιμήσει το αμερικανικό δολάριο ή να φέρει τον κόσμο σε διαπραγματεύσεις για μια νέα, παγκόσμια συμφωνία για το εμπόριο; Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει μιλήσει πολύ για τέτοιου είδους περίπλοκα σχέδια.
Ένα πράγμα για το οποίο έχει μιλήσει ασταμάτητα, ωστόσο, είναι η επιθυμία του να μειώσει το κόστος για τους Αμερικανούς καταναλωτές - και έχει υποσχεθεί ότι η εμπορική του πολιτική θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ενώ οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν την εβδομάδα από τότε που ο Τραμπ ανακοίνωσε το δασμολόγιο του, αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ανησυχίας ότι οι εμπορικοί πόλεμοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν παγκόσμια ύφεση.
Οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι οι νέοι δασμοί Τραμπ θα ανεβάσουν τις τιμές για τον καταναλωτή, καθώς οι δασμοί συνδέονται με την τιμή των εισαγωγών και, τελικά, τον λιγότερο ανταγωνισμό για προϊόντα αμερικανικής παραγωγής. Πέρυσι, το Φορολογικό Ίδρυμα εκτίμησε ότι ένας καθολικός δασμός 10% θα αύξανε το κόστος για τα αμερικανικά νοικοκυριά κατά μέσο όρο 1.253 $ κατά το πρώτο έτος. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν επίσης ότι οι Αμερικανοί με χαμηλότερο εισόδημα θα πληγούν περισσότερο.
Το συμπέρασμα: Η αύξηση των τιμών είναι ένα βέλος που κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση – και πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι θα έχει αντίκτυπο τόσο για τον ίδιο τον Τραμπ όσο και για τους Ρεπουμπλικανούς.
Με πληροφορίες από BBC
